17

Những thói quen ngày trước vẫn chơi xỏ Gabriel Corte: khi người ta làm ông
đau, hành động đầu tiên của ông là than phiền, chỉ đến hành động thứ hai thì
mới là tự vệ. Vội vã, kéo Florence theo mình, ông đi tìm ở Paray-le-Monial ông
thị trưởng, các hiến binh, một ông dân biểu, một ông tỉnh trưởng, tóm lại là
bất cứ một người đại diện chính quyền nào có thể trả lại được cho ông bữa ăn
tối đã bị mất. Nhưng thật là kỳ cục... những đường phố vắng canh, những ngôi
nhà câm lặng. Đến một ngã tư, ông đụng phải một nhóm nhỏ gồm các bà có vẻ như
đang đi lang thang không mục đích và họ đã trả lời các câu hỏi của ông.

- Chúng tôi không biết, chúng tôi không phải người ở đây. Chúng
tôi là những người đi lánh nạn như ông thôi, - một bà trong nhóm nói thêm.

Một mùi khói phảng phất được làn gió nhẹ tháng Sáu cuốn đi bay đến chỗ họ.

Được một lúc, họ tự hỏi ô tô của họ đỗ ở chỗ nào. Florencenhớ là đã để
xe lại ở gần ga. Gabriel nhớ tới một cái cầu có thể định hướng cho họ; mặt
trăng bình yên và tuyệt đẹp rọi sáng cho họ, nhưng tất cả các đường phố trong
cái thành phố nhỏ già nua này đều giống nhau. Khắp nơi là những con chim bồ
câu, những cột mốc cũ kỹ, những ban công chìa ra ở mặt bên, những ngõ cụt tối
đen.

- Một bài trí tồi cho sân khấu nhạc kịch, - Gorte rên rỉ.

Ngay mùi khói kia cũng là mùi của các cánh gà, nhạt nhẽo và bụi bặm, với
một mùi hôi hố xí xa xa. Trời rất nóng và mổ hôi chảy ròng ròng trên trán ông.
Ông nghe thấy tiếng gọi của Florence, cô đi sau ông và kêu lên: “Đợi em
với! Dừng lại đi, đồ hèn, đồ đểu! Anh ở đâu, Gabriel? Anh ở đâu? Em không nhìn
thấy anh nữa, Gabriel. Đồ con lợn!” Tiếng gào thét của cô đập vào những bức
tường cũ kỹ và tiếng vọng đẩy nó trở lại như những quả bóng: “Đồ con lợn, lão
già đểu giả, đồ hèn!”

Cuối cùng thì cô cũng gặp lại được ông ở gần ga. Cô nhảy xổ vào ông và
đánh, cào, nhổ vào mặt ông trong khi ông tự vệ với những tiếng la hét chói tai.
Không thể tưởng tượng được là cái giọng trầm và mệt mỏi của Gabriel Corte lại
chứa đựng những nốt rung vàng và the thé đến thế, đàn bà và hoang dại đến thế.
Đói, sợ, kiệt sức đã khiến họ phát điên. Vừa thoáng nhìn qua họ đã thấy đại
lộ Nhà Ga vắng ngắt và hiểu rằng lệnh sơ tán thành phố đã được
ban ra.

Những người khác đã ở phía xa trên chiếc cầu có ánh trăng rọi sáng. Một vài
người lính mệt nhoài ngồi bệt dưới đất, thành từng nhóm nhỏ, trên mặt đường
lát. Một người trong số họ, một cậu thanh niên trẻ măng nhợt nhạt, đeo cặp kính
to, gắng sức đứng dậy và đến tách Florence và Corte ra khỏi nhau.

- Nào, ông ơi... Này, bà ơi, bà không thấy xấu hổ sao?

- Nhưng các ô tô đâu cả rồi? - Corte thét lên.

- Dọn đi rồi, đã có lệnh.

- Nhưng mà ai ra lệnh? Nhưng mà tại sao? Mà còn hành lý của
chúng tôi nữa! Các bản thảo của tôi! Tôi là Gabriel Corte!

- Trời ơi, ông sẽ tìm lại được các bản thảo của ông thôi! Và hãy
để tôi nói cho ông biết là có những người còn mất mát nhiều hơn nữa!

- Đồ phàm tục!

- Tất nhiên rồi, ông ạ, nhưng...

- Ai đã ra cái lệnh ngu xuẩn ấy?

- Cái đó thì, thưa ông... Người ta đã ban ra nhiều lệnh chẳng
thông minh hơn đâu, tôi phải thừa nhận điều đó. Ông sẽ tìm lại được ô tô của
ông và các giấy tờ của ông, tôi tin chắc là như vậy. Trong lúc chờ đợi không
nên ở lại đây. Bọn Đức sẽ vào đây trong giây lát. Chúng tôi được lệnh phải làm
nổ nhà ga.

- Chúng tôi sẽ đi đâu đây? - Florence rên rỉ.

- Vào lại trong phố.

- Nhưng chúng tôi sẽ ở đâu?

- Chỗ thì chẳng thiếu. Tất cả mọi người đều chuồn rồi, - một
người lính đến gần họ và đứng lại cách Corte vài bước, nói.

Ánh trăng tỏa ra một làn sáng đục màu lam. Người đàn ông có gương mặt nghiêm
nghị, thô kệch: hai nếp nhăn hằn sâu dọc cặp má dày của anh ta. Anh ta chạm vào
vai Gabriel, và xoay ông lại mà chẳng cần tỏ ra gắng sức.

- Nào, đi! Chúng tôi nhìn các vị thế là đủ rồi, hiểu chưa?

Trong giây lát Gatriel nghĩ là ông sẽ nhảy xổ vào người lính, nhưng sức ép
của bàn tay rắn chắc ấy đặt trên vai ông đã làm ông dịu lại và ông lùi về phía
sau hai bước.

- Chúng tôi lái xe đi từ hôm thứ Hai... và chúng tôi đói...

- Chúng tôi đói, - Florence thở dài lặp lại.

- Hãy đợi đến sáng. Nếu chúng tôi còn ở đây, các vị sẽ có súp.

Người lính đeo cặp kính to nhắc lại bằng giọng nói mềm mỏng đầy mệt mỏi:

- Không nên ở lại đây, ông ạ... Nào, đi thôi! - anh ta vừa nhắc
lại vừa túm lấy Corte và khẽ đẩy ông đi, như kiểu người ta đem lũ trẻ con ra
khỏi phòng khách để đưa chúng đi ngủ.

Họ lại đi qua quảng trường nhưng giờ đây họ bước cạnh nhau, lê đôi chân mỏi
mệt; cơn tức giận của họ đã qua đi và cùng với nó là tinh thần mạnh mẽ từng trợ
giúp họ lúc trước. Họ suy sụp tinh thần đến mức không còn sức để bắt tay vào
tìm kiếm một nhà hàng thêm lần nữa. Họ đập vào những cánh cửa không chịu mở ra.
Cuối cùng họ dạt đến trên chiếc ghế băng cạnh một nhà thờ. Florence, nhăn
mặt lại vì đau, cởi giày ra.

Đêm trôi qua. Không có chuyện gì xảy ra cả. Nhà ga vẫn ở nguyên chỗ cũ.
Chốc chốc họ lại nghe thấy tiếng bước chân của quân lính ở phố bên cạnh. Một
đôi lần có những người đàn ông đi ngang qua trước chiếc ghế băng mà chẳng buồn
đưa mắt nhìn Florence và Corte đang nằm cuộn tròn trong bóng tối im lặng, hai
mái đầu nặng nề của họ áp sát lại gần nhau. Có mùi thịt ôi bốc đen chỗ họ:
những lò mổ ở ngoại ô đã bị bom thiêu hủy; họ thiu thiu ngủ. Khi tỉnh dậy, họ
nhìn thấy những người lính cầm ga men đi ngang qua. Florence bật ra
một tiếng kêu yếu ớt thèm thuồng, những người lính đưa cho cô một bát nước súp
và một mẩu bánh mì. Với ánh ngày trở lại, Gabriel lại cảm thấy đôi chút e ngại
dư luận: ông không dám tranh giành với cô tình nhân một tí súp và mẩu bánh mì
này! Florence uống chậm rãi. Nhưng, cô dừng lại, quay về phía
Gabriel.

- Anh uống nốt đi, - cô nói với người tình của mình.

Ông từ chối.

- Không đâu, chỉ vừa đủ cho em mà!

Cô chia cho ông cái ca nhôm chứa một thứ chất lỏng ấm và tỏa mùi bắp cải.
Ông chộp lấy nó bằng hai bàn tay run rẩy và áp miệng vào mép ca, húp nước súp
bằng những húp to, chỉ dừng lại một tí để thở, và khi đã uống xong, ông hắt ra
một hơi thở dài sung sướng.

- Khá hơn rồi chứ? - anh lính hỏi.

Họ nhận ra đó là người đêm qua đã đuổi họ ra khỏi ga nhưng những tia sáng
mặt trời mới mọc đã làm dịu đi gương mặt cai đội dữ tợn của anh ta. Gabriel nhớ
ra là trong túi áo ông có thuốc lá và ông đem mời anh ta. Hai người đàn ông hút
thuốc chẳng nói năng gì một lát, trong khi Florence cố xỏ lại giày mà
không được.

- Nếu tôi là các vị, - cuối cùng anh lính nói, - tôi sẽ nhanh
chóng chuồn đi, bởi vì chắc chắn là bọn Đức sẽ đến. Cũng lạ là bọn chúng còn
chưa đến đây. Nhưng chúng cũng chẳng cần vội đâu, - anh ta chua chát nói thêm,
- bây giờ thì đi dễ như trở bàn tay cho đến tận Bayonne...

- Anh nghĩ là hỏng cả rồi sao? - Florence rụt rè hỏi.

Người lính không trả lời và đột ngột bỏ đi. Họ cũng vậy, bước thấp bước
cao, họ thẳng hướng trước mặt đi ra phía ngoại ô thành phố. Trong cái thành phố
có vẻ như hoang vắng này giờ đây lại hiện ra những người tị nạn, đi thành từng
toán nhỏ, mang theo hành lý. Đi đến đâu họ cũng gặp lại nhau và bám sát lấy
nhau như những con thú lạc đàn đi tìm nhau và nhập lại với nhau sau cơn giông.
Họ đi ra chiếc cầu có quân lính canh gác, những người lính để cho họ đi qua.
Mấy người nhà Corte đang ở trên cầu. Phía trên đầu họ bầu trời ánh lên một màu
xanh chói lọi, không một gợn mây, không một chiếc máy bay. Dưới chân họ một
dòng sông xinh đẹp lóng lánh trôi. Phía trước mặt, họ thấy con đường dẫn về
phía Nam và một rừng cây non mơn mởn với những chiếc lá xanh tươi.
Đột nhiên khu rừng như dịch chuyển và tiến về phía họ. Những chiếc xe tải và
những khẩu đại bác Đức ngụy trang lăn bánh về phía họ. Corte nhìn thấy những
người đi trước ông giơ tay lên và chạy quay ngược trở lại. Đúng lúc đó, quân
Pháp nã đạn, súng máy Đức đáp trả. Bị kẹt giữa hai làn đạn, những người tị nạn
chạy tứ phía, có những người xoay tròn tại chỗ như lên cơn điên; một người đàn
bà trèo qua lan can cầu và lao xuống sông. Florence chộp lấy cánh tay
Corte, cấu vào đó, rú lên:

- Quay lại thôi, đi nào!

- Nhưng cầu sắp sập rồi, - Corte thét lên.

Ông nắm lấy tay cô, kéo cô chạy về phía trước, và bất thình lình một ý nghĩ
lướt qua trong đầu ông, kỳ lạ, nóng bỏng và sắc lẹm như một tia chớp, rằng
hướng mà họ đang chạy tới là cái chết. Ông lôi cô về phía mình, ấn mạnh cho đầu
cô cúi xuống, lấy áo măng tô của mình che lên nó như người ta bịt mắt một kẻ bị
kết án, và loạng choạng, hổn hển, ông dìu cô đi, vượt qua vài mét ngăn cách họ
với bờ bên kia. Dù rằng quả tim ông dường như đang đập trong lồng ngực như một
quả đấm chuông, nhưng ông thực sự không sợ hãi. Ông mong muốn cứu sống
được Florence với một niềm khát khao hoang dại. Ông tin tưởng vào một
điều gì đó vô hình, vào một bàn tay che chở chìa ra cho ông, cho ông, một con
người yếu ớt, khốn khổ, nhỏ bé, nhỏ bé đến mức ông sẽ được số phận chừa ra như
một sợi rơm được cơn bão không đụng đến. Họ qua cầu, họ chạy lướt qua quân Đức,
họ vượt qua các họng súng máy và những bộ quân phục màu xanh lá cây. Đường đã
rộng mở, cái chết đã ở phía sau họ, và bất thình lình họ nhận thấy - phải, họ
không nhầm đâu, họ nhận ra rất rõ - ở đằng kia, ở lối vào một con đường rừng
nhỏ, ô tô của họ, với những gia nhân trung thành của họ đang đợi
họ.Florence chỉ còn có thể rên rỉ: “Julie, ơn Chúa, Julie!” Giọng nói của
người lái xe và cô hầu phòng vọng đến tai Corte như những âm thanh khàn khàn và
kỳ lạ xuyên qua lưng chừng lớp sương mù của cơn bất
tỉnh. Florence khóc. Một cách chậm rãi, hoài nghi, mê mê tỉnh tỉnh,
một cách nhọc nhằn và từng bước một, Corte hiểu ra rằng ô tô của ông đã được
trả lại cho ông, rằng những bản thảo của ông đã được trả lại cho ông, rằng ông
đã sống lại, rằng ông sẽ không bao giờ còn là một con người tầm thường, đau
khổ, đói khát, vừa dũng cảm lại vừa hèn nhát nữa, mà là một tạo vật được ưu
đãi, được bảo vệ trước mọi tai họa - Gabriel Corte!