HỒI THỨ HAI MƯƠI

Vận nước suy, Độc Huyền cầm xuất thế

Lỡ giết em, Đoàn Phi dạt hải hồ

*

Nhân kiệt bắt
đầu sản sinh cũng chính là lúc nước nhà bước vào thời ly loạn. Sự nghịch lý mà vị
nho hiệp đã nói với sư Phật Chiếu lúc xưa ở núi Bửu Long đã được chứng minh. Võ
vương Nguyễn Phúc Khoát thừa hưởng sự nghiệp của tổ tiên với đất dài ngàn dặm, tướng
mạnh binh cường, uy phục Cao Miên, nghênh ngang một cõi. Chúa Võ vừa đắc ý, bản
tính lại xa hoa nên không ngừng sửa sang cung điện, xây cất đền đài, dựng cung Trường
Lạc, tự ý xưng vương. Nắm được nhược điểm của Võ vương, Trương Phúc Loan với dã
tâm thao túng triều đình đã khôn khéo đẩy vị quốc chúa lún sâu vào con đường trụy
lạc. Võ vương bây giờ đã mê mệt say đắm nhan sắc khuynh thành của người em họ là
công nữ Ngọc Cầu. Kết quả là nàng Ngọc Cầu đã hạ sanh được một hoàng nam, đặt tên
Nguyễn Phúc Thuần, vị hoàng tử thứ mười sáu của Võ vương.

Công nữ Ngọc
Cầu một bước trở thành vương phi được sủng ái nhất trong cung. Và với sự sắp đặt
của Phúc Loan, hai người anh trai của nàng cũng nắm quyền hành tối thượng trong
tay. Nguyễn Phúc Viên được phong làm chưởng thủy cơ, Nguyễn Phúc Nghiễm thì giữ
chức nội tả, chưởng dinh, quản Bộ lại, Bộ binh, lãnh tả phủ chưởng phủ sự dinh Quảng
Nam. Nhưng quả thật hai anh em Viên – Nghiễm vốn là hạng tầm thường. Viêm lười biếng,
chỉ biết rượu chè; Nghiễm xa hoa, hiếu sắc, hậu phòng có tới trăm người, quanh năm
vùi mặt vào rượu và gái đẹp. Chưa thỏa mãn với những gì đã có, Ngọc Cầu bày mưu
với Phúc Loan nuôi mộng cho con mình được lập làm thái tử để nối ngôi vương sau
này. Nhưng có lẽ bị mặc cảm loạn luân nên Võ vương đã lập Nguyễn Phúc Luân lên làm
thái tử thay cho thái tử Nguyễn Phúc Hạo đã chết sớm. Võ vương giao Phúc Luân cho
nội hữu Trương Văn Hạnh và thị giảng Lê Cao Kỷ dạy dỗ để chuẩn bị cho việc đăng
vương sau này.

Ngọc Cầu lo sợ
con mình không được lên ngôi, Phúc Loan lại lo Phúc Luân là người thông minh, quả
quyết, nếu cai trị đất nước sẽ cản trở việc thao túng triều đình của mình nên cả
hai đã cấu kết từng bước chuẩn bị cho mưu đồ soán ngôi chúa. Từ những nguyên nhân
đó, triều đình phủ Chúa đã chia thành hai phe đối đầu rõ rệt.

Nhưng kẻ đối
đầu mà Phúc Loan cần phải loại trừ trước tiên là quan Hình bộ Tôn Thất Dục. Một
hôm, Phúc Loan gọi chưởng cơ Nguyễn Cửu Thống, Hộ bộ Thái Sinh và tên thái giám
được sủng ái của Võ vương là Chử Đức đến bàn kế loại trừ Tôn Thất Dục. Phúc Loan
nói, giọng tức tối:

- Thằng Dục nó
coi thường ta, làm việc gì nó cũng cứ nhè ta mà đánh. Ai đời con rể bố vợ mà hục
hặc với nhau như thế? Chuyện mỏ vàng Kim Sơn lúc trước nó đã cực lực chống đối,
nay đến việc chuyển giao bọn tù Lý Văn Quang về cho Thanh triều xử lý nó cũng cố
ý cản ngăn. Các ngươi tính thử coi ta phải làm gì đây?

Thái Sinh nói:

- Tôn Thất Dục
đã tuyệt tình trả vợ về thì quan hệ giữa ngài ngoại tả với ông ta đâu còn gì nữa.
Nếu ông ta vẫn chống đối thì cứ thẳng tay loại trừ phứt đi cho xong chuyện.

- Nhưng dù sao
nó cũng vai chú của vương thượng, lại nắm giữ Hình bộ. Nó không có tội gì làm sao
mà trừ khử được?

Thái giám Chử
Đức là tên mưu mô, hắn đề nghị:

- Ông ta không
có tội thì tạo ra tội rồi bắt nhốt chứ có khó gì.

- Tạo ra thế
nào?

- Tôi quen với
tên quản gia trong nhà Tôn Thất Dục, ngoại tả bỏ tiền mua chuộc hắn, giao cho hắn
một số súng hỏa mai và gươm giáo bảo đem giấu trong kho. Sau đó, quan ngoại tả vào
tâu lên Võ vương nói Tôn Thất Dục mưu phản, muốn giết vương thượng tiếm ngôi, có
tôi cùng vương phi nói thêm vào, vương thượng tất sẽ hạ lệnh bắt hắn. Ngài chưởng
cơ đây cứ đem binh tới nhà lục soát, chứng cớ rành rành thì còn chối sao được. Tội
đó không bị chặt đầu cũng tù mọt gông. Trong khi đó, chúng ta cứ cho bắt sạch hết
bọn vây cánh của hắn. Trường hợp vương thượng không xử chết thì chúng ta cùng buộc
ngài bãi chức hắn, như vậy hậu hoạn cũng chẳng còn.

Phúc Loan nghe
kế mắt sáng rỡ cười ha hả nói:

- Kế hay lắm!
Ngươi cho người mang trăm lạng vàng đến cho tên quản gia rồi cứ y kế mà làm. Khi
cất giấu xong vũ khí thì báo ta hay. Ta sẽ giả chiếu lục soát nhà hắn, bắt hắn trước
rồi tâu với vương thượng sau cũng được. Ông Thống chuẩn bị người đi. Bắt luôn đám
tay chân của hắn một thể.

Cuộc mưu tính
đã xong, Chử Đức liền y theo kế hoạch mà làm. Ba ngày sau đó, Tôn Thất Dục vừa từ
Hình bộ trở về nhà thì chưởng cơ Nguyễn Cửu Thống đã dẫn hai trăm quân túc vệ đến
bao vây phủ đệ. Cửu Thống đưa tờ chiếu giả của Phúc Loan tạo ra đọc lớn cho Tôn
Thất Dục nghe. Xong, không cần quan tâm đến sự phản kháng của Tôn Thất Dục, hắn
sai lính đi lục soát. Lát sau bọn lính mang từ trong kho ra một số vũ khí khá lớn
đủ cả súng đạn, gươm giáo. Tôn Thất Dục thấy tang vật, biết mình đã bị đám gian
thần giá họa nhưng vì lệnh của chúa đã hạ xuống nên đành để Cửu Thống bắt dẫn đi.
Cửu Thống trói Tôn Thất Dục lại rồi đem giam thẳng vào nhà ngục. Tôn Thất Dục tức
giận mắng:

- Bọn giặc các
ngươi giả truyền thánh chỉ bắt người vô cớ. Ta phải tâu lên vương thượng minh xét
việc này, các ngươi rồi sẽ bị trừng trị tất cả.

Cửu Thống cười
khanh khách nói:

- Ông tạm thời
cứ ngồi ở đây mà chờ vương thượng minh xét. Ha ha...

Nói xong hắn
dẫn lính đi tìm bắt những người trước nay là thủ túc của Tôn Thất Dục. Hai người
đầu tiên hắn tìm đến là Đoàn Phong và Ngô Mãnh, tả hữu hộ vệ Hình bộ.

Nói về Đoàn Phong,
vì Tuyết Hoa sau khi sanh đứa con gái, lại phí quá nhiều tâm lực để hoàn thành bản
chú giải cuốn sách “Tiểu Bát quái trận đồ” của Nguyễn Bỉnh Khiêm biên soạn
mà khi xưa cha nàng trao lại nên trong người suy nhược. Đoàn Phong đành phải ở nhà
mấy hôm nay để chăm sóc cho nàng và đứa con gái nhỏ. Đêm đó, chàng đang bế đứa con
gái vừa tròn một tuổi trên tay thì một tên gia nhân bên nhà Tôn Thất Dục hớt hải
chạy đến báo tin dữ. Đoàn Phong vội hỏi:

- Sự tình thế
nào? Dục thúc giờ ra sao rồi?

Tên gia nhân
hổn hển nói:

- Bọn chúng lục
soát trong nhà thấy có nhiều súng đạn và gươm giáo nên truyền đọc thánh chỉ rồi
bắt Tôn ông trói lại. Hạ nhân biết nguy vội lẻn ra ngoài, chạy nhanh đến đây báo
với tả hộ vệ để ngài tìm cách cứu Tôn ông.

Nghe sự tình,
Đoàn Phong biết ngay đây là đòn giá họa phủ đầu của Phúc Loan nhằm loại trừ quan
Hình bộ, một đối thủ gay gắt nhất của hắn ta. Một khi hắn đã ra tay ắt sẽ tiêu diệt
trọn ổ, khử luôn vây cánh của Tôn Thất Dục. Đoàn Phong đoán trước rằng người tiếp
theo sa bẫy chính là chàng và Ngô Mãnh. Suy tính xong, chàng bảo tên gia nhân:

- Ngươi chạy
gấp sang báo cho hữu hộ vệ biết, nói với ông ta hãy lánh mình trước đừng để bị chúng
bắt, sau đó mới tìm kế cứu Tôn ông. Đi nhanh đi kẻo không kịp.

Tên gia nhân
“dạ” một tiếng rồi chạy đi. Tuyết Hoa nằm trên giường nói:

- Chúng ta phải
mau mau chạy trốn trước khi chúng đến đây. Một mình chàng không chống lại nổi bọn
chúng đâu, vướng víu vợ con nữa thì chàng sẽ bị chúng bắt. Chịu khuất tất một chút
để sau này còn có người giải cứu cho Dục thúc.

- Vậy hiền thê
ráng gượng dậy bế con, ta thu xếp một ít vật dụng rồi mình đi.

Chàng vội đỡ
Tuyết Hoa ngồi lên, trao bé Quỳnh Như cho nàng rồi chạy đi thu dọn một số áo quần,
của cải, tống vào hết trong một chiếc bao, giắt kiếm trên vai, tay bế Đoàn Phi,
tay dìu Tuyết Hoa ra sau vườn. Chàng treo chiếc bao bên hông con Hồng Câu, cẩn thận
bế hai mẹ con Tuyết Hoa lên, sau đó ẵm Đoàn Phi phóng lên lưng ngựa. Vừa lúc đó
đã nghe có tiếng ngựa phi rầm rập tới trước cửa nhà. Đoàn Phong thúc ngựa chạy đi.

Sáng hôm sau
thiết triều, Phúc Loan sai Cửu Thống mang toàn bộ tang vật ở nhà Tôn Thất Dục cùng
tờ đơn đem trình lên Võ vương tố cáo tội mưu phản. Võ vương trước nay vẫn biết Thất
Dục là người học rộng có tài, được mọi người nể trọng, lại là vai chú mình nên trong
lòng bán tín bán nghi hỏi:

- Việc này trọng
đại, phải tìm chứng cứ rõ ràng mới định tội được. Các quan có ý kiến gì không?

Nội hữu Trương
Văn Hạnh tâu:

- Tâu vương thượng,
lời nói của vương thượng thật hết sức anh minh. Thần e rằng có người vì ghen ghét
ngài Hình bộ mà lập mưu vu cáo. Xin vương thượng tra xét kỹ càng nếu không sẽ giết
oan một vị trọng thần, công minh chính trực.

Phúc Loan nạt
lớn:

- Nội hữu đừng
vì tư tình cá nhân mà bênh vực cho tên nghịch tặc. Việc mưu phản chứng cứ đã rành
rành, còn tra xét thêm gì nữa? Ông đợi đến lúc hắn tiếm đoạt ngôi vương rồi mới
ra tay hay sao? Hay là ông cũng cùng một phe với hắn?

Văn Hạnh cũng
nạt lại:

- Ông đừng ngậm
máu phun người...

Hộ bộ Thái Sinh
vội đứng lên tâu:

- Muôn tâu vương
thượng, Tôn Thất Dục lâu nay nắm giữ Hình bộ, tự ý xét xử không theo luật lệ triều
đình, mua chuộc lòng người, kết nạp phe đảng. Việc mưu phản của hắn ta đã rành rành,
xin vương thượng hạ lệnh xử trảm để diệt trừ hậu hoạn, răn đe những kẻ loạn thần
khác.

Ngoại hữu Nguyễn
Phúc Văn vội đứng lên tâu:

- Tâu vương thượng,
việc trọng đại xin vương thượng anh minh xét kỹ, không thể vin vào một số tang vật
này mà bắt tội trung thần.

Các quan đại
đa số là vây cánh của Phúc Loan nên đều hùa nhau xin Võ vương hạ lệnh xử tử Tôn
Thất Dục. Phe bênh vực dám lên tiếng chỉ có nội hữu Trương Văn Hạnh, ngoại hữu Nguyễn
Phúc Văn, thị giảng Lê Cao Kỷ, đại thần Nguyễn Hoãn, Thạc Đức hầu Nguyễn Quang Tiền.
Còn một số nhỏ các quan khác thì im lặng không dám có ý kiến gì. Võ vương thấy sự
việc khó xử nên ra lệnh bãi triều. Sự tranh cãi kéo dài cả tháng trời mà Võ vương
vẫn chưa thể đưa ra quyết định. Đêm đó, vương phi Ngọc Cầu thấy Võ vương tư lự suy
nghĩ, nàng thỏ thẻ hỏi:

- Vương thượng
hình như có việc gì khó xử phải không?

Võ vương thở
dài nói:

- Ngoại tả và
các quan bắt quả tang trong nhà Tôn Thất Dục có nhiều vũ khí nên lập bản cáo trạng
nói hoàng thúc mưu đồ tạo phản, khuyên ta hạ lệnh chém đầu thị chúng. Ta biết hoàng
thúc vốn là người tài trí, lại chính trực nên trong lòng không tin, nhưng các quan
ai cũng lên tiếng buộc tội. Vì vậy, ta còn trù trừ chưa quyết định được.

Ngọc Cầu ngồi
bên Võ vương, đưa tay vuốt ve nói:

- Thiếp cũng
nghe nói hoàng thúc là người tài cao, chính trực. Vương thượng nên cân nhắc kỹ trước
khi quyết định, nếu không giết lầm kẻ trung lương thì vương thượng sẽ để tiếng xấu
cho đời đó.

Võ vương cầm
tay Ngọc Cầu nói:

- Ái phi thật
là người hiểu lòng ta. Nhưng các quan đều lên tiếng buộc tội khiến ta thật khó xử
vô cùng.

Ngọc Cầu nũng
nịu:

- Đội ơn vương
thượng khen ngợi. Người xưa thường nói thà giết lầm chứ không tha lầm, nhưng đó
là hành động của những bạo chúa hay những kẻ phi quân tử. Vương thượng là vì vương
anh minh, không thể làm việc đó được, chi bằng...

Nàng nói đến
đó rồi im lặng. Võ vương hỏi:

- Chi bằng thế
nào? Ái phi nói ta nghe thử.

Ngọc Cầu vờ vĩnh
ngẫm nghĩ một lúc rồi nói:

- Không buộc
tội thì các quan bất mãn, buộc tội thì e giết lầm kẻ trung lương. Nếu thế vương
thượng cứ xử ở mức trung dung, sẽ vẹn cả đôi bề.

- Xử ở mức trung
dung là thế nào?

Ngọc Cầu nở nụ
cười mê hồn nói:

- Là thần thiếp
nói theo ý mình thôi, vương thượng anh minh tất đã có chủ ý rồi, không cần nghe
lời của thần thiếp đâu.

Võ vương càng
tò mò muốn biết nên giục:

- Thì nàng cứ
nói thử ý nàng cho ta nghe đi.

- Theo ý thần
thiếp, vương thượng bãi chức Hình bộ của hoàng thúc rồi tha bổng cho người. Một
người không có chức quyền trong tay thì còn lo gì chuyện mưu phản, mà tha bổng thì
lo gì chuyện giết lầm kẻ trung thần?

Võ vương gật
gù, cho rằng cách giải quyết như thế cũng hợp lý.

- Ái phi thật
là người thông mình tài trí. Ta theo ý đó thì sẽ vẹn cả mọi đường.

Ngọc Cầu nũng
nịu ngã vào lòng Võ vương thỏ thẻ:

- Đa tạ lòng
ưu ái của vương thượng.

Ngọc Cầu ngoài
nhan sắc khuynh thành, nàng còn có một thân thể và làn da cực kỳ khêu gợi. Đã vậy,
nàng còn biết cách gia tăng sự kích thích của đối phương bằng những động tác xoa
bóp nhẹ vào những huyệt đạo trên cơ thể. Những động tác chiêu hồn của nàng đã khiến
cho Võ vương không sao kiềm chế được, ông lao vào cuộc mây mưa đến quên cả mọi việc
trên đời.

Hôm sau, Võ vương
hạ lệnh cách chức rồi tha bổng cho Tôn Thất Dục vì chứng cứ mưu phản không rõ ràng.
Lại phong cho Thạc Đức hầu Nguyễn Quang Tiền đang giữ chức Hàn Lâm viện đại học
sĩ tạm kiêm giữ chức Hình bộ. Riêng Tôn Thất Dục, khi ông bước ra khỏi nhà ngục
thì ngửa cổ than rằng:

- Kẻ giặc ấy
lập bè phái bãi chức ta, tôn thất há chẳng còn ai dám lên tiếng răn đe hắn hay sao?

Từ đó, ông chán
nản việc triều chính, buông hết sự đời trở về nhà vui cùng tuế nguyệt, làm bạn với
thi ca. Ông biết trong đám gia nhân có kẻ phản trắc nên đã cho nghỉ việc hết, chỉ
giữ lại người nô bộc già đã theo ông từ lúc ông còn rất trẻ. Nhớ lời dạy trước kia
của Vô Danh thiền sư, ông giao nhà cửa lại cho người lão bộc rồi chu du đây đó để
tìm cái nguyên lý “một sinh ra vạn vật”, cái tiếng lòng của dân tộc Việt. Sau một
thời gian khá dài, ông đã sáng chế ra được cây đàn Nam cầm một dây (còn gọi là Độc
Huyền cầm) dựa trên cái nguyên lý “một” ấy. Cây đàn độc nhất vô nhị của ông với
những âm thanh vi diệu phát ra từ một sợi dây duy nhất đã trở thành biểu tượng của
dân tộc Đại Việt.

Phúc Loan tuy
không giết được địch thủ của mình nhưng nhổ được cái gai nhọn ấy khỏi quan trường
cũng hả hê trong dạ lắm, hắn nói với Cửu Thống:

- Thằng Dục đã
bị bãi chức, Nguyễn Quang Tiền tuy không chống ta ra mặt nhưng hắn ta vốn trọng
lễ nghĩa nên ắt sẽ gây khó khăn không ít cho ta sau này. Ta sẽ tâu vương thượng
đưa người khác thay hắn giữ Hình bộ. Ngươi cho người liên lạc với bọn Diệp Sanh
Ký, bảo bọn chúng chuẩn bị sang đón bọn tù Lý Văn Quang. Nhắc chúng nhớ những gì
chúng đã hứa với ta hôm trước.[2]

[2] Quan Thái bảo
Đại Học Sĩ - Trịnh Hoài Đức trong cuốn “Gia
Định Thành Thông Chí” có viết về sự việc này như sau: “Mùa đông năm Ất Hợi
1755, nhân có bộ hạ của Tổng đốc Mân Chiết (Trung Quốc) là Thiên tổng Lê Huy Đức,
Bá tổngThẫm Thần Lang, HồĐình Phượng đi tuần thú Đài Loan, thuyền bị gió bão bạt
đến nước ta, nhân đó phối hợp cùng tàu buôn để đưa họ về nước, tiện thể tháng 7
mùa thu năm Bính Tý 1756 (Lê Hiển Tông, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 17, Đại Thanh Càn
Long thứ 21) soạn công văn và bản án kể rõ tội trạng của tặc đảng. Bọn tù phạm trừ
những kẻ đã thọ thương bị bệnh chết, hiện còn đám Lý Văn Quang, Hà Huy, Tạ Tứ tổng
cộng 16 người, giao cả cho đoàn Lê Huy Đức lãnh giải về tỉnh Mân, trình lên quan
Tổng đốc xét xử trị tội.”

Cửu Thống cười
nịnh:

- Từ nay ngoại
tả cứ ung dung mà mở cửa cho tiền vào nhà, không còn ai dám ngăn cản nữa rồi. Hạ
quan xin chúc mừng ngài.

Phúc Loan híp
mắt cười đắc ý:

- Ha ha... Các
ông cứ làm tốt những việc ta giao cho thì phú quí vinh hoa cũng sẽ chẳng lo gì.

Mùa thu năm Ất
Hợi 1755, ba tên Lê Huy Đức, Thẩm Thần Lang và Hồ Đình Phượng đáp tàu từ Đài Loan
sang để thực hiện việc nhận tù nhân. Võ vương sai Nguyễn Quang Tiền thảo tờ văn
thư và bản án kể tội bọn Lý Văn Quang để gởi cho Thanh triều. Trong văn thư, Võ
vương lệnh Quang Tiền phải xưng là An Nam quốc vương nhưng Quang Tiền nhất định
không nghe. Ông nói:

- Đã có hoàng
đế ở kinh đô do Thiên triều sắc phong vương tước, xứ này vốn là phiên thần và vẫn
theo chính sóc, nay xưng quốc vương nếu như Trung Quốc vặn hỏi thì sẽ trả lời ra
sao?

Bèn không chịu,
vì thế Võ vương ghét y lắm. Phúc Loan thừa thế nói thêm vào nên vương liền cho bãi
chức Nguyễn Quang Tiền. Sau đó, Vương sai người khác thảo, nhưng công văn cũng chỉ
dám xưng “Trấn thủ”. Đến cuối năm Bính Tý, việc chuyển giao bọn Lý Văn Quang đã
thực hiện xong, trong số năm mươi bảy tên bị bắt, một số đã chết dần trong tù, chỉ
còn lại Lý Văn Quang cùng mười lăm tên thuộc hạ được trả về Trung Quốc.

Trương Phúc Loan
loại thêm được Nguyễn Quang Tiền thì vô cùng đắc ý. Ông nói với Nguyễn Cửu Thống:

- Vậy là chặt
bớt được một cái gai nữa. Ông cho người gọi tên Phạm Hiệp vào đây cho ta.

Cửu Thống “dạ”
rồi lui ra ngoài bảo thuộc hạ đi gọi Phạm Hiệp. Một lúc sau Phạm Hiệp vào, hắn cúi
đầu khúm núm:

- Hạ chức xin
chào ngài ngoại tả. Ngài ngoại tả có việc gì sai bảo đến hạ chức xin cứ dạy ạ.

Phúc Loan nói:

- Ông nay đã
nắm giữ Công bộ, trong quốc khố đang thiếu tiền, ông làm tờ trình lên vương thượng
xin đúc thêm tiền kẽm để chi dụng. Ông hiểu ý ta chứ?

- Dạ, hạ chức
hiểu. Hạ chức sẽ thực hiện ngay ạ.

Phúc Loan gật
đầu nói tiếp:

- Số vàng thu
được ở Kim Sơn ông thu xếp nộp vào kho một nửa thôi, còn lại giao cho ta, ta sẽ
dùng nó để thưởng công cho các ông.

Phạm Hiệp nghe
nói mừng rỡ:

- Dạ, dạ! Hạ
chức sẽ làm đúng lời ngài ngoại tả dạy ạ.

Võ vương đắm
say sắc dục, suốt ngày ở trong cung Trường Lạc với Ngọc Cầu, không màng gì đến việc
nước nên quyền hành phủ Chúa coi như nằm gọn trong tay Trương Phúc Loan. Chúng thông
đồng nhau bòn rút của công để bỏ vào túi riêng. Chưa thỏa mãn, Phúc Loan còn bắt
Công bộ và Hộ bộ tìm cách tăng thuế ngoài dân chúng để bù vào những khoảng trống
mà chúng đã bòn rút từ công quĩ. Một cõi sơn hà đang trên đà phát triển bỗng rơi
vào cảnh loạn lạc, đói kém tơi bời.

***

Nói về Đoàn Phong
đêm đó phóng ngựa theo bờ sông Hương xuống đến cửa Thuận An tìm vào một làng chài
ven biển xin tá túc đỡ qua đêm vì Tuyết Hoa đang bệnh, Quỳnh Như thì còn quá bé.
Duyên may đưa đẩy, người chủ nhà là một bà cụ đã ngoài sáu mươi, sống cô độc một
mình. Bà cụ thấy vợ chồng Đoàn Phong phong thái cao sang, đoan chính, hai đứa bé
Đoàn Phi và Quỳnh Như lại kháu khỉnh dễ thương nên bà hết sức vui vẻ đón tiếp. Tuyết
Hoa trong người đã suy nhược, nay lâm cảnh trốn chạy nên bệnh tình càng trở nên
trầm trọng hơn. Bà cụ chỉ Đoàn Phong đi mời thầy thuốc nhưng lại gặp phải lão lang
băm nên tình trạng Tuyết Hoa ngày càng tồi tệ hơn. Đoàn Phong nóng lòng về tin tức
của Tôn Thất Dục nhưng ngặt nỗi Tuyết Hoa quá suy nhược nên chàng đành bấm bụng
ở lại chăm sóc cho vợ.

Có lần Đoàn Phong
liều mạng phóng ngựa lén về Phú Xuân để dò la tin tức thì biết Tôn Thất Dục đang
bị nhốt trong ngục, Ngô Mãnh biệt tăm, những người thân tín trong Hình bộ lúc xưa,
kẻ bỏ đi người bị bắt. Bọn Phúc Loan vẫn đang ráo riết truy tìm tung tích của chàng
và Ngô Mãnh, những tờ lệnh truy nã vẽ hình hai người được dán khắp nơi trong và
ngoài thành Phú Xuân. Chàng vừa lo vừa chán ngán cảnh triều đình nên muốn buông
xuôi tất cả. Tình trạng đó kéo dài gần ba tháng thì một hôm Tuyết Hoa thấy trong
người kiệt sức. Biết mình không thể qua khỏi nên nói với chồng:

- Thiếp không
xong rồi. Chàng ráng bảo trọng thân mình để lo cho hai con, chúng là hậu duệ duy
nhất của hai họ Đoàn - Lê nhà chúng ta.

Đoàn Phong nắm
tay vợ buồn rầu nói:

- Ta có lỗi với
hiền thê. Hoàn cảnh hiện nay đã làm ta thúc thủ đành ngồi nhìn nàng mỗi ngày một
suy nhược dần mà không thể làm được gì. Thật vô dụng.