Chương 1

Vào
những năm đầu của triều đại Don Perdro, trên dải đất Goitacases phì nhiêu và
trù phú, có một điền trang tuyệt đẹp trải dọc con sông Paraiba, cách thị trấn
Campos mấy dặm đường.

Một
tòa dinh thự nguy nga với những đường nét hài hòa mọc lên trên vùng đồng bằng
canh tác, dưới chân mấy ngọn đồi phủ rừng đã có phần được những người tiều phu
khai phá. Quanh vùng ấy, thiên nhiên hãy còn giữ nguyên vẻ hoang dã nguyên thủy, nhưng
trong khu vực gần dinh thự bàn tay con người đã thuần phục cái thế giới thực
vật quá phồn vinh để gầy dựng những khu vườn cây ăn quả, những bãi chăn súc vật
tươi tốt và những vườn hoa cỏ xén phẳng phiu. Lác đác đó đây mới thấy những cây
đại thụ - những cây xoài khổng lồ, những cây thông bá hương và những khóm chuối
- hắt bóng lên cảnh vật như những di tích còn lại của sức sống mãnh liệt của
rừng xưa. Họa hoằn lắm mới thấy một dãy tường, một hàng rào hay một quãng hào
hố. Những cánh đồng cỏ và những khu trồng trọt lân cận được phân giới bằng
những lũy tre khiến cho toàn cảnh nom như một khu công viên
rộng mênh mông.

Tòa
nhà trông thẳng ra mấy ngọn đồi.Trước mặt nhà là dãy thềm bậc đá dẫn đến một
khung cửa bám đầy những cây leo lúc nào cũng nở hoa. Phía sau tòa dinh thự là
khu nhà phụ thuộc: những túp lều của nô lệ, những dãy chuồng bò và những kho
chứa thóc và rơm rạ. Xa hơn nữa là những khu vườn hoa, vườn trồng cau và một
khu vườn ăn quả rộng mênh mông chạy dài ra đến bờ sông.

[Chúc
bạn đọc sách vui vẻ tại www.gacsach.com - gác nhỏ cho người yêu sách.]

Ấy
là một buổi chiều tháng mười quang đãng và yên tĩnh. Mặt trời như vẫn chần chừ
không muốn lặn; nó cứ nổi lềnh bềnh cuối chân trời, treo lơ lửng trên những đám
mây viền kim tuyến chốc chốc lại đổi màu. Một làn gió nhẹ và thơm khẽ lay động
đám cây con và những tàu lá dừa soi mình trên nước sông trong vắt.

Ánh
tà dương đỏ rực chiếu thẳng vào các cửa kính trông như thể ở bên trong các
phòng lửa đã tràn ngập khắp nơi. Cảnh vật chìm trong im lặng. Mấy con bò cái tơ
nằm dưới bóng cây cao nhai cỏ chầm chậm, dáng hiền hòa. Đàn gà vịt tha thẩn đi
nhặt thóc quanh nhà, mấy con cừu chốc chốc lại kêu lên vài tiếng “bê-ê-bê
bê-ê-bê”, và mấy con thỏ thong thả về chuồng, thỉnh thoảng cất tiếng rống buồn
bã. Tòa nhà dường như hoàn toàn hoang vắng. Chỉ có mấy cánh cửa lớn ở phía
trước và mấy cánh cửa sổ ở phòng khách mở rộng là còn cho biết rằng trong nhà
vẫn có người.

Bỗng
trong bóng hoàng hôn êm ả nổi lên những tiếng dương cầm thánh thót, rồi một
giọng nữ du dương và tha thiết, tươi mát và trong trẻo lạ thường, cất tiếng
hát. Giọng hát tuy có phần bị nén lại nhưng vẫn có một âm hưởng vang dội. Điệu
hát buồn buồn, nghe như xa vắng khiến người ta nghĩ đến lời than thở của một
tâm hồn bị giày vò đau đớn.

Lời
hát rằng:

Từ
thuở lọt lòng tôi đã thở

Không
khí đắng cay của kiếp nô lệ

Như
một mầm cây gieo xuống

Một
mảnh đất bị rủa nguyền

Suốt
đời tôi than khóc

Thân
phận kẻ tôi đòi.

Hai
cánh tay tôi bị kìm hãm

Chẳng
còn ôm ấp được ai

Đôi
môi và đôi mắt của tôi

Nào
có dám nói lấy một lời âu yếm

Trời
cho tôi một quả tim

Chỉ
để tôi đau khổ hơn nữa mà thôi.

Trong
gió đồng nội cất lên

Hoa
tỏa hương ngây ngất

Chim
chóc tự do ca ngợi

Vẻ
đẹp của rừng

Riêng
kẻ nô tỳ tội nghiệp

Làm
gì có được một lời ca!

Hãy
im đi, kẻ nô tỳ đáng thương

Lời
than của mi đầy tội lỗi

Mi
không có quyền

Hát
lên những niềm tủi cực

Đời
mi nào phải của mi

Mà
tim mi cũng không: hãy nhớ lấy.

Giọng
hát dịu êm chỉ có thể làm cho khách càng thêm muốn lại gần người đang hát: đó
chỉ có thể là một nàng tiên, hay một thiên thần. Vậy ta hãy bước thêm những bậc
thềm để vào tiền sảnh. Ở bên phải dãy hành lang, một cánh cửa cao hé mở cho
phép ta nhìn vào một căn phòng khách trang hoàng lộng lẫy. Ngồi trước dương cầm
là một thiếu nữ dáng dấp như một bà hoàng. Khuôn mặt trông nghiêng của nàng,
tương phản với mái tóc dày đen nhánh, nổi rõ trên màu gỗ huyền của cây đàn. Những
nét mặt ấy thanh tú và trang nhã một cách tự nhiên đến nỗi ai nhìn cũng phải
thấy tâm hồn xao xuyến và lý trí tê dại đi. Da nàng cùng màu với những phím ngà
trên đàn - một màu trắng mịn và êm. Cổ nàng vẽ thành một nét dịu dàng tiếp tục
những đường cong của thân hình nàng một cách vô cùng duyên dáng. Mái tóc dài
lượn sóng chảy xuống hai vai nàng thành những búp màu hạt huyền dày rậm và phủ
gần kín hết cả lưng tựa của chiếc ghế nàng đang ngồi. Trên vầng trán mịn màng,
ánh sáng của trời chiều nhuốm một màu hồng ấm áp. Nó khiến người ta nghĩ đến
những chiếc chao đèn huyền diệu lưu giữ ở bên trong qua lớp tơ mờ ảo, ngọn lửa
thiêng của niềm cảm hứng. Lúc này nàng đang quay mặt ra cửa sổ và mắt nàng nhìn
đăm đắm vão cõi xa xăm.

Vẻ
đẹp của người thiếu nữ đang hát còn được các trang phục rất giản dị - hết sức
sơ sài nữa là đằng khác - làm cho nổi bật lên hơn nữa. Một tấm áo dài bằng vải
mỏng màu thiên thanh tô rõ thêm cái thân hình thanh tú và dáng ngồi trang nhã
của nàng. Những nếp gấp của tấm váy khâu nhíu lượn tròn xung quanh tấm lưng
thon thả của nàng như một đám mây nhẹ: trông nàng như một vệ nữ từ dòng suối
nhô lên hay một thiên thần hiển hiện từ làn sương mờ ảo. Một cây thập tự nhỏ
bằng huyền thạch đeo trên cổ bằng một dải lụa đen là món trang sức duy nhất của
nàng.

Dứt
lời ca, cô thiếu nữ ngồi yên một hồi lâu, dáng mơ mộng, mấy ngón tay thon thả
còn đặt trên phím đàn, như đang lắng nghe những dư âm của bài ca tan dần trong
ánh chiều.

Bỗng
tấm màn mu-xơ-lin trên cánh cửa mở vào một phòng trong được vén lên, một nhân
vật mới bước vào phòng khách.

Đó
cũng là một người đàn bà, và cũng đang ở cái tuổi tràn đầy ánh hào quang của
thanh xuân. Các trang phục sang trọng và tinh tế, dáng đi đài các của nàng làm
cho nàng có cái vẻ hơi kiểu cách mà các thiếu nữ con nhà trâm anh thường có,
ngay cả những khi họ chỉ một mình. Quả vậy, Malvina vốn tự hào về nhan sắc và
địa vị xã hội của mình, nhưng đôi mắt xanh rất to của nàng cho thấy rõ nàng là
người có tấm lòng nhân hậu.

Malvina
lặng lẽ đến cạnh người thiếu nữ vừa hát, dừng lại đứng sát sau lưng nàng và nhẹ
nhàng đặt bàn tay lên vai nàng.

-
Isaura... - Malvina khẽ gọi.

-
Ô! phu nhân! - Isaura hơi giật mình. - Em không biết có phu nhân ở đây.

-
Không sao cả, em cứ hát đi. Giọng em hay quá. Nhưng giá em hát bài nào khác thì
hơn. Sao em thích cái bài buồn thảm ấy đến thế?

-
Em thấy nó hay quá, vả lại... À phải! Em không được nói...

-
Em cứ nói đi, Isaura ạ. Chị đã bảo là em đừng giấu chị điều gì, đừng sợ gì cả
kia mà!

-
Bài hát này làm em nhớ đến mẹ em, người mà em chưa từng biết mặt. Nhưng nếu phu
nhân không thích, em sẽ không bao giờ hát bài ấy nữa.

-
Quả thật chị không thích lắm, Isaura ạ. Nghe em hát bài ấy người ta có thể
tưởng em bị bạc đãi, nghĩ rằng em là một người nô tỳ khốn khổ bị những người
chủ xấu bụng hành hạ. Thế nhưng em cũng biết rằng chẳng thiếu gì những người tự
do ước ao có được một cuộc sống như em. Em được chủ quý trọng. Em được giáo dục
như một tiểu thư con nhà quý phái. Em xinh đẹp, và da em trắng trẻo mịn màng
đến nỗi không ai có thể tưởng tượng rằng có một ít máu Phi châu tuần hoàn trong
các các huyết mạch của em. Hơn nữa em cũng biết rằng trước khi qua đời mẹ chồng
của chị đã gởi gắm em lại cho hai vợ chồng chị. Chị sẽ suốt đời tôn trọng ý
nguyện của người đàn bà thánh thiện ấy. Em cũng biết đấy: chị đối với em là một
người bạn nhiều hơn là một bà chủ. Không đâu Isaura ạ, - Malvina nói tiếp,
giọng trách móc nhẹ nhàng, - chị mong sẽ không bao giờ nghe thấy em hát bài ca
buồn bã ấy nữa. Nếu không, chị không bao giờ cho phép em chơi dương cầm nữa
đâu.

-
Nhưng thưa phu nhân, em chỉ là một nô tỳ. Sự giáo dục mà em được hưởng, cái
nhan sắc mà mọi người ra sức ca ngợi, nào có ích gì cho em đâu? Cùng lắm đó
cũng chỉ là những thứ trang hoàng bên ngoài trên túp lều của một kẻ nô lệ da
đen. Dù có trang hoàng thế nào, đó cũng chỉ là một túp lều khốn khổ.

-
Em than thân trách phận sao, Isaura?

-
Em đâu dám, thưa phu nhân? Em không có lý do gì để làm như vậy. Chẳng qua em
muốn nói rằng mặc dầu được hưởng nhiều đặc ân, em cũng nhận rõ vị trí của em
trong tòa nhà này.

-
Thôi đi, Isaura, chị thừa biết cái gì làm em buồn rồi. Vả lại bài hát kia cũng
cho thấy rõ. Đẹp như em, chắc chắn là phải có người yêu!

-
Ô thưa phu nhân! Làm gì có ạ!

-
Có thì đã sao? Chẳng có gì lạ hết! Nào thú thật đi, em có người yêu cho nên mới
buồn khổ vì nỗi không được là người tự do, không được quyền tự do yêu người đã
chinh phục trái tim em và cũng đem lòng yêu em tha thiết chứ gì?

-
Em xin phu nhân tha thứ cho em. - Cô nô tỳ đáp với một cười ngây thơ. - Phu nhân
lầm rồi. Em không hề nghĩ đến chuyện đó.

-
Thật không đấy? Em không không giấu được ai đâu, Isaura yêu quý ạ. Em đang yêu
và một người xinh đẹp và có học thức như em khó lòng có thể phải lòng một anh
nô lệ, trừ khi đó là một anh nô lệ giống như em, nhưng làm gì có một người nô
lệ như vậy! Chị cho là em yêu một thanh niên tự do tuấn tú, cho nên tiếng hát
của em mới buồn như vậy. Nhưng em đừng buồn phiền nữa Isaura ạ, chị hứa với em
là chỉ nay mai em sẽ được tự do. Chỉ cần đợi Leoncio về là xong. Chị không muốn
một thiếu nữ như em phải chịu mãi thân phận nhục nhã của một nô tỳ.

-
Thưa phu nhân, xin phu nhân tin cho rằng em không hề nghĩ đến tình yêu, và càng
không hề nghĩ đến tự do. Chẳng qua có những lúc em buồn vô cớ thế thôi.

-
Cũng chẳng sao. Chính chị muốn cho em được tự do, và em sẽ được tự do.

Đến
đây, cuộc trò chuyện giữa hai người đàn bà bị cắt ngang, có hai người kỵ mã
dừng ngựa trước thềm.

Hai
cô vội chạy ra cửa sổ.

Chương 2

Hai
người kỵ mã vừa xuống ngựa là hai chàng thanh niên tuấn tú, ăn mặc sang trọng.
Họ từ thị trấn Campos đến. Cứ trông cái dáng dấp thoải mái của họ khi đi vào
nhà, cũng biết ngay đó là những người thân thuộc.

Quả
nhiên một trong hai người là Leoncio, chồng của Malvina, và người kia là
Henrique, em trai của nàng.

Trước
khi kể tiếp câu chuyện, ta hãy dừng lại trong chốc lát để làm quen với hai nhân
vật mới này.

Leoncio
là con một của trang chủ quý tộc Don Almeida, chủ nhân của khu điền trang lộng
lẫy mà ta đang đến thăm. Don Almeida đã già nua ốm yếu lắm rồi khi cậu con trai
lấy vợ: đám cưới được cử hành một năm trước khi câu chuyện của chúng ta bắt
đầu. Ngài đã ủy thác cho Leoncio cai quản toàn bộ tài sản và đã lên
định cư ở thủ đô với niềm hy vọng sẽ điều trị được những bệnh tật đang làm khổ
ngài.

Leoncio
từ bé đến lớn bao giờ cũng được nuông chiều. Những sự chiều chuộng vô hạn độ
của song thân đã từ lâu làm cho tâm hồn chàng hư hỏng và trí tuệ chàng lệch
lạc. Là đứa trẻ nghịch ngợm và vô kỷ luật, Leoncio đã mấy lần phải đổi trường
học, và sở dĩ cậu thi đỗ chẳng qua cũng là nhờ danh vọng của gia đình: các thầy
dạy cậu không bao giờ dám xúc phạm đến ngài Almeida tôn quý.

Được
ghi danh vào trường Y học, ngay từ năm thứ nhất Leoncio đã chán ngành này. Với
sự ưng thuận của song thân, cậu rời đi Olinda để học Luật. Nhưng sau khi đã phung
phí một phần gia sản của phụ thân để thỏa mãn những sở thích hoang tàn của
mình, chẳng bao lâu cậu đã mất hết hứng thú đối với ngành Luật. Tin chắc rằng
chỉ có châu Âu mới cho phát triển trí thông minh và thỏa mãn chí ham hiểu biết.
Leoncio bèn viết thư cho phụ thân và lập tức được ngài ưng thuận cho sang Pháp.
Ở Paris, Leoncio đã tìm thấy cái thế giới của xa hoa và của những lạc thú dễ
dàng vốn thích hợp với mình, cho nên cậu rất ít khi đến trường nghe giảng, và
có đến trường chăng cũng chỉ để mua vui. Người ta lại càng khó lòng có thể gặp
cậu trong các thư viện, các câu lạc bộ văn hóa hay các viện bảo tàng. Ngược
lại, cậu rất chuyên cần lui tới các hiệu cà phê, các tiệm rượu, các hý viện và
các phòng khách thính thời thượng, và chẳng bao lâu cậu đã trở thành một trong
những trang công tử đàng điếm nhất của chốn thủ đô. Sau mấy năm cư trú ở Paris,
xen kẽ với những thời gian nghỉ ngơi ở các trung tâm hưu dưỡng có suối nước
khoáng và với những chuyến ngao du ở các đô thành lớn nhất châu Âu, những món
chi tiêu điên rồ của cậu đã tổn hại đến gia sản đến mức ngài Almeida tôn quý,
mặc dầu thương con rất mực, vẫn buộc lòng phải gọi cậu về Campos để tránh cho
gia tài khỏi khánh kiệt hoàn toàn. Và để khỏi làm cho cậu chạnh lòng vì một
cách kết thúc quá đột ngột cái thời chơi bời hoang phí của cậu, người cha hào
phóng ấy liền sử dụng ánh hào quang của một triển vọng kết hôn đầy hứa hẹn về
tài chính.

Leoncio
giác ngộ rất nhanh quyền lợi của mình và lên đường về nước không chậm trễ.
Chàng trai đã hấp thụ các cung cách của giới thượng lưu châu Âu một cách hoàn
hảo đến nỗi người ta có thể tưởng chàng là một công vương chính hiệu. Nhưng với
cái vỏ hào nhoáng và trang nhã bên ngoài ẩn nấp một tính cách ti tiện và một
tâm hồn đã suy đồi vì trác táng. Những xu hướng tốt lành và hào phóng vốn là
bẩm sinh trong tính cách của chàng không đủ sức ngăn ngừa cho chàng khỏi hấp
thụ những quan điểm đồi bại được minh họa bằng những tấm gương còn tai hại hơn
nữa.

Khi
rời châu Âu trở về nước, Leoncio đã hai mươi lăm tuổi. Ngài Don Almeida, sau
khi chọn lựa lời lẽ một cách công phu, đã nói cho chàng hiểu rằng đã đến lúc
chàng phải nghĩ đến tương lai và chọn lấy một nghề nghiệp. Chàng đã hưởng khá
đầy đủ những lạc thú mà tài sản của cha mẹ có thể cung cấp, và bây giờ chàng
phải học cách quản lý, nếu không phải là gia tăng cái di sản mà không chóng thì
chầy sẽ nằm trọn trong tay chàng.

Sau
nhiều lần do dự đắn đo, Leoncio quyết định theo đuổi nghề thương mại, mà chàng
thấy độc lập và chắc chắn hơn cả. Nhưng những cách suy nghĩ táo bạo của chàng
trong lĩnh vực này chẳng bao lâu đã làm cho cha chàng khiếp sợ. Công việc nhập
cảng và xuất cảng hàng hóa, dù là ở quy mô lớn, cũng như công việc buôn nô lệ
da đen, ngài Almeida đều thấy là những lối làm ăn bất lương, hèn hạ, không xứng
đáng là bao với cái địa vị xã hội và nền giáo dục tinh vi mà ngài cho là đã ban
cấp cho người kế nghiệp duy nhất của ngài.

Về
phía mình, Leoncio không thỏa mãn với những công việc kinh doanh vụn vặt kiểu
mua sỉ bán lẻ. Chàng chỉ quan tâm tới những cuộc đầu tư lớn vào những thủ thuật
ngân hàng và những chuyến buôn đại quy mô trong đó có thể đầu tư những số vốn
kếch xù. Vốn đã từng lui tới thị trường chứng khoán ở Paris và các thủ đô Âu
châu khác, chàng tự thấy mình đủ thông thạo để điều khiển những ngân hàng cỡ
lớn hoặc những xí nghiệp công nghệ phồn vinh.

Tuy
vậy cha chàng cũng vẫn không sẵn lòng giao tài sản của mình cho nhà kinh doanh
tài chính trẻ tuổi này, vì kể cho đến giờ này chàng chỉ tỏ ra có khả năng phung
phí những món tiền lớn trong một thời gian rất ngắn nhiều hơn là có khả năng sử
dụng vốn liếng, để thu lại lợi nhuận. Cho nên Don Almeida quyết định không bàn
đến chuyện này nữa, hy vọng rằng chàng trai sẽ tỏ ra chín chắn hơn.

Nhận
thấy cụ thân sinh bắt đầu lảng tránh thường xuyên việc chi cho chàng những món
tiền cần thiết cho việc thực hiện các ý đồ của mình, chẳng bao lâu Leoncio đã
đi đến chỗ kết luận rằng hôn nhân là phương tiện đơn giản nhất và tự nhiên nhất
để gầy dựng một sản nghiệp riêng.

Ở
thủ đô có một nhà doanh nghiệp rất giàu vốn là bạn thân của Don Almeida, từ lâu
đã hứa gả cô con gái là Malvina cho con trai ngài. Leoncio và Malvina gặp nhau,
yêu nhau và lấy nhau trong một khoảng thời gian tương đối ngắn. Ít lâu sau, mẹ
Leoncio mất. Người đàn bà đáng kính này sinh thời chẳng được hạnh phúc là bao
nhiêu. Don Almeida là một người thô lỗ và lạnh lùng, không mấy quan tâm đến
cuộc sống vợ chồng. Ngài sống một cuộc đời phóng đãng làm cho vợ ngài đau khổ
rất nhiều. Khổ nhất cho bà là bao nhiêu con cái của bà sinh hạ đều chết lúc còn
nhỏ, chỉ trừ mỗi một mình Leoncio.

Bà
tiếc nhất là Trời không cho bà có được một mụn con gái để làm bạn với bà và an
ủi bà khi đã già yếu.

Tuy
vậy sự tình cờ đã muốn rằng bà có được niềm an ủi này trong một sinh vật yêu
kiều và mỏnh manh, cuối cùng cũng đã lấp đầy được cái khoảng trống không trong
trái tim bà. Một đứa bé nô lệ đã ra đời ngay trong nhà bà, và bà đã lập tức
trút hết tình thương yêu vào đứa bé ấy.

Isaura
- đứa bé ấy chính là nàng - vốn là con của một nô tỳ lai da đen làm hầu phòng
cho phu nhân Almeida, cũng là gia nhân trung thành nhất của bà. Ngài Almeida,
vốn là người vô đạo, coi tất cả nô tỳ như những súc vật giống cái dành riêng
cho mình và vẫn thường nhìn cô hầu phòng xinh đẹp của vợ với đôi mắt đầy thèm
muốn. Cô gái lai da đen trong một thời gian đã cố hết sức cưỡng lại những mưu
đồ dâm đãng của chủ nhân, nhưng rồi cuối cùng cũng không chống cự nổi khi ngài
dùng đến sức mạnh phũ phàng. Khi biết chuyện này, phu nhân Almeida chìm ngập
trong một nỗi đau buồn tuyệt vọng.

Bị
hạ nhục trước những lời trách móc cay đắng của vợ, ngài Almeida không còn dám
cưỡng ép người nô tỳ đáng thương kia nữa, nhưng mặc dầu đã hết sức cố gắng,
ngài cũng không sao xóa được cái cảm giác ghê tởm của người nô tỳ đối với ngài.
Căm giận vì bị cự tuyệt, ngài trả thù bằng cách sai người ấy làm đủ các thứ
việc nặng nề và hễ sơ suất một chút là ra tay trừng trị bằng những hình phạt
khủng khiếp nhất. Ngài không cho cô ta làm việc hầu hạ trong nhà nữa, vì ở đây
cô chỉ được giao những việc nhẹ cần đến sự khéo léo tinh vi, đuổi cô ta ra ở
lều và bắt làm những việc đồng áng nặng nhọc, lại ra lệnh cho viên quản lý
không nương nhẹ cô ta khi giao việc cũng như khi trừng phạt. Viên quản lý này
là một người đàn ông ở tuổi trung niên, tính vốn nhân hậu hơn chủ. Ông ta đã
đem lòng thương xót cô nô tỳ, và hơn nữa, đã xúc động sâu xa trước vẻ kiều diễm
của cô. Ông không những không hành hạ cô ta, mà còn cưng chiều hết mức và tặng
rất nhiều quà cáp, đến nỗi chín tháng sau cô ta sinh hạ được một đứa con gái.
Tức giận điên cuồng, Don Almeida đuổi viên quản lý ra khỏi trang viện, bắt cô
nô tỳ làm những việc hết sức nặng nhọc và hành hạ cô ta đủ điều, đến nỗi cô ta
chết trong khi đứa con hãy còn ẵm ngửa.

Nàng
Isaura xinh đẹp đã ra đời như vậy. Song le, như để đền bù cho cái thân phận côi
cút của nàng đã có một người đàn bà thánh thiện cúi mình trên chiếc nôi của đứa
trẻ đáng thương và hết lòng che chở nó dưới đôi cánh từ bi của mình.

Đối
với phu nhân Almeida, đứa hài nhi đáng yêu này là một ân sủng của Trời để đền
bù lại những nỗi buồn mà cách sống phóng đãng của chồng bà đã gây ra. Bà thề
với vong linh của người đàn bà lai da đen kia là sẽ chăm sóc đứa bé, sẽ nuôi
dạy cho nó thành người như thể chính con mình đẻ ra.

Và
phu nhân đã giữ đúng lời hứa. Khi đứa bé đến tuổi đi học, phu nhân dạy cho nó
học đọc, học viết, học khâu vá và học cầu nguyện. Sau đó bà lại tìm thầy dạy âm
nhạc, dạy khiêu vũ, dạy vẽ, dạy tiếng Ý và dạy tiếng Pháp cho cô bé. Bà mua
sách cho cô bé đọc. Nói tóm lại, bà cố hết sức làm sao cho cô bé được dạy dỗ
hết sức tối ưu, như thể đó là con đẻ của bà, coi việc này như một điểm danh dự
của bà. Về phía mình, Isaura, đã xinh đẹp lại được Trời phú cho một tư chất
thông minh nhạy bén, luôn luôn làm cho bà hài lòng, vượt xa những điều bà kỳ
vọng. Kinh ngạc trước những bước tiến nhanh chóng của cô bé, phu nhân Almeida
thường tìm mọi cơ hội để cho trí thông minh của cô bộc lộ ra trước mắt mọi
người, như người ta vẫn đem khoe ánh hào quang lấp lánh của một viên ngọc quý
mà mình được chiếm hữu.

Từ
nay, phu nhân coi đây là niềm diễm phúc của đời mình. Phu nhân thường nói:

-
Trời đã không muốn ban cho tôi một mụn con gái do chính tôi xé ruột đẻ ra, nhưng
Trời đã ban cho tôi một đứa con gái tinh thần.

Tuy
nhiên, điều làm cho người ta ngạc nhiên hơn cả ở cô bé kiều diễm này là cách cư
xử giản dị, khiêm nhường mà cô giữ được đối với những người cùng thân phận. Mặc
dầu được săn sóc nuông chiều hết mức, cô không bao giờ tỏ ra kiêu ngạo hay hống
hách đối với những người nô lệ khác. Cách giáo dục cầu kỳ không hề mảy may làm
thay đổi lòng nhân hậu tự nhiên và tính nết hiền dịu của cô. Cô bao giờ cũng
vui vẻ ân cần đối với các nô tỳ, ngoan ngoãn và lễ độ đối với các chủ nhân.

Dĩ
nhiên Don Almeida rất khó chịu với sự tình này. Ngài cho rằng cách cư xử của
phu nhân đối với Isaura chẳng qua là một thói đỏng đảnh dở hơi của một mụ đàn
bà không bình thường. Ngài thường thốt lên, giọng thương hại:

-
Thật ngu xuẩn! Việc gì lại ra sức dạy dỗ cái con ngốc ấy như vậy? Chẳng bao lâu
nữa lớn lên nó sẽ cười vào mặt cho ấy! Về già là các bà đều đâm ra như thế, bà
thì suốt ngày đâm ra cầu nguyện với than thở, bà thì quay ra nuôi chó con hay
gà con, riêng bà này thì lại một mực muốn biến cái con lai da đen kia thành một
bà chúa. Một cách giết thì giờ tốn công tốn của. Mà thà có thu được lợi lộc gì
cho cam! Thôi, trong khi bà vất vả với nó như thế thì ít nhất bà cũng làm ơn
làm phúc miễn cho tôi những lời giáo huấn ngớ ngẩn và những lời phê phán nhục
nhằn của bà...

Ít
lâu sau lễ cưới của Leoncio, cả gia đình trở về sống trong tòa dinh thự ở
Campos. Chính lúc bấy giờ ngài Almeida đã quyết định cho con trai hưởng trọn
quyền sở hữu điền trang. Ngài trao luôn cho Leoncio cả quyền cai quản lẫn quyền
chiếm hữu nô lệ. Ngài nói là ngài tự thấy mình đã quá già, quá mệt mỏi, khó bề
gánh vác việc cai quản điền trang. Giải quyết xong xuôi việc trao quyền thừa
hưởng gia tài, ngài lập tức lên đường đi thủ đô. Về phần phu nhân, bà tỏ ý muốn
ở lại với con trai. Don Almeida thuận lòng ngay.

Malvina,
cô vợ trẻ của Leoncio, tuy là người thuộc dòng dõi quý tộc, song có tâm hồn
nhạy cảm và đại lượng. Nàng quan tâm ngay đến Isaura, lại còn đem lòng yêu mến
cô bé nữa. Dĩ nhiên Isaura vốn hiền dịu và khiêm nhường, xinh đẹp và thông minh
đến nỗi ai tiếp xúc với cô cũng đều đem lòng yêu mến và quý trọng ngay từ đầu.
Cho nên chẳng bao lâu cô không những trở thành người nữ tỳ ưa chuộng của
Malvina mà còn là người bạn gái thân thiết của nàng nữa. Vốn quen được hưởng
những thú vui của chốn kinh thành, nàng rất mừng là đã tìm thấy ở cái nơi hẻo
lánh mà nàng sẽ phải coi là nhà mình này một người bạn đáng mến như vậy.

Một
hôm Malvina nói với mẹ chồng:

-
Sao mẹ không trả tự do cho cô bé này? Một con người nhạy cảm như Isaura sinh ra
không phải để làm nô tỳ, mẹ ạ.

-
Con nói rất phải, con ạ, - vị phu nhân già đáp dịu dàng, - nhưng biết làm thế
nào được con? Mẹ không đủ can đảm trả lại tự do cho con chim xinh đẹp mà Trời
đã gửi để xoa dịu những nỗi đau của mẹ. Vả lại, trả tự do cho nó để làm gì kia?
Ở đây, cứ như thế này nó chẳng được tự do là gì? Nó còn được tự do hơn cả mẹ
nữa ấy, vì mẹ không còn thấy thú vị gì trong cuộc sống, mà cũng chẳng còn sức
để hưởng những ngày còn lại nữa. Con muốn mẹ để cho nó cất cánh bay đi ư? Thế
nếu nó lạc mất, nếu nó không còn tìm được lối về lồng cũ nữa thì sao? Không
được đâu con ạ. Chừng nào mẹ còn sống, mẹ vẫn muốn giữ nó bên cạnh mẹ, mẹ vẫn
muốn nó là của mẹ, nó chỉ thuộc về một mình mẹ mà thôi. Có lẽ mẹ chỉ là một mụ
già ích kỷ, nhưng mẹ còn sống có được bao nhiêu đâu: nó chẳng phải hy sinh gì
nhiều lắm! Mẹ chết đi rồi, nó sẽ được tự do, và mẹ sẽ lo việc để lại cho nó một
món tiền kha khá.

Quả
nhiên vị phu nhân già đã mấy lần tìm cách sửa đổi tờ di chúc đã viết từ trước
để thêm những điều khoản bảo đảm được tương lai cho đứa con nuôi. Nhưng với sự
đồng lõa của con trai, Don Almeida đã viện khi lý do này khi lý do khác để lần
lượt trì hoàn cái việc mà theo như ngài nói quả quyết với vợ, chỉ là một thủ
tục thuần túy hình thức, cho đến cái ngày phu nhân liệt giường
sau một cơn bệnh cấp phát rồi lịm dần đi, không một phút nào còn trở lại đủ
tỉnh táo để bày tỏ những ý nguyện của mình.

Bấy
giờ Malvina liền tự phát nguyện với bản thân là sẽ che chở cho cô bé khốn khổ
và trông nom cô bé đúng như người đàn bà quá cố từng mong ước. Isaura khóc rất
lâu, người đã từng đối với cô là một người mẹ ân cần và đầy tình thương xót. Cô
vẫn giữ thân phận nô tỳ, và nay, không còn được sự che chở của người mẹ nuôi
nhân hậu nữa, cô trở thành miếng mồi ngon cho một gã đàn ông hư hỏng, độc đoán
và tàn nhẫn.