III

Chợ
bốt Triều Dương đang đông buổi.

Chợ
nằm ngang trên ngã ba con đường đi Phủ Cừ gần bến phà sang Thái Bình, cách bốt
Triều Dương khoảng non nửa cây số.

Những
dòng người quang gánh kĩu kịt từ các nơi đổ về. Ngay ngã ba đường gần cửa chợ,
mấy tên dõng đeo súng đứng nghênh ngang hách dịch hỏi giấy đồng bào.

Dòng
người tạm thời bị nghẽn lại, tỏa ra, chen chúc hai bên vệ đường. Chúng xem giấy
qua loa, có đứa chưa biết chữ cũng nạt nộ có vẻ ta đây. Mấy cô gái vùng Thủ Sỹ
đội khăn mỏ quạ nháy nhau cười tinh nghịch khi thấy tên dõng cầm thẻ đọc ngược.
Một cô trẻ tuổi láu lỉnh đến sát tên dõng, giọng nửa nũng nịu nữa giễu cợt:

-
Thôi! Thầy xem mãi! Cho em giấy mau còn mua bán để về kẻo cháu khát sữa.

Tiếng
cười khúc khích nổi lên. Tên dõng hơi lúng túng vì bao nhiêu cặp mắt chung
quanh nhìn nó như có ý chế giễu:

-
Đây! Thôi đi!

-
Cám ơn thầy!

Toán
con gái ríu rít gồng gánh đi về phía chợ. Giữa tiếng cười nói lao xao, một
giọng nói chanh chua vẳng lại:

-
Rõ khéo! Nhìn vào tờ giấy như nhìn bức vách. Cứ ấm ớ ta đây!

Mơ
cười như nắc nẻ. Tý đập vai Mơ chặn ngang:

-
Con bé này! Vạ mồm, vạ miệng bây giờ!

Tiếng
cười rộ hẳn lên làm tên dõng đỏ tai khó chịu. Hắn hậm hực gắt gỏng một bà cụ
đang chậm chạp móc túi lấy giấy. Biết bị trêu trọc bóng gió, nhưng hắn không
làm gì được. Chợ cơ man nào là người, câu nói bâng quơ biết ám chỉ ai? Tuy mới
đòi về, hắn cũng biết tiếng gái vùng này không phải tay vừa. Giây vào thêm dại
mặt.

Hai
người len lỏi đi giữa chợ. Mơ bước cạnh Tý càu nhàu:

-
Chúng nó chỉ khoét chuyện. Giấy với chả tờ.

Đã
lâu nay, giặc thua liên tiếp các nơi. Chúng luôn luôn bị phục kích trên đường
39. Giặc rút khỏi bốt Nờ, bốt Ba Hàng. Nằm giữa đồn bốt kiên cố, bọn giặc vẫn
cảm thấy rất rõ một sợi dây vô hình nhưng hết sức vững chắc đang ngày đem xiết
lại quanh cổ chúng. Để trả thù, giặc cho lê-dương, dõng khủng bố các chợ. Chúng
bày đặt ra chuyện kiểm soát giấy tờ gây khó khăn cho việc làm ăn buôn bán của
đồng bào.

Cứ
mỗi phiên chợ, một tiểu đội dõng kéo ra từ sáng sớm. Chúng chia làm bốn tổ. Hai
tổ canh gác, kiểm soát giấy tờ ở đầu và cuối chợ. Hai tổ sục sạo vào chợ nhũng
nhiễu đồng bào. Thấy hơi khả nghi, chúng lục lọi, khám xét, bắt về đồn tra hỏi.

Bán
xong mớ cám, Tý kéo Mơ sang phía hàng rau để rủ Na cùng về. Mới sáng sớm trời
đã oi bức khó chịu. Trong không khí ồn ào, hỗn độn, ánh nắng như càng gay gắt
thêm lên. Tý lấy khăn lau mồ hôi. Hai má chị ửng đỏ. Những sợi tóc ướt đẫm dính
vào bên má. Đến quãng vắng người, Tý đứng dừng lại nghỉ. Mơ bấm tay bạn thì
thầm:

-
Kìa! Cậu trông!

Tý
quay lại. Một tên dõng đang đứng chăm chú nhìn mình. Tý chợt nhớ ra tên này từ
sáng đến giờ đã lẽo đẽo đi theo hai người... Chị thoáng thấy đôi chút lo ngại,
nhưng Mơ vẫn vô tâm, tinh nghịch đưa mắt liếc Tý rúc rích ý bảo:

-
Chắc cu cậu mê rồi!

Tý
vốn ghét cay ghét đắng bọn dõng cậy thế Tây ức hiếp đồng bào. Nhưng lần này
không hiểu sao, chị không thấy bực tức mà có ý thương hại. Có lẽ vì tên dõng
còn trẻ quá! Mặt nó non choẹt, bấm ra sữa. Thằng bé vào loại choai choai mới
lớn, chắc mới bị cưỡng ép đi lính. Tên dõng trông lạ mặt. Vì chỉ trong vòng
không đầy nửa năm, giặc sợ binh biến, đổi bọn dõng soành soạch từ nơi này qua
nơi khác. Tý mỉm cười ranh mãnh nhìn tên dõng:

-
Anh nhìn gì thế?

Tên
dõng tươi tỉnh nét mặt bước lại gần. Không ngờ được cô gái xinh xắn tỏ ra có
cảm tình, hắn vui vẻ:

-
Sao? Cô có nhìn tôi cô mới biết tôi nhìn cô chứ?

Mơ
buông một câu lơ lửng, khẽ nguýt:

-
Sao? Sao ở trên trời ấy à! Rõ vớ va vớ vẩn...

Tên
dõng bị đôi mắt đen láy của cô gái xinh đẹp xóm Đoài hút mất hồn, nên không để
ý câu nói chế giễu của Mơ. Hắn xoắn xuýt bên Tý, ân cần mời hai người vào hàng
nước. Tý ra hiệu cho Mơ vào theo. Tên dõng vào chuyện:

-
Các chị ở vùng đâu ta?

-
Cũng vùng quanh đây thôi.

Tên
dõng tự giới thiệu là Vân. Hắn hỏi hết chuyện này đến chuyện khác. Thái độ Tý
niềm nở, đậm đà. Từ lâu chị đã có ý định riêng với bọn dõng bốt Triều Dương. Mơ
sốt ruột muốn về, nhưng Tý đã kín đáo ra hiệu ở lại. Từ trước anh Thân, chị
Hiền luôn luôn nhắc anh chị em du kích chú ý đến công tác địch vận. Tý cho đây
là dịp tốt để làm đúng chủ trương của trên. Tý lấy trong túi chiếc khăn tay bọc
trầu. Chị mở khăn lấy một miếng trao cho Vân dịu dàng nói:

-
Mời anh xơi trầu

Vẻ
vui sướng hiện rõ trên nét mặt Vân. Hắn nhìn hàm răng trắng đều đặn của chị du
kích:

-
Chị răng trắng mà cũng ăn trầu?

Tý
mỉm cười ý nhị. Nhưng Mơ đã liến thoắng:

-
Trầu chạm ngõ của chị ấy đấy anh ạ!

Má
Tý bừng đỏ:

-
Cô này lúc nào cũng đùa được.

Tên
dõng cười theo vẻ miễn cười. Tý gói khăn lại:

-
Chị ấy đến hay trêu người! Không phải đâu anh ạ! Nguyên tôi có người chị gái
mới chạm ngõ hôm qua...

Tên
dõng lại vui vẻ đùa cười. Dù không có căn cứ nào, hắn vẫn muốn tin lời Tý là
thật. Chị du kích sực nghĩ, thấy thèn thẹn nhớ lại buổi dạm hỏi hôm qua, khi
thấy Tuấn ngượng nghịu bước vào nhà. Bạo như Tý mà cũng phải trốn biệt vào
buồng. Chị em tinh nghịch lôi ra bằng được. Mặt Tý đỏ như gấc. Tuấn lúng túng
quay hỏi chuyện anh Thân. Từ giờ phút ấy hạnh phúc đã thật đến với hai người.
Hôm nay nghe nhắc lại, Tý vừa vui sướng vừa e thẹn.

Vân
lân la:

-
Định nhờ các chị để ý xem trong làng có ai làm mối cho một người.

Mơ
nheo mắt tinh nghịch:

-
Anh đi làm việc quan thiếu gì! Chắc tìm cả vùng này cũng chẳng có ai xứng đáng
với anh. Ai đời đũa mốc lại đòi chòi mâm son bao giờ?

Biết
bị trêu chọc, mỉa mai, hai tai Vân nóng bừng. Mơ vẫn chưa chịu buông tha:

-
Con gái vùng này đoảng lắm anh ạ! Chả được tích sự gì...

Nước
sông đổ lẫn nước ngòi

Con
gái Thủ Sỹ cầm roi dạy chồng.

Nghe
Mơ ví von, Tý không nín được cười. Vân không ngờ bị dồn vào thế bí, ngồi đực
mặt, câm như hến.

Tý
định lựa lời nói cho Vân đỡ ngượng, nhưng mấy tiếng súng nổ liên tiếp làm chị
giật mình. Ba người ngơ ngác nhìn ra. Đám người xô rạt ra tứ phía, rồi lại đổ
dồn vào. Tiếng trẻ con khóc, tiếng gọi, tiếng chửi hỗn loạn, ầm ầm tưởng như vỡ
chợ. Tiếng còi rúc, tiếng thằng cai ngụy binh hô tập hợp lính, lẫn tiếng chửi
rủa của đồng bào. Vân vội vàng chạy vụt đi. Khắp nơi tiếng nói lao xao, giận
dữ.

-
Nó lại khủng bố rồi!

-
Nó bắn anh ta gãy chân.

-
Cha đời quân ăn cướp độc ác!

Tý
và Mơ khó nhọc lắm mới len vào được đám đông. Chị rùng mình hoảng hốt nhìn thân
hình anh thanh niên nằm vật lịm trên nền chợ như một xác chết. Máu đẫm ướt ống
quần loang ra từng vũng nhỏ. Chân bên phải gần như gẫy lìa trông thấy cả xương.
Khuôn mặt anh nhợt nhạt, hai mắt lờ đờ hé mở nhìn lên. Hai thằng tây mũ đỏ, mặt
mũi hung ác đeo súng đứng cạnh. Chính hai thằng kẻ cướp ấy là thủ phạm vụ khủng
bố dã man.

Một
tiểu đội dõng chuyên gác chợ tập hợp nhanh chóng vây quanh. Chúng lăm lăm cầm
súng, nét mặt lầm lì. Trong số ấy, Tý thấy có cả Vân.

Vòng
người xô lại mỗi lúc một đông. Những cặp mắt thương xót chuyển sang căm thù.
Không khí sôi sục, căng thẳng như trước cơn giông bão. Những câu nói gằn mạnh
bật lên giữa đám đông:

-
Không thể để nó giết mình mãi thế được!

-
Phép đâu có phép thế? Nó muốn giết ai cũng được à?

-
Anh em đánh bỏ mẹ nó đi! Muốn ra sao thì ra!

Mơ
cau mặt nhìn người thanh niên bị nạn. Lòng chị xót xa như bị dao cắt. Chỉ cần
chờ một tiếng hô, Mơ sẽ là người đầu tiên lăn xả vào băm vằm thằng giặc.

-
Bà con đừng làm liều. Chỉ hại đến thân. Thế nào rồi cũng bắt nó phải đền.

Tý
chợt nhận ra tiếng Hiền. Chị xã đội phó đến chợ vừa sau lúc xảy ra chuyện. Hiền
đứng cách Tý một quãng ngắn, chỉ còn trông thấy đôi mắt và chiếc khăn mỏ quạ
bạc màu. Tiếng Hiền vẫn rành rọt:

-
Mình làm ẩu nó được dịp khủng bố thêm. Ta khiêng anh ấy lên đồn đòi bồi thường
và vạch tội ác của chúng.

Nhiều
người tán thành cách giải quyết hợp lý. Kinh nghiệm đối với bọn giặc ở vùng tạm
chiếc này không còn ai lạ gì. Lối chống đối bằng vũ lực chỉ để cho giặc tàn sát
không tiếc tay. Bài học đau đớn ở chợ Liễu Phủ Cừ năm ngoái còn sờ sờ ra đấy!

Những
cặp mắt nhìn về phía chị xã đội phó với vẻ đồng tình. Dòng người vẫn vây quanh
chuyển động như những đợt sóng. Trước không khí phẫn nộ sôi sục của quần chúng,
hai tên lê dương lo sợ nhớn nhác nhìn nhau. Chúng hớt hả cố lách ra về. Tý len
đến bên Hiền sẽ hỏi:

-
Anh ấy có người nhà đi theo không chị?

Hiền
lắc đầu ghé sát tai Tý nói nhỏ. Một chiếc võng của đồng bào chuyển đến. Ba chị
du kích nhẹ nhàng đặt anh thanh niên lên cáng. Giọng Hiền nghẹn ngào đau xót:

-
Máu chảy ruột mềm... người mình với nhau cả. Không đùm bọc lấy nhau còn trông
chờ vào ai... Bà con ta đi cả...

Mọi
người đều nghe theo. Chị đội phó dẫn đoàn người cuồn cuộn kéo về phía bốt Triều
Dương. Bọn dõng đứng ngơ ngác nhìn theo không dám ngăn cản. Vân đứng sững sờ
như người mất hồn, mắt không rời dòng người đi vây quanh chiếc võng cáng xa
dần.

*

* *

Nụ
mới đi học ở tỉnh về. Chị vui sướng được tin bà Cần đã bằng lòng gả Tý cho
Tuấn. Mơ kể vanh vách những chuyện lý thú ngày chạm ngõ. Tý cười đấm Mơ thùm
thụp. Nụ cười vui vẻ bảo Tý:

-
Thôi! Thế là giờ cô hết thắc mắc nhé!

Tối,
Nụ đến nhà Tý. Bà Cần đi vắng. Hai người tha hồ tâm sự. Tý kể cho Nụ nghe tình
hình du kích xã trong tháng gần đây. Nam du kích thắng lợi có thành tích trong
vài trận đánh mìn phục kích trên đường 39. Hoàn, Giếng, Viễn hy sinh. Mấy cậu
khác bị thương nặng phải đem đi bệnh viện. Riêng chị em Hoàng Ngân phối hợp
đóng vai trò rất phụ trong mấy trận lẻ tẻ đều không đáng kể. Phải hai lần mầy
mò chôn mìn đêm đều thất bại.

Nụ
nhắc những thành tích đánh giặc với những sáng kiến kỳ lạ của chị em du kích
Hoàng Ngân ở các huyện Ân Thi, Kim Động. Chị ao ước chị em xã nhà cũng thi đua
giết giặc được như thế!

Đôi
mắt Tý đen láy sáng lên nhìn Nụ không chớp. Câu nói của Nụ hợp với ý định của
Tý ôm ấp bấy lâu nay. Từ hôm được chính mắt thấy cảnh khủng bố bắn giết của
giặc ở chợ bốt Triều Dương, mối căm thù quân cướp nước âm ỷ trong người Tý càng
thêm sâu sắc. Tý nảy ra ý nghĩ táo bạo đánh tập kích tiêu diệt tiểu đột dõng
gác và những thằng lê dương hay ra quấy ở chợ.

Nụ
chăm chú nghe. Vốn tính cẩn thận, Nụ bàn nên để nghiên cứu tỷ mỷ.

Mấy
phiên sau, hai chị em đều có mặt để nghiên cứu tình hình. Trong óc Tý đã phác
họa một kế hoạch bao vây đánh táo bạo.

Hôm
nay ở chợ về, Tý gặp Tuấn dưới gốc nhãn. Nét mặt Tuấn vẫn lầm lì như trước.
Nhưng trong lòng anh vô cùng phấn khởi.

-
Bu hôm nay sang Nhật Tân phải không?

Đang
chăm chú nhặt cỏ may ở gấu quần, Tý nghe tiếng ngẩng lên. Đôi mắt chị tinh
nghịch nhìn Tuấn.

-
Bu nào cơ?

Biết
Tý trêu mình nhưng anh vẫn như thường không tỏ vẻ khó chịu.

-
Anh hỏi bu nào cơ?

Tý
nhắc lại. Từ ngày chạm ngõ, lần đầu Tuấn bạo dạn gọi bà Cần bằng bu. Anh lấy
giọng tự nhiên, gọi cho nó quen đi. Không ngờ cô bé tinh nghịch lại lấy cớ để
trêu chọc.

-
Chỉ được cái hay hỏi vặn!

Tý
vẫn cười tươi tắn:

-
Thì em biết đâu? Em phải hỏi cho rõ chứ!

Tuấn
nhìn thẳng mặt Tý:

-
Còn bu ai nữa? Chỉ được cái khỏe trêu người!

Tý
cười giòn tan. Hai vai tròn lẳn rung nhè nhẹ.

Đầu
Tý nghiêng nghiêng, múi khăn mỏ quạ chạm vào má Tuấn. Anh du kích vui vẻ cười
theo. Anh cảm thấy niềm vui đầu tiên giống như cặp vợ chồng mới cưới sống đầm
ấm bên nhau. Tuấn hiểu thấm thía hạnh phúc tươi sáng của đời mình. Bao nhiêu
chàng trai trong xã không khỏi ghen tỵ khi thấy cô gái xinh đẹp xóm Đoài ngày
đêm họ mơ ước sắp thành vợ Tuấn.

-
Hình như xã đội sắp khai trừ thằng Quyền phải không anh?

Lòng
Tuấn đang vui bỗng đột nhiên khó chịu. Trước mặt anh du kích lại hiện ra nét
mặt trai lơ với con mắt cười đĩ thõa. Tuấn đã có lúc âm thầm cay đắng, lúc giận
dữ sôi người,trước chuyện Quyền cậy thế có của cứ sấn sổ vào phá mối tình đầu
của hai người. Anh vừa khinh ghét, vừa bực tức khi Tý cho biết dù bà Cần đã trả
trầu, Quyền vẫn cố tình đeo đuổi. Lâu nay biết chắc không lấy được Tý, Quyền
thất vọng chán đời, đâm phát ngang. Hắn bỏ gác, bỏ họp hành. Quyền đã có những
câu ngang ngang đã giọng bất mãn. Ngay trong một buổi họp du kích toàn xã Quyền
đã ngang nhiên đả kích Hiền, lời lẽ láo xược. Một số anh em nóng tính đòi đuổi
Quyền ra ngay khỏi cuộc họp. Quyền thâm thù Hiền vì chị đã giảng giải cho bà
Cần bằng lòng để Tý được tự do lựa chọn. Và như thế là Quyền trượt.

-
Ai bảo cô thế?

-
Cái Na bảo em sáng nay.

Tuấn
nói chậm rãi:

-
Mới có ý kiến chị Hiền đề nghị xã đội.

-
Ý kiến xã đội thế nào anh?

Tuấn
nhìn Tý có vẻ dò xét:

-
Anh Thân chưa quyết định. Còn chờ báo cáo đoàn thể.

Tý
nói giọng bực tức:

-
Còn chờ gì nữa? Để nó chỉ tổ vướng chân. Nó chỉ chuyên phá ngang, cái hạng con
nhà giầu ăn bám cha mẹ chả được tích sự gì?

Một
niềm vui sướng tràn ngập lòng anh du kích. Thái độ dứt khoát của Tý quét sạch
trong người anh tất cả nỗi nghi ngờ, thắc mắc. Trước kia đã bao lần Tuấn khổ sở
khi thấy Tý tỏ vẻ khen ngợi không hết lời tài văn nghệ của Quyền. Hai người đã
có lúc rủ rỉ nói với nhau những chuyện gì mà anh không biết.

Ánh
nắng xuyên qua vòm lá nhãn đọng từng đốm sáng không đều trên dệ cỏ trước mặt.
Anh du kích chia tay người yêu lòng chan chứa niềm vui.

...
Tối Tý rủ Nụ đến gặp anh chính trị viên xã đội. Hai người vui vẻ như chm mới sổ
lồng. Thân chăm chú nghe. Giọng Tý náo nức say sưa như giọng người con gái được
dịp kể một chuyện thích thú. Nói xong, Tý ngước mắt nhìn Thân chờ đợi. Anh
chính trị viên khen ngợi tinh thần chiến đấu tự tìm địch để đánh của Tý. Nhưng
anh cũng vạch rõ những điểm thiếu sót về phía mình, chưa đánh giá đúng mức lực
lượng, sức phản kháng của giặc. Ngay cả chuyện nắm địch tình cũng chưa thật là
chắc.

Trước
ý kiến xác đáng của Thân, Tý đâm lúng túng. Nụ ngồi im, đành chịu. Hai tai Tý
dần dần ửng đỏ. Tính tự ái bắt đầu nổi dậy.

-
Tôi thấy phải cân nhắc cẩn thận. Chưa thể đánh ngay được.

Câu
kết luận của anh chính trị viên xã đội đột ngột như một thùng nước lạnh dội
xuống đống than hồng. Tý cảm thấy trong người dội lên một sức phản ứng mạnh mẽ.
Tý rơm rớm nước mắt. Chị nhìn thẳng mặt Thân cương quyết:

-
Em, Nụ với mấy chị em nhất định làm được!

Thân
không lạ về thái độ của Tý. Anh cười thân mật:

-
Cô lấy lý gì mà bảo thế?

Giọng
Tý vẫn sôi nổi:

-
Chúng nó chủ quan nên đánh được.

Lý
luận của Tý không còn gì hơn. Thân vui thích trước chí quyết tâm giết giặc của
Tý. Chị luôn luôn chủ động đi tìm địch đánh. Chính tinh thần xung phong dũng
cảm của Tý có ảnh hưởng tốt, lôi kéo thúc đẩy chị em trong đội.

-
Tôi sẽ đưa thảo luận lấy ý kiến chung của ban chỉ huy xã đội. Chắc cô cũng biết
đấy, du kích xã nhà bao nhiêu lần bị thất bại vì bệnh chủ quan. Cần phải nghiên
cứu thật tỉ mỉ. Trong lúc này, cô Tý chú ý khai thác thêm thằng Vân để lấy tài
liệu đầy đủ. Cứ thường xuyên báo cáo với chị Hiền.

Nét
mặt Tý dần dần tươi tỉnh. Chị đã bắt đầu thấy có hy vọng. Tý đưa mắt kín đáo liếc
Nụ tỏ ý vui mừng. Trước khi ra về, Tý còn “dọa” anh chính trị viên một câu cuối
cùng:

-
Chúng em đã bàn với nhau kỹ rồi! Cái Tâm, cái Na, cái Mơ đã bằng lòng cả. Nếu
xã đội không đồng ý chúng em cứ đánh. Tội vạ về sau xin chịu cả.

Thân
cười xòa, nụ cười dễ dãi của người anh cả. Trong thái độ bướng bỉnh của Tý vẫn
có cái gì đáng mến. Tý còn giao hẹn thêm:

-
Đấy! Em nói hết rồi! Không về sau xã đội lại trách là không báo cáo trước.

*

* *