BÃO THÁNG SÁU

1

Chiến tranh

Nóng thật, dân Paris nghĩ. Không khí
mùa xuân. Đêm trong chiến tranh, báo động. Nhưng đêm đang tàn, chiến tranh thì
ở xa. Những người không ngủ, những người ốm vùi trong giường, những người mẹ có
con trai ngoài mặt trận, những phụ nữ đang yêu với đôi mắt nhợt đi vì nhòa lệ
đã nghe thấy hồi còi đầu tiên vang lên. Đó mới chỉ là một tiếng rít sâu giống
như hơi thở thoát ra từ một lồng ngực nghẹn tức. Vài khoảnh khắc trôi qua rồi
cả bầu trời tràn ngập những tiếng gào rú. Chúng vọng đến từ xa, tít tận chân
trời, có thể nói là không vội vã! Những người đàn ông đang ngủ mơ thấy biển cả
đẩy dạt lên những đợt sóng và sỏi đá, thấy cơn bão tháng Ba đang xáo động khu
rừng, thấy một đàn bò rầm rập chạy rung mặt đất, cho tới lúc giấc ngủ bị phá vỡ
và họ mắt nhắm mắt mở, lẩm bẩm.

- Báo động à?

Căng thẳng hơn, nhanh nhạy hơn,
những người phụ nữ đã dậy. Một số người đóng cửa sổ và cửa chớp rồi đi nằm lại.
Hôm trước, thứ Hai ngày mùng ba tháng Sáu, lần đầu tiên kể từ khi cuộc chiến
tranh này bắt đầu, bom đã dội xuống Paris;
nhưng dân chúng vẫn bình tĩnh. Tuy vậy có những tin xấu. Người ta không còn tin
vào những tin đó nữa. Người ta cũng chẳng tin tưởng hơn vào thông báo về chiến
thắng.

“Chẳng hiểu ra sao cả,” mọi người
bảo. Dưới ánh đèn pin người ta mặc quần áo cho trẻ nhỏ. Các bà mẹ dùng hết sức
nâng dậy những tấm thân bé bỏng nặng và ấm: “Ra đây nào, đừng sợ, đừng khóc
nhé”. Đang báo động. Các ngọn đèn tắt ngấm, nhưng dưới vòm trời tháng Sáu vàng
rực và trong veo, mọi ngôi nhà, mọi đường phố đều hiện rõ mồn một. Sông Seine
dường như hút vào nó mọi tia sáng rải rác và phản chiếu lại vô vàn tia sáng
nhân lên, giống như một tấm gương nhiều mặt. Những ô cửa sổ ngụy trang sơ sài,
những mái nhà ánh lên trong trời mờ mờ tối, những cánh cửa khung sắt với phần
nhô ra đều hơi lóe sáng, vài ngọn đèn đỏ không hiểu sao được bật lâu hơn những
ngọn đèn khác, sông Seine hút về mình những tia sáng ấy, giữ lấy chúng và để
chúng đùa giỡn trên sóng nước. Từ trên cao, hẳn dòng chảy của sông nom trắng
xóa như một dòng sông sữa. Sông chỉ lối cho máy bay địch, một số người nghĩ
vậy. Những người khác thì khẳng định rằng không thể như thế được. Trên thực tế,
người ta không biết gì cả. “Tôi nằm lại trong giường thôi,” những giọng ngái
ngủ thầm thì, “tôi không sợ đâu. Nhưng chỉ cần một lần là quá đủ rồi,” những
người thận trọng đáp.

Qua những tấm kính lớn bao quanh
các cầu thang dành cho người giúp việc ở những tòa nhà mới, có thể thấy một,
hai, ba đốm lửa nhỏ đang đi xuống: những người sống trên tầng sáu đang chạy
khỏi độ cao ấy; họ giơ những chiếc đèn pin đã bật ra phía trước bất chấp lệnh
cấm. “Nhưng em lại muốn khỏi phải ngã vỡ mặt ở cầu thang thì hơn, anh xuống chứ,
Émile?” Người ta bất giác hạ giọng như thể khắp không gian nhan nhản tai mắt
địch. Tiếng sập những cánh cửa ra vào nối nhau vang lên. Ở những khu phố bình
dân, luôn luôn có đông người tụ tập tại các ga tàu điện ngầm, tại những hầm trú
ẩn ám mùi dơ bẩn, trong khi đó giới nhà giàu chỉ trú ở chỗ người gác cổng, căng
tai nghe ngóng những tiếng nổ vang trời báo hiệu bom rơi, họ chăm chú, người họ
thẳng đuỗn như những con thú lo sợ trong rừng khi đêm săn bắn đang gần tới;
người nghèo không sợ hãi hơn kẻ giàu, họ chẳng thiết tha với cuộc sống hơn
nhưng họ hay a dua hơn, họ cần lẫn nhau, cần dựa vào nhau, cùng rên rỉ hoặc
cùng cười. Trời sắp sáng; một thứ ánh sáng màu xanh-tím và bạch kim rọi xuống
các vỉa hè, trên các bờ ke, trên các tháp của nhà thờ Đức Bà. Những bịch cát
bao quanh đến lưng chừng các tòa nhà trọng yếu, vây kín các vũ nữ của Carpeaux(1) trên
mặt tiền của Nhà hát Nhạc kịch, bóp nghẹt tiếng hát La Marseillaise ra
rả ở Khải Hoàn Môn.

1. Jean-Baptiste Carpeaux (1827-1875), họa sĩ và nhà điêu khắc pháp.
Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là nhóm tượng "La
Danse" (Điệu nhảy), đặt ở phía trước Nhà hát Nhạc kịch Carnier tại Paris. (Các chú thích
trong sách là của người dịch.)

Từ khá xa, tiếng đại bác vang
dậy, nghe càng lúc càng gần và những tấm cửa kính rung lên đáp trả. Những đứa
trẻ phải chào đời trong những căn phòng nóng nực, cửa sổ bị bít kín hết thảy để
không một tia sáng nào có thể lọt ra ngoài, và tiếng khóc của chúng khiến cho
những người đàn bà quên đi tiếng còi báo động và chiến tranh. Bên tai những
người đang hấp hối, tiếng đại bác dường như rất yếu ớt và chẳng có nghĩa lý gì.
Giống như một đợt sóng, đó chỉ là một tiếng động thêm vào giữa những tiếng ồn
ào thê lương và chập chờn đang đón đợi kẻ sắp chết. Bọn trẻ áp người vào mạng
sườn ấm áp của mẹ ngủ yên lành, miệng chóp chép như một chú cừu con đang bú tí.
Bị bỏ mặc trong lúc báo động, những chiếc xe càng của những người đi bán rong
theo mùa đứng chổng chơ trên phố, chất đầy hoa tươi.

Mặt trời lên cao đỏ ối trên một
vòm trời không gợn mây. Một cú đại bác bắn gần Paris đến nỗi giờ đây chim chóc đã bay
hết khỏi nóc các tòa nhà. Tít trên cao là những con chim to màu đen thường ngày
khó gặp đang lượn qua lượn lại, chúng sải những đôi cánh giá buốt ánh hồng dưới
nắng, rồi tiếp đến là những con chim câu béo múp xinh đẹp kêu rù rù và những
con chim én, những con chim sẻ lặng lẽ nhảy nhót trên các phố vắng tanh. Bên bờ
sông Seine, trên cây dương nào cũng có
một đám chim nhỏ màu nâu ra sức cất tiếng hót. Từ sâu dưới các tầng hầm, rốt
cuộc người ta cũng nghe thấy một hồi còi báo rất xa xăm, tiếng nhỏ dần vì
khoảng cách, như một hiệu kèn ba cung điệu. Báo động kết thúc.