P3 - Chương 6

Dung lái
chiếc Nash mui trần dọc theo đường Nguyễn Trãi, chiếc xe mới tinh của bác sĩ
Sự, nói là quà đám cưới Dung. Dung nhận xe mà trằn trọc với nó: Đám cưới ư?...

Khi
Luân hỏi về chiếc xe, Dung không nhắc tới ý nghĩa đó. Không phải Dung mà Luân,
chính Luân là người phá vỡ sự yên lặng. Luân có thể mang tất cả ra ánh sáng
không? Bao giờ thì cái phải tới sẽ tới. Luân quý Dung, cái đó rõ quá rồi. Một
năm rưỡi cộng tác, Luân bao giờ cũng chu đáo với Dung - và Dung đã có thề quả
quyết cô là cô gái duy nhất được Luân giành tất cả cảm tình. Khi học trên Đà
Lạt, không chiều nào Luân không gọi dây nói về hỏi han Dung, bận mấy cũng để ra
vài phút. Lục và Thạch, những người tiếp cận, đinh ninh Luân và Dung chỉ còn
định ngày cưới. Tổng giám đốc mới Phạm Xuân Chiểu, vốn ít lời, ngay vừa nhậm
chức, câu đầu tiên là mong sớm được chia vui với Dung.

Tuy
nhiên, trong Luân vẫn chưa có sự ổn định giữa một cô Dung em gái - và là đồng
chí, cộng tác viên, với một cô Dung gắn bó trọn đời. Đó là theo xét đoán bằng
cảm giác của Dung, bởi Dung chưa có một chút kinh nghiệm về lĩnh vực này. Hai
người gặp nhau hằng ngày, trao đổi công việc - và cả hai rất bận, cho nên Dung
chỉ thoáng suy nghĩ vào những lúc không có Luân bên cạnh.

Liên
lạc của họ với A.07 nối lại vài tuần nay. Các báo cáo do Dung và Luân chuyển
qua một trạm lưu động nào đó mà Dung không được quyền biết, đến cả điện đài bây
giờ đặt ở vừng rừng Tây Ninh. A.07 thỉnh thoảng gửi cho họ một dòng động viên,
ngoài ra là các yêu cầu, hoặc xác minh, hoặc sưu tra tình hình, hoặc nhận định của
Luân về những sự kiện quan trọng. Nói chung, A.07 chỉ thị họ sử dụng điện đài
thật thưa, không định kì, không theo quy luật. Có lần, Dung được một điện riêng: “CR hỏi thăm sức khỏe Mimosa tại ông cụ. Cẩn thận hơn, tuy ông cụ đối phó
tốt.”

CR tức
là “Centre de Recherche,” kí hiệu chỉ trung tâm tình báo Sài Gòn. Như vậy chúng
cho điệp viên ở Hà Nội điều tra về Dung qua bố của cô. Lí do có lẽ liên quan
đến điện đài ở Blao. May là nửa năm nay, điện đài ngưng hoạt động ở hướng đó.

Đọc
điện, Dung nhớ cha điếng người. Tội nghiệp, tuổi cha đã cao, có ai giúp đỡ
không? Vì công tác của Dung, chú Thuận chắc ít đến - hoặc có đến cũng kín đáo.
Dung mong tin tức của cha, gần đây, ông cụ nhắn tin trên đài, giọng còn rất
khỏe. Ông cụ gửi cả bưu thiếp cho vợ chồng bác sĩ Sự - tất nhiên là gửi cho
Dung. Dung bồi hồi đọc nét chữ của cha, dù sao, cũng đã yếu đi nhiều. Vợ bác sĩ
Sự cũng gửi cho ông bức thiếp, báo tin Dung. Ông cụ chắc đỡ lo.

Xe Dung
nối đuôi dòng xe sáng sáng vẫn nghẹt con đường một chiều Nguyễn Trãi, trước khi
giáp với đại lộ Cộng Hòa. Ngang Licée Franco Chinoise, Dung chợt nhận thấy điều
khác thường: mỗi ống cống xi măng xếp đứng của ngành giao thông đặt ven đường -
mang một chữ viết bằng sơn xanh. Ghép các chữ ấy lại ra hai khẩu hiệu với hai
dấu than cẩn thận: Đả đảo Ngô Đình Diệm! Hồ Chí Minh muôn năm!

Một cơn
lạnh chạy dài theo xương sống Dung. Khẩu hiệu của anh em mình! Dòng xe như chậm
lại, mọi người cố kéo dài thời gian qua hàng ống cống. Khẩu hiệu nhất định viết
đêm qua. Các đồng chí hẳn phải canh gác vất vả để viết được chừng ấy chữ - Dung
nhẩm tính: ba
mươi hai chữ và hai dấu than. Hai người viết nhanh mấy
cũng phải mất mười lăm phút.
Chữ to, bề cao tới bốn mươi phân,
bề ngang hai
mươi, nét khá sắc, chữ Đ mở đầu viết kiểu và toàn bộ chữ
đầu các từ Hồ Chí Minh đều viết hoa. Công trình của dũng cảm và theo Dung, của
nghệ thuật. Tuy chỉ ba mươi hai chữ
nhưng là một thứ tuyên cáo về sức mạnh của phong trào cách mạng thành phố.
Không có tổ chức vững vàng, quyết không thể làm nổi việc này cách Nha Tổng giám
đốc cảnh sát quốc gia không đến 50 mét.

Trong
công vụ, Dung thường đọc báo các nơi nói về Việt Cộng rải truyền đơn, lưu hành
báo, dán khẩu hiệu, phần lớn ở nông thôn. Còn đây là Sài Gòn.

Từ ngày
20-7, Dung cảm giác phong trào cách mạng chuyển mình. Nha Tổng giám đốc ngày
một nhận được nhiều hơn các loại tài liệu của Việt Cộng - danh nghĩa chưa thống
nhất, khi thì “Những người kháng chiến cũ,” khi thì “Ủy ban đấu tranh bảo vệ
hiệp nghị Genève,” khi thì “Lực lượng nhân dân miền Nam” in bằng giấy sáp. Dung
biết, Nha Tổng giám đốc nhìn những tờ giấy thô sơ ấy với tất cả sự lo lắng,
kinh hãi. Bởi đây không phải là các giáo phái, không phải chỉ lời nói suông.
Chẳng có gì khó hiểu: những người kháng chiến cũ cảnh cáo sự phản bội của chính
quyền Ngô Đình Diệm. Hai năm đã qua từ khi kí hiệp nghị Genève, không có tổng
tuyển cử và hiệp thương, và quan hệ bình thường giữa hai miền cũng không có
nốt. Vào đúng ngày 20-7, Sài
Gòn báo cho Ngô Đình Diệm biết và sự phản bội sẽ bị trừng phạt: trong vòng hai giờ, thành phố vắng tanh - bãi chợ, bãi công, bãi
khóa và mọi người ở trong nhà. Hôm đó, Luân còn học ở Đà Lạt, Dung đành nâng li
nước cam chào những công dân của thảnh phố, quả xứng đáng là thành đồng Tổ
Quốc.

Mấy
chiếc Jeep màu ô liu, biển số “VN” đầy cảnh sát dã chiến, quần áo rằn ri, đỗ
lại. Chúng thổi còi inh ỏi, xua người đi tản khỏi khu vực đã bị phong tỏa bằng
kẽm gai. Chẳng biết chúng bôi xóa hay dời các ống cống. Cách nào thì cách,
thành phố sẽ sôi nổi với tin này. Dung cười rặng rỡ, lái xe vào cổng nhà... Chắn
cổng nhấc lên, Dung vẫy tay chào viên sĩ quan trực...

*

... Dung
vào văn phòng. Chỗ làm việc của cô chỉ cách phòng tổng giám đốc có một hành
lang hẹp. Phòng tổng giám đốc hôm nay vắng lặng, cửa đóng im lìm.

Người
thư kí già đứng lên chào Dung và trao cho cô một xấp công văn.

- Đại
tá bảo giao cho cô các giấy tờ này và dặn cô theo ghi chú trong đó mà thực
hiện. Đại tá bận, không đến Tổng nha.

Nhân
viên phòng Bí thư của tổng giám đốc lần lượt vào, mỗi người làm việc của mình.
Máy chữ khua lách cách.

Dung
lật qua xấp công văn. Phần lớn là báo cáo của các nha, sở trực thuộc. Tình hình
các nơi không có gì đặc biệt. Cuối xấp công văn, Dung vừa liếc tờ giấy đánh
máy, đã phải cố giữ bình tĩnh.

“Báo
cáo của một trinh sát kĩ thuật về một điện đài lạ - Tiếp các báo cáo trước phương
vị của điện đài được xác lập giữa tam giác Núi Cậu - Bến Củi - Dầu Tiếng. Giờ phát thay đổi: lần thứ nhất (mà trinh sát kĩ thuật phát hiện) là ngày 28-10, vào
chín giờ sáng, kéo dài hai mươi bảy phút; lần thứ hai vào 4 giờ 12 phút chiều 4-11,
buổi phát kéo dài tám phút;
lần thứ ba 11 giờ sáng 9-11, kéo dài bốn mươi ba phút; lần thứ tư, 0 giờ rạng ngày 30-12, kéo dài hai mươi
lăm phút... Ăng ten vẫn định hướng nam. Dự đoán: có một
đài nhận ở Đồng Tháp Mười (có thể đặt vùng Giồng Dinh hoặc Ba Thu, đất Cam Bốt). Khả năng nhiều
nhất là đài liên lạc của Việt Cộng hoặc của tàn dư giáo phái. Đề nghị: cho một
máy bay túc trực mang theo máy móc trinh sát kĩ thuật, khi nghi đài lạ phát thì
cất cánh kết hợp với trinh sát mặt đất để xác định thật chính xác phương vị của
đài.”

Tổng
Giám Đốc ghi dưới báo cáo: “Cô Dung, sao gửi Sở nghiên cứu chính trị, đồng gởi
Bộ Tổng tham mưu đề nghị cung cấp một phi cơ thám thính, phần thiết bị, do
trinh sát tổng nha phụ trách.”

Nhân
viên mải miết làm việc nên không thấy mặt Dung đổi sắc “Phải tin ngay cho anh
ấy!” Dung đọc lại lần thứ hai báo cáo. “Tiếp các báo cáo trước...” Vậy là đã có
nhiều báo cáo. Tại sao tổng giám đốc không cho Dung đọc những báo cáo đó?

Cô lật
trở lại các báo cáo khác, song tâm trí không rời tờ giấy đánh máy kia.

Điện
thoại reo.

- Alô!
Vâng, Tổng nha đây... Thưa, đại tá chưa đến văn phòng... Có lẽ hôm nay đại tá
không đến. Xin cho biết ai ở đầu dây? Dạ. chào trung tá. Xin trung tá gọi số
nhà riêng của đại tá. Không có chi!

Dung
vừa gác máy chưa đến hai phút, điện thoại lại reo:

- Alô!
Vâng, tôi nghe đây... Đại tá không có ở nhà riêng? Tôi không rõ... Gấp lắm sao?
Tôi sẽ cố gắng... Hay là Trung tá gọi Sở Nghiên cứu Chính trị. Đã gọi rồi mà
không có đại tá ở đó? Được, tôi sẽ hỏi và trả lời. Xin lỗi, tôi sẽ trả lời ở số
máy bao nhiêu? Dạ, xin đợi tôi ghi. - Dung cầm bút - Vâng, tôi nghe tổng đài
23017, xin số 416...

Dung
chuyển máy, gọi Nha cảnh sát Nam Việt.

- Alô!
Tôi ở phòng bí thư của đại tá Phạm Xuân Chiểu. Xin cho biết đại tá có ở đó
không? Không có? Cám ơn...

Dung
nghe thêm một chút, bực dọc cắt máy, lầm bầm:

- Lúc
nào cũng cợt nhả!

Dung
toan quay số của Nha an ninh quân đội thì điện thoại lại reo.

- Tôi
nghe đây... Cái gì? - Dung sẵng giọng - Xin lỗi tôi? Tôi chỉ mong ông đừng
khiếm nhã, là tốt. Phải, tôi là Thùy Dung... Tôi hứa là không nói với ai về
những lời cợt nhả của
ông... Tôi bận lắm, xin phép ông... Sao? Gọi sân bay Biên Hòa, đại tá vừa ghé
chỗ ông? Sân bay quân sự Biên Hòa số điện thoại bao nhiêu? Ông không biết? Cám
ơn ông... Được, tôi xin hứa!

Dung
gác máy, lật danh bạ điện thoại. Số tổng đài sân bay Biên Hòa là 23017. Ủa?

Chuông
reo.

- Alô!
Thế à... Đại tá đã tới? Không có chi!

Đó là
viên trung tá số điện thoại 416 thuộc tổng đài 23017, bây giờ thì Dung biết ở
sân bay Biên Hòa.

Các cú
điện thoại tới tấp, báo cáo về điện đài lạ, khẩu hiệu ở đường Nguyễn Trãi,... xáo
trộn Dung suốt buổi sáng. Thật ra, nó xáo trộn Dung suốt ngày và đêm hôm đó, cả
ngày hôm sau, Luân bận việc, ở lì trong Dinh Độc Lập, chỉ gọi điện chúc Dung
ngủ ngon.

*

Nhà hát
lớn rực rỡ cờ, biểu ngữ. Ảnh Ngô Đình Diệm khăn be, áo dài nhiểu in chữ “Thọ”
to tướng, treo ngay tiền sảnh, mỉm cười thỏa mản. Dưới ảnh, một băng vắt ngang “Đại
Hội Văn Hóa Toàn Quốc (6-1 – 15-1-1957).

Dưới
thềm nhà hát, người ta đặt một chiếc lư đồng to hơn người thật, hương trầm nghi
ngút.

Hai đại
tự “Tổ Quốc” - chữ Hán viết thấu bằng mựa Tàu đen chiếm gần hết “phông” sân
khấu trên nền vàng sọc đỏ. Bàn đoàn Chủ tịch, kê sau một cây trúc thẳng với
hàng chữ - cũng là chữ Hán - “Tiết trực tâm hư.”

Đây là
một đại hội long trọng nhất mà Chính phủ bỏ nhiều tiền của và công sức, quyết tạo cho được tiếng vang, đáp lại
cái gọi là ngược đãi văn nghệ sĩ ở miền Bắc của Cộng sản qua vụ án “Nhân dân
giai phẩm.” Hiện diện đủ hết các đoàn ngoại giao, phái đoàn Thái Bình Dương tự
do của cố đạo Raymond De Jaegher, phái đoàn văn hóa Trung Hoa Dân quốc, Đại
Hàn, Phi Luật Tân. Trong nước, ngoài các nhà hoạt động văn hóa, hầu hết nhân sĩ
tiếng tăm đều được mời.

Tổng
thống đọc một thông điệp. Sau thông điệp là bản thuyết trình của cố vấn Ngô
Đình Nhu - hai văn kiện quan trọng của đại hội.

Nhu nói
suốt hai giờ liền. Chủ đề xoay quanh triết thuyết “Cần lao nhân vị.” Lần đầu
tiên, những khái niệm quốc gia, duy linh, tự do, nhân bản, đồng tiến xã hội
được Nhu lí giải có hệ thống từ góc độ lí luận chính trị trong bối cảnh cuộc
đấu tranh ý thức hệ của thế giới hiện đại và vị trí hiện hữu của Việt Nam Cộng
hòa trong thế giới ấy.

Luân đã
bỏ qua mấy ngày viết bản thuyết trình theo yêu cầu của Nhu. Công việc không đơn
giản một chút nào. Phải xếp đặt sao cho vấn đề mạch lạc, hợp lí, gieo ấn tượng
mạnh đối với người nghe như một phát hiện độc đáo đủ sức làm nền cho đường lối
đối nội và đối ngoại của Việt Nam Cộng hòa. Nó lại phải khớp với thông điệp của
Tổng thống - do Bộ Thông tin thảo và Diệm trực tiếp sửa. Tất nhiên nó không thể
mang hơi thở của tín đồ đạo Thiên Chúa. Song đồng thời cần tạo cho được cảm
giác là nó tổng hòa các loại triết học tâm linh, không để phiền lòng những nhà
Phật học, Khổng học,... Trên tất cả - đối với Luân - tính chất phản động của nó
phải được dư luận xã hội dễ dàng nhận trong khi giới cầm quyền lại thích thú kể
cả CIA và đài BBC bẻm mép.

Anh
viết đi viết lại mấy lượt. Quả trò ngụy biện cũng đòi lắm công phu. Không thể
đưa Nhu vào tròng theo lối thông thường. Nếu Luân thiếu tự kiềm chế, đẩy lập
luận đến chỗ phi lí thì Nhu là người trước tiên xóa tên anh.

Luân
trình bày với Nhu những chỗ mâu thuẫn - có thể bị bắt bẻ. Anh đưa ra nhiều
phương án lập luận để Nhu chọn.

- Điểm
gay cấn nhất là ta lí giải thế nào về sự chuyển hóa của
chủ nghĩa dân tộc. Ta thiếu tính hợp lí ở chiều sâu - khó lòng thuyết phục
người nghe rằng chủ nghĩa quốc gia của dân tộc ta là cách mạng. Trong trường
hợp này, nói thật với anh, tôi đặt hi vọng vào tài hùng biện của anh hơn là
logique học của tôi. - Luân nói thẳng với Nhu.

- Có lẽ
phải vậy. - Nhu tán thành - Ngay chế độ cộng hòa của chúng ta vẫn còn dùng luật
của chế độ thuộc địa Pháp trước khi! Anh có nhớ khi tòa án quân sự xử tịch thu
tài sản của Lê Văn Viễn, căn cứ vào cái gì không? Decret du 2 Septembre 1939
pris en application de la loi du 11 Juillet 1938 surl'organisation del' Etat en
temps de guerre!(1)

(1) Sắc
lệnh của Tổng thống Pháp ban hành để thực hiện luật của Quốc hội Pháp về tổ
chứcNhà nước trong thời chiến.

Luân
biết rằng anh đã thắng một nước cờ. Trước đây, Nhu - rất cực đoan - yêu cầu các
cơ quan phải làm luật mới thay cho luật cũ ở Pháp. Tỉ như không được dựa theo nghị định của toàn quyền
Beau tận năm 1904 để tổ chức cơ quan thuế vụ của các tỉnh. Nhưng, chính Diệm
không ủng hộ sáng kiến của Nhu “vì còn nhiều việc quan trọng hơn” nên đâu lại
vào đấy. Bây giờ, Nhu bằng lòng dùng tài hùng biện để che lấp những lỗ hổng to
tướng trong chủ thuyết của anh ta.

Bản
thuyết trình được Nhu hỉ hả chấp nhận. Hai người uống đến mấy consommation
Martell để duyệt lần chót bản đánh máy trước khi cho in cấp tốc.

Diệm
không chịu đưa cho Nhu xem bản thông điệp ông sẽ đọc. Chính Diệm đích thân sửa
soạn. Ông bảo:

- Chú
lo bản thuyết trình của chú. Tôi còn sửa vài chỗ.

Thông
điệp của Tổng thống - dài tám trang
đánh máy, đọc mươi phút. Nó chia làm hai phần. Phần đầu là những nguyên lí. Đại
khái Tổng thống nhấn mạnh đến đạo đức phương Đông - tu thân, tề gia, trị quốc,
bình thiên hạ. Chẳng qua, những nguyên lí đóng vai trò bàn nhún để Tổng thống
xoáy vào điều mà Tổng thống hằng mơ ước: định nghĩa nền dân chủ. Ông nói: Dân
chủ là làm cho dân, dân cần người lãnh đạo; người lãnh đạo phải biết làm cho
dân đừng “chơi chữ”: dân chủ là dân là chủ, một lầm lẫn nguy hiểm. Dân chủ là “giáo
dân, dưỡng dân, ái dân.” Mạnh Tử đã nói rõ quan niệm này.

Nhiều
nước trên thế giới thực hiện quan niệm này như Salazar ở Bồ Đào Nha(2), Péron ở
Á Căn Đình(3), Ayub Khan ở Đại Hồi(4).

(2) António
de Oliveira Salazar (1889 – 1970) nhà độc tài, Thủ tướng Bồ Đào Nha 1932 –
1968.

(3) Juan
Péron (1895 – 1974) nhà độc tài, Tổng thống Argentina 1946 – 1955.

(4) Ayub
Khan Muhammad (1907 – 1974) nhà độc tài, Tổng thống Pakistan 1958 – 1969.

Phần
thứ hai, nói trắng ra, là sự rầy quở. Tổng thống phê phán từ cái cà vạt thắt
lệch đến mấy bà mệnh phụ xuất ngoại ăn mặc “quê mùa,” sự dạy dỗ con cái và nạn
điếm lậu. Ông đặc biệt khiển trách thói vô lễ: gặp Tổng thống, nhiều người dân
không dở nón, - vì các chức việc không biết dạy dân!

Thông
điệp của Tổng thống đặt số công dân vụ có mặt vào thế có thể mất chức. Chẳng
biết vỗ tay chỗ nào, cuối cùng rồi vẫn vỗ tay và mọi người đứng lên tiễn Tổng
thống ra về! Tổng thống rời bục mà mặt hầm hầm.

Nhu
phải hùng biện gấp đôi: lấp lỗ hổng trong chủ thuyết Cần lao và lấp lỗ hổng do Tổng
thống vừa chọc thủng tại hội trường, vôi vữa tung tóe ràng ràng ra đấy.

Giờ
giải lao, hành lang nhà hát rộn rịp. Âu phục và khăn be, áo the. Dù âu phục hay
khăn be, mọi người đều uống bia và hút thuốc lá loại đắt tiền - các cô chiêu
đãi viên thanh lịch mời họ. Một số không ít các cô gái mặc jupe - trốn biệt lúc
Tổng thống có mặt - nhởn nhơ đi lại. Các nghệ sĩ sẽ trình bày các tiết mục văn
nghệ xen kẽ trong đại hội.

Luân
lững thững bước xuống tam cấp. Fanfani đón Luân, cô đi với một người châu Á
nhưng không phải Việt Nam.

- Thiếu
tá làm quen với ông Tráng Liệt đi!

Té ra
ông là dòng dõi của Kỳ ngoại
hầu Cường Đề.

Luân
bắt tay Tráng Liệt.

- Thiếu
tá Nguyễn Thành Luân! - Fanfani giới thiệu Luân. Tráng Liệt gật đầu, nhưng rõ
ràng ông chưa biết Luân là ai.

- Thiếu
tá làm việc trong Tham mưu biệt bộ Phủ Tổng thống. - Fanfani nói thêm.

Câu nói
thêm có hiệu lực trông thấy. Tráng Liệt bắt tay Luân lần thứ hai.

- Hân
hạnh!

- Ông
vừa về nước? - Luân hỏi.

- Vâng!

Ý chừng
Tráng Liệt muốn nói cái gì đó, song luống cuống mãi. Luân hiểu ông ta không nói
được tiếng Việt.

- Ông
Tráng Liệt về nước nhận hài cốt Kỳ ngoại hầu. Đã nhận xong trên Tòa Thánh Tây Ninh. Sắp tới, có lễ truy
điệu Kỳ ngoại hầu tại Tòa đô chính. - Fanfani đỡ lời.

Luân
bắt tay Tráng Liệt.

- Chúc
mừng ông... Xin phép ông...

Anh
bước tiếp xuống tam cấp.

Fanfani
theo Luân.

- Ông
kĩ sư có đọc bài báo của tôi về vụ nổ lựu đạn ở rạp Nguyễn Văn Hảo không?

Luân có
đọc - các chi tiết không hoàn toàn đúng như sự việc xảy ra vì Fanfani không có
mặt tại chỗ, song nhận xét của cô thì đáng chú ý: cô nhấn mạnh đến nội dung vở
tuồng mà theo cô “chủ nghĩa chống Cộng kiểu châu Á cùng một lúc mang ba đặc
trưng: dập tắt nguyện vọng hòa bình, dập tắt bằng lựu đạn và dập tắt ngay trên
sân khấu.” Cô nhắc đến “những quân nhân,” tác giả của “cuộc thảm sát” và “thủ
phạm bị trừng phạt ngay tức khắc do một kẻ vô danh nào đó.”

Thấy
Luân mỉm cười, Fanfani nhún vai:

- Có
thể ông chưa hài lòng vì tôi chưa chỉ đích danh an ninh quân đội người di cư.
Ông hiểu cho, sở kiểm duyệt yêu cầu tôi bỏ mấy chữ đó, bằng không bài báo sẽ vô
sọt rác!

-
Không! Tôi hài lòng. Cô là một nhà báo có tài...

Fanfani
cười khúc khích:

- Ông
còn có tài hơn: ông biết cách chinh phục người khác.

Rồi,
Fanfani đột nhiên chuyển câu chuyện, khi hai người đi sóng dôi quanh nhà hát.

- Ông
cũng thích các vấn đề văn hóa?

- Tất
nhiên!

- Người
ta đồn Việt Minh terre à terre(5), nhất
là quân nhân...

(5) Cục
súc, thô tục.

Luân
đứng lại, ngó Fanfani:

- Cô
không nghĩ rằng cuộc chiến đấu của chúng tôi xét tới cùng, là vì văn hóa?

Fanfani
nhíu mày, Luân nói luôn:

- Chúng
tôi chiến đấu để bảo vệ sự tồn tại Việt Nam. Chẳng lẽ đó không phải với mục
đích văn hóa?

Fanfani
liến thoắng:

- Bảo
vệ những khăn xếp và phương ngôn: tu thân, tề gia?

- Có
nhiều thứ văn hóa. Vừa rồi, cô giới thiệu ông Tráng Liệt với tôi. Ông ấy cũng
là một thứ văn hóa.

- Sự
phục cổ?

- Tôi
muốn nói một thứ sinh hoạt tinh thần kì lạ: Nắm xương của ông Cường Đề vẫn bị
mang ra quảng cáo. Còn Tổng thống, cô nên hiểu ông ấy vẫn có cách suy nghĩ độc
lập mà chắc người Mỹ không hoàn toàn hoan nghênh. Ông ấy nhắc Salazar, Ayub
Khan, Péron nhưng lặng im về Linlcon... Đề tài hấp dẫn của cô đấy!

- Ông kĩ
sư! - Fanfani thảng thốt - Ông là người, xin lỗi, tôi không biết diễn tả thế
nào bằng tiếng Việt: Présence d'esprit. Rất présence d'esprit(6)!

(6) Cá tính
linh mẫn, lanh trí.

Luân
lắc đầu:

- Tôi
không lanh trí đâu!

Fanfani
rối rít:

- Lanh
trí, phải, lanh trí!

- Tôi
không lanh trí, tôi nói như tôi nghĩ. Văn hóa không nên là... Financial
Affairs!(7)

Fanfani
xịu mặt.

- Ông
định kiến quá sâu về tôi. Đâu phải lúc nào trước giờ tôi cũng toàn là affairs
financières(8). Tỉ như...
- Fanfani ngập ngừng mấy giây – Tỉ như với ông!

(7) Vấn đề
tài chính. Luân chơi chữ với tên tờ báo mà Fanfani làm phóng viên.

(8) Vấn đề
tài chính – tiếng Pháp.

Luân
tin là Fanfani nói thật. Anh khoác vai cô, tiếp tục bước. Anh cảm được một cái
rùng mình nhè nhẹ của cô nhà báo Mỹ khi anh đặt tay dịu dàng lên đôi vai trần
của cô.

Từ trên
thềm, đại sứ Mỹ Frederic Rheinardt như tìm kiếm ai đó. Ly Kai giống một kẻ tàng
hình, đột ngột chận đường Luân và Fanfani.

- Chào
ông kĩ sư! Thật may, ông đại sứ Hoa Kỳ muốn gặp ông. Ông ấy nhờ tôi tìm...

Fanfani
nheo mắt.:

- Ông Ly
Kai cũng có mặt ở một đại hội văn hóa?

Ly Kai
tự ái rõ:

- Theo
cô, hình như tôi chỉ biết tổ chức các sòng bạc thôi?

Gã nói
câu đó bằng tiếng Anh, phát âm tuyệt hảo. Fanfani cười nhẹ, cô trả lời bằng
tiếng Việt:

- Thì
đây cũng là một thứ sòng bạc!

Fanfani
và Ly Kai trố mắt khi Luân, giọng vui, nói một câu bằng tiếng Quảng Đông:

- Dách
hì xỉu hẩy phim hẩy cô tài hẩy phim chúng(9)

(9) Một trò
lường gạt nhỏ trong trò lường gạt lớn.

Ly Kai
gãi má. Có vẻ gã tự trách chưa phải đã hiểu những gì cần hiểu về tay kĩ sư mà
Dương Tái Hưng đặc biệt quan tâm này. Vào đúng lúc đó, Rheinardt đến. Ông ta
bắt tay Luân thật chặt sau khi hôn tay Fanfani.

- Tôi
xin phép được nói chuyện riêng với thiếu tá. Cám ơn ông Ly Kai. Xin lỗi cô
Fanfani. - Rheinardt nói tiếng Việt trôi chảy song âm sắc chưa thuần, rất khó
nghe.

Ly Kai
lẩn mất liền sau đó. Fanfani đặt tay lên ngựa, nghiêng đầu:

- Tôi
xin nhường thiếu tá cho đại sứ. Và tôi chỉ nhường cho đại sứ mà thôi!

Rheinardt
cười to, đôi mắt gốc người Đức tựa mắt mèo long lanh:

- Cô
nhà báo không đủ nhạy để phát xét tình hình rồi! Thiếu tá từ lâu đã là tù binh
của một cô gái mà người ta đồn đãi là tuyệt đẹp và bắn súng rất giỏi. Tôi và cô
không ai có quyền với thiếu tá. - Rheinardt nói câu đó bằng tiếng Anh...

- Ông
đại sứ đã nghe về cô gái, còn tôi, tôi đã gặp. Ông đại sứ nói đúng một nửa: cô
gái lộng lẫy. Còn một nữa kia, tôi chưa có điều kiện xác minh... - Fanfani cũng
cười to.

Cô chìa
tay cho Luân.

- Bà
thiếu tá có ghen không?

Fanfani
hỏi dí dỏm nhưng mắt cô lại tối. Rheinardt đỡ lời giúp Luân:

- Tôi
sẽ hỏi bà thiếu tá giúp cô. Tôi hỏi: bà thiếu tá sẽ như thế nào khi một cô gái
đẹp như cô Fanfani sóng đôi với thiếu tá?

Rheinardt
trông theo Fanfani:

- Những
nhà báo: họ có thể ghi trong hồi kí cả những mối quan hệ tuyệt đối riêng tư!

Luân
mỉm cười trước câu nói giống lời cảnh cáo của Rheinardt.

- Để
cho tiện, tôi xin phép được trao đổi với thiếu tá bằng một trong hai thứ tiếng
- Pháp hoặc Anh. Tôi mong thiếu tá hiểu vì tôi sử dụng tiếng Việt chưa thạo chứ
không phải coi thường tiếng nói giàu âm điệu, đủ khả năng diễn đạt đó. -
Rheinardt thủ thỉ y như với người tri kỉ.

Luân
cười hóm hỉnh:

-
English spoken!(10)

(10) Nói tiếng Anh! Luân chơi chữ, vì dòng chữ này
thường đặt ở những khách sạn hoặc cửa hàng có thể sử dụng tiếng Anh.

- Quả
như tôi nghĩ. Thiếu tá là người hiểu rộng! - Rheinardt ngã người về phía Luân -
Do đó, bài thuyết trình xuất sắc của ông cố vấn Ngô Đình Nhu chính từ những đêm
thức trắng của thiếu tá. Bài thuyết trình tân kì đã xua cái bóng già nua của
bản thông điệp...

Đối thủ
của anh chính là tình báo Mỹ, như anh Hai nhắc. Màn mở đầu đây... Luân nghĩ
bụng.

- Cám
ơn Ngài Đại sứ!

- Người
có tài - tôi xin mượn một câu dí dỏm phương Đông như con thần long, chợt xuất
hiện cái đầu, chợt xuất hiện cái đuôi. Thiếu tá là con thần long. Tướng Collins
đã nhiều lần nói với tôi những lời tốt đẹp về thiếu tá...

- Lại
phải cám ơn Ngài đại sứ lần nữa...

- Từ
lâu, tôi rất muốn làm quen với thiếu tá. Không, tôi đã nói thiếu chuẩn xác: từ
lâu tôi rất muốn đánh bạn với thiếu tá.

- Ngài
đại sứ cho tôi niềm vui lớn và đột ngột.

Rheinardt
thở dài:

- Ngoại
giao là nghề tôi chọn lầm. Tuy vậy, lạy Chúa, tôi vẫn đủ minh mẫn để tự tách
làm hai. Cái áo đại sứ dù sao tôi vẫn chưa trút được khi chưa có lệnh của Tổng
thống nước tôi. Thiếu tá cứ xem tôi khi tiếp chuyện với thiếu tá như không mặc
cái áo cực khổ đó và thẳng thắn mà nhận, chiếc áo không chỉ cực khổ, nó lố bịch
nữa!

Rheinardt
chìa tay:

- Thế
nào?

Luân
bắt tay Rheinardt - vồn vã vừa phải:

- Thiếu
tá thích chơi gì? Golf, tennis, bơi, canoe, trượt ván trên nước? Tôi không hỏi
môn bắn súng vì với thiếu tá, bắn súng hết còn là thể thao.

- Tôi
chơi tàm tạm tennis...

- Cái
mà thiếu tá gọi là tàm tạm đó có thể đưa thiếu tá sang Canberra, trong giải
Davis...(11)

(11) Một
giải tenis quốc tế nổi tiếng, tổ chức tại thủ đô nước Úc.

Chuông
phòng họp reo.

- Ta
thỏa thuận như thế này, chiều thứ Bảy, câu lạc bộ bơi lội bờ sông... Được chứ?

Luân
nhẩm tính - thật ra chẳng có gì phải nhẩm tính.

- Được!

- Bà
Rheinardt sẽ có mặt và do đó, tôi hi vọng cô Thùy Dung cùng đi với thiếu tá...

- Thank
you!(12)

(12) Cám
ơn!

Hai
người vào phòng họp bằng hai cửa khác nhau.

Phần
cuối của buổi sáng khai mạc đại hội văn hóa dành cho những văn nhân, có tên
tuổi phát biểu ý kiến. Sở nghiên cứu chính trị nhận xét từng người phát biểu
như sau:

Phạm
Việt Tuyền, chủ bút báo Tự Do: Quá hăng hái nên lạc đề.

Võ
Huyền Đắc, Trần Tuấn Khải, Đông Hồ: Rất chung, không rõ lập trường.

Đinh
Hùng: quan điểm chống Cộng nổi bật nhưng quá kiêu và nói về cá nhân mình hơi
nhiều. Cử tọa xì xào.

Vũ
Hoàng Chương:

- Xưa
tôi làm “thơ say” nay tôi làm “thơ tỉnh.” Tại đại hội này tôi xin đọc một bài
thơ...

(Có
tiếng nói từ hàng quan khách: Thi vương dù say hay tỉnh vẫn: “Lời lời châu
ngọc, hàng hàng gấm thêu.”)

Tôi làm
bài này để cảm tác thời cuộc nhân có việc trưng cầu dân ý suy tôn Ngô chí sĩ...

(Nhà
thờ đằng hắng lấy giọng)

Lá
phiếu trưng cầu, một hiển linh.

Đốt lò
hương gửi mộng bình sinh

Từ nay
trăm họ câu hoan lạc

Đàn
khúc đầm Dao, rượu chén Quỳnh

Có một
ngày ta trở lại Cố Đô

Lưỡi lê
no máu rửa Tây Hồ

Trên
tầng chí sĩ ban tay vẫy

Đại
định Thăng Long, một bóng cờ...

Vỗ tay…

Fanfani
dạm hỏi người bên cạnh các từ “đầm Dao,” “chén Quỳnh” và le lưỡi khi cô dịch câu
“Lưỡi lê no máu rửa Tây Hồ.” Ngô Đình Nhu cau mày. Rheinardt nửa như cười nửa
như mím môi. Nguyễn Thành Luân lặng lẽ. Số khác, trong đó có Đông Hồ, Trần Tuấn
Khải,... thở dài.