An toàn quốc gia có một số tầng nấc, có khác biệt giữa
an toàn tương đối với an toàn tuyệt đối. Nếu hai nước lớn cạnh tranh nhau đều
có năng lực cùng chết thì bất cứ bên nào cũng đều không dám ra tay đánh mạnh
bên kia, như vậy cả hai sẽ tương đối an toàn. Nếu lực lượng hai bên mất cân bằng,
bên này sau khi tiêu diệt bên kia rồi mà vẫn có khả năng sinh tồn, thế thì kẻ mạnh
có an toàn tuyệt đối, còn kẻ yếu ở vào thế tuyệt đối không an toàn. Bởi vậy, an
toàn tuyệt đối của các nước lớn dưới điều kiện vũ khí hạt nhân là có thể giết kẻ
khác mà vẫn bảo toàn được mình; an toàn tương đối là dùng năng lực cùng chết để
giữ gìn quyền lợi cùng sống còn.

Hiện nay, Mỹ đang theo đuổi an toàn tuyệt đối. Đây
là một kiểu an toàn đơn phương. Mỹ đang tiến hành công trình phòng thủ tên lửa,
là một công trình an toàn tuyệt đối, có thể giết kẻ khác mà không bị kẻ khác giết.

Nhưng Trung Quốc hiện nay chỉ theo đuổi an toàn
tương đối, công cuộc tăng cường quân đội của Trung Quốc là một công trình an
toàn tương đối, tức là yêu cầu phải có năng lực cùng chết với Mỹ, qua đó giành
lấy quyền lợi cùng sinh tồn và phát triển với Mỹ.

Mục tiêu an toàn mà Mỹ đang theo đuổi không phải là
an toàn quốc gia nói chung mà là an toàn tuyệt đối của bá quyền Mỹ. Năng lực an
toàn mà Mỹ tìm kiếm là năng lực không cùng chết. Sau khi chiến tranh lạnh kết
thúc, Mỹ từng có một thời gian ngừng nghiên cứu dự án chiến tranh giữa các vì
sao. Thời gian giữa và cuối thập niên 90 thế kỷ XX. quân đội Mỹ đề xuất khôi phục
việc bố trí nghiên cứu dự án phòng thủ không gian vũ trụ và đổi tên là Kế hoạch
phòng thủ tên lửa quốc gia (NMD), nhưng chính phủ Clinton không ra quyết định.
Năm 2001 Bush con lên cầm quyền, bất chấp sự phản đối của cộng đồng quốc tế, trong
tình hình không ai có thể cạnh tranh, chính phủ Bush quyết tâm huy động sức mạnh
to lớn của nền kinh tế quân sự và khoa học kỹ thuật vào việc nghiên cứu bố trí
hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia, xây dựng một mạng lưới phòng ngự giao thoa
lập thể trên vũ trụ nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho Mỹ. Các nhà quân sự Mỹ
nói: “Ngày hoàn thành các hệ thống NMD và TMD (hệ thống phòng thủ tên lửa chiến
trường) sẽ là ngày giải trừ vũ trang hạt nhân của Trung Quốc”. Nói như vậy tuy
có chút khoa trương nhưng cũng không phải là cố ý hù dọa. Sự phát triển vũ khí
hạt nhân của Mỹ một mặt đi theo hướng thực dụng hóa, biến vũ khí hạt nhân từ vũ
khí chiến lược thành vũ khí chiến dịch và chiến thuật, biến nó từ loại “vũ khí
dọa người” to xác cồng kềnh nhưng khó sử dụng thành “vũ khí đánh người” thực tế
có thể sử dụng, biến thành “vũ khí hạt nhân thông thường” có uy lực lớn. Mặt
khác lại phát triển theo hướng tuyệt đối hóa, tức là thông qua hai hệ thống
phòng thủ tên lửa quốc gia và chiến trường nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho
nước Mỹ trước sự đe dọa của vũ khí hạt nhân. An toàn tuyệt đối của Mỹ còn có một
mặt nữa là sự tuyệt đối không an toàn của người khác, tức là muốn để cái công tắc
hòa bình và an ninh thế giới hoàn toàn nắm trong tay người Mỹ, chẳng khác gì giải
trừ toàn bộ vũ khí hạt nhân của người khác. Dưới điều kiện vũ khí hạt nhân, an
toàn của các nước lớn trở thành con tin của nhau. Bạch Vạn Cương, chuyên gia số
một của Trung Quốc về quản lý tập đoàn và chiến lược tập đoàn từng nói: “Dưới
tiền đề lực lượng hạt nhân Trung Quốc còn kém Mỹ một khoảng cách lớn, Trung Quốc
chưa hình thành khả năng thực sự hủy diệt toàn diện nước Mỹ mà chỉ có khả năng
hủy diệt hạt nhân có mức độ; trong chiến lược đối với Trung Quốc nước Mỹ chưa hề
coi Trung Quốc là đối thủ ngang tài ngang sức mà lợi ích quốc gia của đối thủ
đó tuyệt đối không thể bị xâm phạm; trong chiến dịch eo biển Đài Loan có thể xảy
ra trong tương lai, chỉ cần Trung Quốc thiếu năng lực răn đe hạt nhân cuối cùng
chắc chắn hủy diệt Mỹ, thì bất kể Trung Quốc có hay không có khả năng thắng cuộc
chiến tranh cục bộ tiêu diệt tàu sân bay Mỹ, thì Mỹ sẽ tiến hành can thiệp quân
sự, đây là lựa chọn chiến tranh của Mỹ dưới sự răn đe hạt nhân và bảo vệ hạt
nhân; năng lực răn đe hạt nhân hiện có của Trung Quốc có thể đe dọa một phần nước
Mỹ nhưng còn xa mới đủ, hơn nữa còn có thể bị làm suy yếu. Vì vậy cho dù công
cuộc hiện đại hóa Trung Quốc phát triển tới đâu, kể cả việc năng lực thắng chiến
tranh cục bộ dưới điều kiện công nghệ cao của Trung Quốc có bứt phá thế nào đi
nữa, chỉ cần Mỹ tiếp tục có ưu thế hạt nhân với Trung Quốc thì quyền chủ động
chiến lược của Trung Quốc đối với Mỹ sẽ luôn luôn nằm trong tay Mỹ chứ không phải
trong tay Trung Quốc! Chỉ cần chiến lược an ninh quốc gia và chiến lược quân sự
Trung Quốc thiếu sức mạnh hạt nhân to lớn có năng lực hoàn toàn cân bằng và triệt
tiêu lực lượng bá quyền Mỹ thì an ninh Trung Quốc luôn luôn ở vào thế nguy hiểm,
công cuộc hiện đại hóa Trung Quốc đang tiến hành sẽ có khả năng bị ngoại lực
làm gián đoạn, quyền sống còn của dân tộc Trung Hoa sẽ luôn luôn chưa có bảo đảm
căn bản”.

Sự phân tích của Bạch Vạn Cương rất có tầm nhìn. Cơ
sở vật chất của chiến tranh lạnh là vũ khí hạt nhân, sự cân bằng hạt nhân đáng
sợ giữa Mỹ với Liên Xô chính là bảo đảm căn bản cho hòa bình thế giới (tuy là
hòa bình lạnh) trong những năm tháng chiến tranh lạnh. Từ nay trở đi, hòa bình
thế giới, nhất là hòa bình giữa các nước lớn, vẫn dựa vào sự kiểm soát sức mạnh
quân sự kể cả vũ khí hạt nhân. Trong một thời gian, sự trỗi dậy của Trung Quốc
chưa thể và cũng chưa cần có lực lượng hạt nhân ngang với Mỹ, chưa thể tiến
hành chạy đua vũ trang hạt nhân với Mỹ, nhưng Trung Quốc nhất định phải hết sức
nhanh chóng có sức mạnh cùng chết với Mỹ. Đây là nhu cầu chiến lược an ninh quốc
gia Trung Quốc. Trừ khi một ngày nào đó “thế giới không hạt nhân” của Obama thực
sự trở thành hiện thực.

Trỗi dậy về quân sự không phải là để đánh Mỹ mà là để
không bị Mỹ đánh

Trong một thời gian khá dài, Trung Quốc về quân sự
còn không thể và cũng không cần vượt Mỹ, song giới hạn thấp nhất của sự trỗi dậy
quân sự của Trung Quốc phải là không bị quân đội Mỹ đánh. Quân đội Mỹ không dám
đánh quân đội Trung Quốc, có đánh cũng không thắng, quân đội Trung Quốc có thể ở
vào thế không thua khi dàn trận đối phó với quân đội Mỹ - đây là nhu cầu chiến
lược và tiêu chuẩn chiến lược của sự trỗi dậy quân sự Trung Quốc. Vì mục tiêu
trỗi dậy quân sự của Trung Quốc không phải là đánh thắng quân đội Mỹ mà chỉ là
phải bảo đảm quân đội Trung Quốc không bị quân đội Mỹ đánh thắng, cho nên sự trỗi
dậy quân sự của Trung Quốc trên mục tiêu này không đe dọa quân đội Mỹ, mà là muốn
loại trừ mối đe dọa của quân đội Mỹ đối với quân đội Trung Quốc. Đây là đặc
trưng sự trỗi dậy quân sự của Trung Quốc, tức tính tự vệ, tính phòng ngự, tính
hòa bình, tính hữu hạn, tính tất yếu, tính quan trọng, tính bức thiết của sự trỗi
dậy quân sự có đặc sắc Trung Quốc.

Điều này cũng quyết định sự trỗi dậy quân sự của
Trung Quốc chưa thể và cũng chưa cần tiến hành chạy đua vũ trang với Mỹ, bởi lẽ
mục tiêu và hàm nghĩa của chạy đua vũ trang là hai bên trong cuộc đua đều phải
chiếm được ưu thế chiến lược trước đối phương về sức mạnh quân sự, coi việc có
sức mạnh áp đảo và chiến thắng đối phương về quân sự là mục tiêu chạy đua. Dĩ
nhiên vào thời điểm nào đó trong thế kỷ XXI, khi đủ điều kiện thì ắt thành
công, trong tình hình tự nhiên hòa bình, Trung Quốc trở thành nhất thế giới về
sức mạnh quân sự thì điều đó chẳng phải là việc xấu, cũng không phải là sự đe dọa
Mỹ, mà là sự tăng cường lực lượng hòa bình - như Đặng Tiểu Bình từng nói: Trung
Quốc là một lực lượng bảo vệ hòa bình, Trung Quốc càng lớn mạnh thì thế giới
càng hòa bình. Một dũng sĩ văn minh võ nghệ cao cường đeo bảo kiếm thì không phải
là mối đe dọa đối với người tốt, chỉ là mối đe dọa lũ kẻ cướp; nhưng một kẻ tội
phạm cho dù trong tay chỉ có con dao phay thôi thì cũng là mối đe dọa đối với
loài người lương thiện.

Trung Quốc trỗi dậy về quân sự cần có lực lượng quân
sự lớn mạnh, đây là lực lượng có thể bảo vệ hữu hiệu và thực hiện thống nhất quốc
gia, ngăn chặn và tấn công thế lực chia rẽ đất nước, lực lượng có thể ngăn cản
hữu hiệu việc Mỹ tiến hành can thiệp quân sự tại eo biển Đài Loan, lực lượng
này sẽ buộc Mỹ không dám tiến hành một cuộc chiến tranh ủng hộ thế lực Đài Loan
độc lập. Sự trỗi dậy về quân sự của Trung Quốc cần phải buộc Mỹ đứng trước lực
lượng quân sự lớn mạnh của Trung Quốc sẽ chịu không nổi cái giá phải trả cho việc
dùng chiến tranh ngăn chặn Trung Quốc, không dám ra quyết sách dùng chiến tranh
để ngăn chặn Trung Quốc, qua đó làm cho quá trình Mỹ ngăn chặn sự trỗi dậy của
Trung Quốc bị hạn chế ở trong giới hạn “hòa bình ngăn chặn”. Thực lực quân sự
Trung Quốc phải lớn mạnh tới mức bất cứ kẻ địch mạnh nào trên thế giới đều
không dám và cũng không thể dùng lực lượng quân sự để ngăn chặn sự trỗi dậy của
Trung Quốc. Sự trỗi dậy quân sự ấy phải làm cho Trung Quốc có lực lượng quân sự
để gìn giữ hòa bình, để làm tròn trách nhiệm của Trung Quốc trên vấn đề hòa
bình thế giới và trật tự thế giới.

Trong bài đăng trên “Thời báo Hoàn cầu” số ra ngày
27 tháng 11 năm 2009, Doug Bandow nghiên cứu viên cấp cao Viện Nghiên cứu Cato
(Mỹ) viết: “Trên mức độ rất lớn, triển vọng của thế kỷ XXI phụ thuộc vào mối
quan hệ giữa Mỹ với Trung Quốc. Điều làm cho các nhà quyết sách Mỹ lo lắng nhất
không phải là sự phát triển kinh tế Trung Quốc mà là lực lượng quân sự nước
này. Lầu Năm Góc năm nào cũng công bố một báo cáo về chi phí quân sự của Trung
Quốc. Thế nhưng cho dù cuộc diễu binh quốc khánh của Trung Quốc với 8.000 quân
nhân và 151 máy bay tham gia có làm người ta lóa mắt đến đâu thì sức mạnh quân
sự của Bắc Kinh vẫn còn xa mới bằng được Mỹ. Quân đội Mỹ mạnh nhất toàn cầu, bộ
đội mặt đất của Mỹ được huấn luyện tốt hơn, có trang bị và chuẩn bị chiến đấu tốt
hơn quân đội Trung Quốc. Kho vũ khí hạt nhân của Washington lớn hơn, tiên tiến
hơn. Không quân Mỹ là vô địch. Mỹ có 11 biên đội tàu sân bay mà Trung Quốc chưa
có tàu sân bay nào. Chi phí quân sự của Mỹ năm 2009 (năm tài chính tính đến
ngày 30 ngày 9) vào khoảng 700 tỷ USD, gấp khoảng 7 lần Trung Quốc. Nếu trừ đi
chi phí chiến tranh hiện nay thì chi phí quân sự Mỹ gấp 5 của Trung Quốc. Cho
dù Trung Quốc tăng tốc hiện đại hóa quân sự thì cũng cần nhiều năm, nếu chưa
nói là hàng chục năm thì mới có thể sánh vai với chi phí quân sự Mỹ, càng chưa
nói là Trung Quốc dẫn đầu. Bởi vậy, nếu nói Trung Quốc trong một thời gian
trung hạn hoặc ngắn hạn sẽ trở thành mối đe dọa an ninh của nước Mỹ thì dường
như là chuyện viển vông. Vấn đề thực sự là Mỹ có năng lực tấn công Trung Quốc
hay không”.

Cựu quan chức Lầu Năm Góc Charles Freeman từng nói
Trung Quốc “không có ý định tiến hành một cuộc chiến tranh tại nước Mỹ, thế
nhưng chúng ta đã lập nhiều kế hoạch tấn công người Trung Quốc trên lãnh thổ của
họ”. “Hiện nay Trung Quốc đang phát triển lực lượng quân sự có thể ngăn ngừa sự can thiệp của Mỹ. Bắc Kinh không
cần phải có khả năng đánh bại Mỹ, thậm chí không cần sánh vai về quân lực với Mỹ;
Trung Quốc chỉ cần xây dựng một lực lượng bảo hiểm đủ sức có thể ngăn ngừa
Washington sử dụng quân lực siêu mạnh của họ. Trong một số giới nhân vật Mỹ, có
người gần như phát điên lên trước khả năng Trung Quốc có một tàu sân bay. Tình
hình quân sự trên Thái Bình Dương đang có biến đổi nhưng không phải là do người
Trung Quốc có ngày sẽ sở hữu một số lượng nhỏ tàu sân bay chất lượng không cao,
mà là do họ đang lên kế hoạch đối phó tàu sân bay và các lực lượng quân sự truyền
thống khác của chúng ta. Để ngăn ngừa sự can thiệp của Mỹ, Trung Quốc đang phát
triển lực lượng hạt nhân đủ để chống chọi sức ép hạt nhân của Washington, phát
triển tên lửa và tàu ngầm để tấn công tàu sân bay Mỹ, dùng thủ đoạn tác chiến
phi đối xứng làm mù mắt các vệ tinh Mỹ, phá hoại hệ thống điện tử của Mỹ”.

Có thể thấy sự trỗi dậy quân sự của Trung Quốc không
phải là để đánh Mỹ mà là để không bị Mỹ đánh. Người Mỹ đều rất hiểu rõ mục đích
này của việc Trung Quốc tăng cường quân đội. Vạch trần “Thuyết Trung Quốc đe dọa”,
tăng cường “Lực răn đe của Trung Quốc”

Trong thiên nhiên, các loài động vật có năng lực tấn
công thì tương đối được an toàn hơn cả. Các động vật có năng lực phòng ngự tuy
không được an toàn như động vật loại tấn công nhưng năng lực phòng ngự cũng là
một loại năng lực an toàn. Cho dù không có năng lực tấn công và năng lực phòng
ngự, các động vật có năng lực chạy trốn cũng có thể biến nguy hiểm thành yên
lành và giữ được tính mạng. Nhưng một nước lớn nếu không có sức răn đe cần thiết
thì tất nhiên sẽ ở vào tình thế bị kẻ khác đe dọa.

Trung Quốc xưa nay chưa từng là một quốc gia đe dọa
kẻ khác. Nhưng sự trỗi dậy của Trung Quốc tất nhiên là sự răn đe đối với quốc
gia bá quyền, loại răn đe ấy không phải là việc xấu, nó là nhân tố có lợi cho
việc thúc đẩy nền dân chủ thế giới, chế ngự chủ nghĩa bá quyền. Trong một quốc
gia dân chủ, biện pháp ngăn ngừa sự ngang ngược của quyền lực là dùng quyền lực
để kiểm soát quyền lực; trong một thế giới dân chủ, biện pháp kiểm soát bá quyền
là dùng sức mạnh để kiểm soát sức mạnh.

Lực răn đe của Trung Quốc là uy vũ, uy nghiêm tất phải
có của một nước lớn. Một nước lớn không có lực răn đe tất nhiên là một nước lớn
không có uy nghiêm. Trung Quốc trỗi dậy vừa cần vạch trần “Thuyết Trung Quốc đe
dọa” lại cần gấp rút xây dựng lực răn đe của Trung Quốc; cần không ngừng mở rộng
sức mạnh răn đe của mình, hơn nữa còn cần biểu đạt ý chí răn đe và và quyết tâm
răn đe, cần làm cho những kẻ xâm hại lợi ích quốc gia Trung Quốc nhất là những
kẻ hòng muốn có được lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, biết sức mạnh và quyết
tâm, ý chí sử dụng sức mạnh của Trung Quốc.
Uy vũ, răn đe, đe dọa là ba khái niệm khác nhau. Uy vũ là sức mạnh mà một
quốc gia, một đội quân có được một cách khách quan. Răn đe là tác dụng và ảnh
hưởng tâm lý phát sinh bởi sự tồn tại của sức mạnh đó. Đe dọa là sức mạnh vừa
có ác ý và cố ý bá quyền, lại gây nguy hại cho kẻ khác. Trong rừng, dê là loài
nhu nhược, không đe dọa và cũng không có sức răn đe bất kỳ động vật nào khác. Hổ
và sói thuộc loài thú dã man, là kẻ đe dọa an toàn trong rừng. Voi là loài thú
uy vũ, to lớn, mạnh mẽ, có sức răn đe nhưng không phải là mối đe dọa các loài động
vật khác.

Trung Quốc thượng võ là Trung Quốc uy vũ mà không đe
dọa, Trung Quốc không phải là loài dê trong cộng đồng quốc tế, - như Trung Quốc
sau cuộc chiến tranh Thuốc Phiện để cho nước ngoài tùy ý xâu xé, - cũng không
làm loài hổ và sói trong cộng đồng quốc tế, đóng vai kẻ mạnh, kẻ bá chủ, bắt nạt
những kẻ nhỏ yếu. Trung Quốc thượng võ tựa như chú voi uy vũ, các động vật nhỏ
yếu khi đứng trước nó không cảm thấy bị đe dọa, các động vật dã man khi đứng
trước nó thì cảm thấy bị răn đe mà không dám làm bậy.

Trung Quốc cần xây dựng một lực lượng quân sự như thế
nào, điều đó phải căn cứ vào nhu cầu an ninh của Trung Quốc chứ không thể căn cứ
theo nhu cầu bá quyền của Mỹ, không thể bị chuyển dịch bởi cảm thụ của Mỹ. Khi
nào vũ khí hạt nhân của Trung Quốc có thể chọc thủng bất cứ hệ thống phòng thủ
tên lửa nào, nhờ đó mà có năng lực đánh trả, phản kích kẻ địch mạnh, khi biên đội
tàu sân bay hải quân hùng mạnh của Trung Quốc có thể cưỡi sóng vượt đại dương,
khi không quân và lục quân Trung Quốc có năng lực cơ động chiến lược mạnh mẽ,
năng lực bắn xa, năng lực đột kích nhanh chóng thì mối quan hệ quân sự giữa
Trung Quốc với Mỹ sẽ càng thêm ổn định, hòa bình khu vực và hòa bình thế giới
càng có bảo đảm.