Chương
28: Cha xứ và bác phó cạo đã gặp một chuyện lí thú khác trên núi Môrêna

Sung sướng và may mắn thay thời đại đã sản sinh ra hiệp sĩ
tột bậc anh dũng Đôn Kihôtê xứ Mantra. Nhờ chàng quyết tâm làm sống lại ngành
hiệp sĩ giang hồ đã gần tàn lụi nên ngày nay - một thời đại rất cần đến những
sự giải trí - chúng ta được thưởng thức một chuyện có thật lý thú cùng những
giai thoại không kém phần thú vị, ly kỳ và cũng có thật như toàn bộ câu chuyện.
Theo sự sắp xếp trước sau, chuyện kể tới đoạn Cha xứ đang tìm lời an ủi
Carđêniô, bỗng đâu có tiếng than vãn vọng tới khiến ông phải ngừng lại, tiếng
người than như sau:

- Trời hỡi!
Phải chăng ta đã tìm được một nơi kín đáo để chôn vùi hình hài nặng nề này mà
ta miễn cưỡng phải mang? Đúng như vậy nếu cảnh hoang vu của núi rừng ở đây
không lừa dối ta. Tội nghiệp cho ta! Quả thật được làm bạn với núi non và rừng
cây này để có thể kêu than với trời xanh nỗi bất hạnh của ta còn sung sướng hơn
có một người bằng xương bằng thịt ở bên cạnh vì ta không trông chờ ở ai trên
đời này một lời khuyên nhủ trong cơn bối rối, một sự khuây khỏa trong nỗi đau
thương hay một phương thuốc trong cơn hoạn nạn!

Những lời than
thở đã lọt vào tai Cha xứ, bác phó cạo và Carđêniô; thấy người đã thốt ra những
lời đó ở cách mình không xa, họ bèn đứng dậy đi tìm. Mới đi được chừng hai chục
bước, vòng một quả núi thì thấy có một người con trai mặc quần áo nông phu,
ngồi dưới gốc một cây tần bì; người đó đang khỏa chân xuống suối, đầu ngả về
phía trước nên ba người không nhìn rõ mặt. Họ đi tới rất nhẹ nhàng thành thử
chàng trai nọ không hay, vả chăng chàng ta còn đang mải rửa chân, một đôi chân
trắng ngần và nõn nà giống như hai đẵn pha lê trắng nổi lên giữa những tảng đá
quanh suối. Mọi người đều ngạc nhiên, nghĩ rằng đôi chân như vậy không phải để
dầm đất hoặc theo sau cái cày và con bò như bộ y phục chàng mặc trên người.
Thấy không bị lộ, Cha xứ đang đi trên đầu, bèn ra hiệu cho mọi người ẩn mình
sau những phiến đá quanh đấy; cả ba người cùng nấp kín rồi họ chăm chú quan sát
chàng trai làm gì. Chàng trai nọ mặc một cái áo choàng nâu có hai tà bó chặt
vào người bằng một chiếc thắt lưng màu trắng, quần nịt và xà cạp bằng dạ nâu,
đầu đội mũ nâu. Đôi xà cạp vén cao để lộ bộ chân trắng như ngọc thạch. Sau khi
rửa xong đôi chân tuyệt đẹp, anh ta rút ở trong mũ ra một cái khăn tay để lau
rồi, vì muốn bỏ mũ ra, anh ta ngửng mặt lên khiến ba người được mục kích một vẻ
đẹp tuyệt vời. Carđêniô thì thầm với Cha xứ:

- Người này
không phải là Luxinđa 1 cho nên ắt không phải người trần.

Chàng trai nọ
bỏ mũ, lắc lắc cái đầu, tóc sổ ra xõa xuống rất đẹp khiến những ánh hào quang
của mặt trời cũng phải ghen tị. Trước mắt ba người, anh chàng nông phu nọ đã
biến thành một cô gái xinh đẹp; Cha xứ và bác phó cạo chưa thấy ai đẹp như vậy,
và ngay Carđêniô cũng sẽ phải nghĩ thế nếu như chàng chưa quen biết Luxinđa vì
chàng cũng phải công nhận rằng chỉ có nhan sắc của Luxinđa mới có thể sánh nổi.
Mớ tóc vàng của nàng vừa dài vừa dày, không những che kín vai mà còn che kín cả
người, chỉ để hở đôi chân. Nàng dùng tay làm lược gỡ tóc; nếu đôi chân nàng
nhúng xuống nước giống như hai đẵn pha lê thì hai bàn tay nàng giữa mớ tóc
giống như những thỏi tuyết dày. Cảnh tượng đó khiến ba người càng tấm tắc khen
thầm và càng muốn biết con người đó là ai. Họ quyết định ra khỏi chỗ nấp; thấy
có tiếng chân người rục rịch, cô gái đẹp ngửng đầu lấy hai tay vén mớ tóc xõa
trước mặt, nhìn về phía có tiếng động. Vừa thấy ba người, cô ta đứng phắt lên,
không kịp xỏ giầy và quấn tóc, giật vội cái bọc để bên cạnh - dáng chừng bọc
quần áo - rồi chạy trốn một cách hốt hoảng và sợ hãi. Mới được vài bước, cô ta
đã ngã ra đất vì đôi bàn chân mảnh dẻ của cô không chịu nổi đất đá gồ ghề. Ba
người thấy vậy bèn chạy lại; Cha xứ lên tiếng trước:

- Dù nàng là
ai, xin hãy dừng lại. Những người mà nàng gặp ở đây chỉ có một ý muốn phụng sự
nàng mà thôi; nàng không việc gì phải trốn tránh vì đôi chân nàng không chịu
đựng nổi đâu và chúng tôi cũng không để nàng làm như vậy.

Cô gái tỏ vẻ
hoảng hốt, bối rối, không đáp. Ba người tiến lại gần; Cha xứ cầm tay cô, nói
tiếp:

- Y phục của
nàng che mắt chúng tôi nhưng mớ tóc của nàng đã chỉ cho chúng tôi thấy rõ bấy
nhiêu hiện tượng chứng tỏ rằng phải có những nguyên nhân sâu sắc khiến nàng đã
phải ngụy trang sắc đẹp dưới một hình thức không tương xứng chút nào và đã đưa
nàng đến chốn thâm sơn này. May mắn sao chúng tôi đã gặp được nàng; nếu chúng
tôi không có cách gì làm dịu nỗi đau thương của nàng, ít ra chúng tôi cũng có
thể khuyên nhủ nàng vì chừng nào cuộc sống chưa kết thúc, không một nỗi đau khổ
nào có thể làm cho con người ta chán nản tới mức không muốn nghe những lời
khuyên nhủ chí tình. Bởi vậy, thưa nàng, hay thưa chàng, hay muốn gọi là gì
cũng được, xin chớ sợ hãi vì đã gặp chúng tôi và hãy kể cho chúng tôi nghe về
cuộc đời may mắn hay rủi ro của nàng; nàng sẽ thấy rằng tất cả chúng tôi đây
cũng như riêng từng người đều sẵn sàng chia sẻ nỗi bất hạnh của nàng.

Nghe những lời
của Cha xứ, cô gái giả trang cảm thấy xuôi tai; cô nhìn ba người, không mấp máy
môi và cũng không nói nên lời, giống như một người ở nơi thôn dã đứng trước
những vật lạ mắt chưa nhìn thấy bao giờ. Cha xứ vẫn tiếp tục dùng những lời dịu
dàng và cuối cùng, cô gái buông một tiếng thở dài não nuột, rồi nói:

- Cảnh hoang
vu của núi rừng ở đây đã không đủ để che giấu tôi, và mớ tóc của tôi sổ ra
khiến lưỡi tôi không nói dối được nữa; cho nên nếu lúc này tôi còn nói quanh co
là thừa và nếu người nào tin thì chẳng qua chỉ vì phép lịch sự mà thôi. Bây
giờ, tôi xin đa tạ các ngài đã tỏ ra sẵn sàng giúp đỡ tôi, điều đó khiến tôi
thấy có nhiệm vụ phải thỏa mãn yêu cầu của các ngài; nhưng tôi e rằng sau khi
tôi kể về những nỗi bất hạnh của tôi, các ngài không những thấy thương xót mà
còn buồn phiền vì các ngài sẽ không có cách nào cứu vớt nổi và cũng sẽ không
tìm được lời nào để an ủi tôi. Tuy nhiên, tôi không muốn để các ngài có ý nghĩ
xấu về tôi sau khi đã phát hiện rằng tôi là đàn bà con gái, sống lẻ loi ở đây
và ăn mặc cải trang, những hiện tượng khiến người ta có thể nghi ngờ sự lương
thiện của tôi; cho nên tôi đành phải tiết lộ những điều mà tôi muốn giữ kín nếu
có thể được.

Người con gái
xinh đẹp nói một mạch, lưu loát và bằng một giọng rất êm ái, khiến ba người lại
một phen nữa phải ngạc nhiên trước trí tuệ của nàng cũng như họ đã kinh ngạc
trước nhan sắc của nàng. Họ nhắc lại rằng họ sẵn sàng giúp đỡ nàng và yêu cầu
nàng hãy thực hiện lời hứa. Cô gái nhận lời; sau khi kín đáo xỏ giày vào chân,
quấn lại tóc, cô ta ngồi lên một phiến đá, cố ghìm những giọt lệ long lanh khóe
mắt, rồi bằng một giọng rõ ràng và thong thả, bắt đầu kể chuyện cuộc đời mình
cho ba người ngồi xung quanh:

- Trong miền
Anđaluxia này có một tỉnh thuộc quyền cai trị của một công tước là một trong
những vị đại thần ở Tây Ban Nha. Ông ta có hai con trai: anh con trưởng là
người kế thừa gia sản và cả những đức tính của cha như mọi người đều thấy, còn
đứa con thứ thì tôi không biết nó kế thừa gì nếu không phải là những mưu mô xảo
trá của Vêiđô và Galalon. Gia đình tôi vốn thấp hèn nên thuộc dưới quyền ông ta
song rất giàu có, và nếu như cha mẹ tôi có một địa vị cũng lớn như của cải
trong nhà, chắc rằng hai người không còn điều gì phải mong ước nữa và tôi cũng
không lo gì phải chịu một số phận hẩm hiu như ngày nay, vì có lẽ nguyên nhân
nỗi bất hạnh của tôi là do cha mẹ tôi không thuộc nhà dòng dõi. Thực ra, cha mẹ
tôi cũng không quá hèn kém đến nỗi phải xấu hổ về gia thế, song cũng không đủ
cao sang để tôi có thể gạt bỏ ý nghĩ cho rằng sở dĩ tôi gặp rủi ro là vì gia
đình mình hèn kém. Cha mẹ tôi làm nghề nông, thói nhà giản dị, dòng giống không
pha tạp và như người ta thường nói, có đạo gốc. Vì lẽ gia đình tôi rất giàu có
cho nên nhờ sự phú quý và cuộc sống sang trọng mà dần dần trở nên quý tộc.
Nhưng điều làm cho cha mẹ tôi cảm thấy giàu sang danh giá nhất là đã sinh ra
một đứa con gái như tôi. Vì là con một, nên tôi được cha mẹ rất thương yêu,
chiều chuộng. Đối với hai vị, tôi là tấm gương soi, là cái gậy để tựa lúc tuổi
già, là mục tiêu duy nhất. Cha mẹ tôi cầu mong cho tôi một điều tốt lành và để
đền đáp tấm lòng đó, tôi cũng chỉ mong sao làm được như vậy. Cũng như tôi đã làm
chủ linh hồn của cha mẹ tôi, tôi làm chủ cả tài sản trong nhà. Tôi tiếp nhận
hoặc thải hồi những người làm; tôi nắm hết công việc đồng áng và thu hoa lợi.
Những cối ép dầu, những máy ép rượu, những đàn gia súc lớn nhỏ, những tổ ong
mật, tất cả những của cải mà một nhà nông giàu có như cha tôi có thể có và đã
có, đều do tôi cai quản; tôi vừa là quản gia, vừa là chủ nhân; tôi trông coi
việc nhà một cách chăm chút và thích thú, không thể nói hết được. Hàng ngày sau
khi giao việc cho các giám thị, đốc công và gia nhân đầy tớ, tôi dùng thời gian
còn lại làm những công việc dành riêng cho nữ giới như vá may, thêu thùa, xe
sợi. Đôi lúc, để giải trí, tôi xếp những công việc đó lại, đọc một cuốn sách
hay hoặc chơi thụ cầm, vì kinh nghiệm cho tôi thấy rằng âm nhạc làm cho đầu óc
đỡ mệt mỏi và làm nhẹ những công việc trí tuệ. Tôi đã sống ở nhà cha mẹ tôi như
thế đó; sở dĩ tôi kể tỉ mỉ không phải vì khoe khoang hay tỏ ra nhà tôi giàu có,
mà chỉ muốn lưu ý các ngài rằng tôi không làm nên tội lỗi gì để đến nỗi phải
đổi cuộc sống sung sướng đó lấy cảnh ngộ khốn khổ ngày nay.

Tôi mải mê với
bao nhiêu công việc trong nhà, tách xa cuộc sống bên ngoài, giống như sống
trong một tu viện. Ngoài gia nhân đầy tớ, không ai nhìn thấy tôi vì những ngày
đi lễ nhà thờ, tôi đi rất sớm, có mẹ và các cô hầu đưa đi; tôi đi khép nép, mặt
che kín đến nỗi mắt tôi chỉ nhìn thấy khoảng đất ở dưới chân mà thôi. Tuy
nhiên, những con mắt của tình yêu, hay nói đúng hơn những con mắt của kẻ nhàn
cư, còn tinh hơn cả mắt mèo rừng và chúng đã nhìn thấy tôi. Đó là đôi mắt tò mò
của Đôn Phernanđô, tên đứa con thứ của công tước Ricarđô mà tôi đã kể ở trên.

Vừa nghe thấy
cô gái nhắc tới tên Đôn Phernanđô, Carđêniô biến sắc, mồ hôi toát ra, toàn thân
run lẩy bẩy, Cha xứ và bác phó cạo thấy vậy chỉ lo chàng lại phát điên, vì họ
đã nghe kể về những cơn điên thường xuất hiện ở chàng. Nhưng Carđêniô vẫn ngồi
yên, mắt nhìn chằm chằm vào cô thôn nữ như thể đã đoán ra cô là ai. Cô gái
không để ý thấy thái độ của Carđêniô, vẫn tiếp tục kể:

- Chỉ mới
thoáng nhìn thấy tôi, y đã mê mẩn ngay (như về sau y thổ lộ với tôi) và y đã tỏ
ra bằng hành động. Nhưng để chóng kết thúc câu chuyện về những nỗi bất hạnh của
tôi, tôi không nhắc lại ở đây những thủ đoạn của Đôn Phernanđô để tỏ tình với
tôi; y đã mua chuộc những người làm trong nhà tôi; y biếu xén quà cáp cho cha
mẹ tôi; ban ngày, phố tôi lúc nào cũng như có hội; ban đêm, những khúc nhạc nổi
lên không cho ai ngủ nữa; không hiểu bằng cách nào, những lá thư cứ đến tay
tôi, lời lẽ đầy tình tứ, chữ thì ít mà hứa hẹn thề thốt thì nhiều. Nhưng tất cả
những cái đó không những không làm tôi xiêu lòng mà trái lại chỉ khiến tôi thêm
cứng rắn, đến mức tôi coi y là một kẻ tử thù, và tất cả những việc y đã làm để
dụ dỗ tôi đều có tác dụng ngược trở lại. Không phải tôi chê trách những cử chỉ
ân cần của Đôn Phernanđô hoặc coi thường sự chăm sóc của y; có một cái gì đó
khiến cho tôi hài lòng thấy mình được một trang hiệp sĩ cao quý như vậy ái mộ,
và tôi không cảm thấy khó chịu khi y ca ngợi tôi trong những lá thư. Hình như
đàn bà chúng tôi, dù xấu đến mấy, đều thích nghe người ta khen mình đẹp. Dù sao
tôi vẫn tỏ ra cứng rắn nhờ tính nết đứng đắn của mình và những lời dạy bảo
thường xuyên của cha mẹ tôi là những người đã biết rõ ý muốn của Đôn Phernanđô
vì y cũng không ngại cho mọi người biết chuyện này. Cha mẹ tôi bảo rằng hai
người chỉ còn biết đặt danh dự và tiếng tăm của gia đình vào sự nết na hiếu
thảo của tôi, khuyên tôi hãy nhìn vào sự cách biệt giữa gia đình tôi và gia
đình Đôn Phernanđô để thấy rằng điều mong muốn của y (tuy rằng y nói với tôi
khác hẳn) chỉ nhằm thỏa mãn bản thân y chứ không nhằm lợi ích của tôi, còn nếu
như tôi muốn bằng cách nào đó làm cho y phải từ bỏ ý muốn không chính đáng của
y, cha mẹ tôi sẽ gả tôi ngay cho người nào mà tôi ưng ý, có thể là những đám
tốt nhất trong tỉnh nhà hay ở vùng lân cận, vì của cải của cha mẹ tôi và tiếng
tăm của tôi có thể cho phép tôi lấy được một tấm chồng xứng đáng. Những lời hứa
hẹn của cha mẹ tôi và sự thật mà hai vị đã vạch ra cho tôi khiến tôi càng thêm
cứng rắn, và tôi không hề nghĩ đến việc gửi cho Đôn Phernanđô một câu một chữ
nào làm cho y có hy vọng - dù là mỏng manh - sẽ được toại nguyện.

Thái độ thận
trọng của tôi - chắc y coi đó là sự khinh miệt - có lẽ đã làm tăng lòng nhục
dục của y; tôi phải dùng từ này để chỉ tình yêu của y đối với tôi vì nếu y yêu
tôi một cách chính đáng, hôm nay các ngài không được nghe chuyện này bởi lẽ tôi
không có lý do gì để kể lại hầu các ngài. Cuối cùng, Đôn Phernanđô biết rằng
cha mẹ tôi dự định lo việc gia thất cho tôi để y cụt hy vọng làm chủ con người
tôi, hay ít ra, để tôi có nhiều người khác bảo vệ cho. Điều đó đã là nguyên
nhân thúc đẩy y đi đến một hành động như tôi sẽ kể dưới đây. Một đêm, tôi đang
ở trong phòng riêng với một đứa hầu gái, cửa ngõ đóng chặt phòng khi sơ ý mà
danh dự tôi bị bôi nhọ, bỗng đâu không hiểu vì sao, mặc dù đã cẩn thận đề
phòng, giữa căn buồng kín mít, vắng vẻ và yên lặng, y hiện ra trước mặt tôi;
mắt tôi sầm lại không nhìn thấy gì nữa và lưỡi tôi cứng đờ; tôi không còn sức
để kêu, vả chăng tôi nghĩ rằng y cũng không để cho tôi kêu vì ngay lúc đó, y
tiến lại gần ôm lấy tôi (quả thật khi đó tôi không còn sức để chống cự vì quá
bối rối); rồi y bắt đầu nói với tôi những lời khiến tôi không hiểu làm sao con
người ta có thể có tài nói dối đến mức dùng những lời tưởng đâu như thật. Tên
phản trắc còn vờ khóc lóc và than vãn để cho lời nói và ý định của y có vẻ
thành thực. Tội nghiệp cho tôi từ bé cấm cung trong gia đình, không quen với
những tình huống như thế bao giờ nên không hiểu vì sao tôi đã tin vào những lời
giả dối đó, tuy rằng những giọt nước mắt và những lời than thở của y không làm
tôi mủi lòng; phút hoảng hốt ban đầu đã qua, tôi lấy lại một phần nào tinh thần
và, với một sự bình tĩnh quá mức tưởng tượng của tôi, tôi nói: "Nếu hai
cánh tay đang ôm tôi là những nanh vuốt của một con sư tử hung dữ, và nếu muốn
thoát ra khỏi, tôi phải nói những lời hoặc làm những việc có phương hại đến
danh dự của mình, tôi sẽ không nói hoặc không làm gì hết. Cho nên, nếu chàng
dùng hai cánh tay ôm chặt người tôi, tôi sẽ giữ chặt linh hồn mình bằng những ý
tưởng tốt đẹp, và chàng sẽ thấy rằng những ý tưởng của tôi khác xa của chàng
nếu chàng định dùng vũ lực bắt ép tôi. Tôi là bề dưới của chàng nhưng không
phải là nô lệ; dòng dõi quý tộc của chàng không có và không thể có quyền hành gì
xúc phạm và coi rẻ dòng dõi thấp kém của tôi, và tuy là con nhà nông hèn hạ,
tôi cũng biết tự trọng như chàng, mặc dù chàng là một công tử quyền quý. Đối
với tôi, vũ lực của chàng không có tác dụng, của cải của chàng không có giá
trị, lời nói của chàng không mê hoặc được, những lời than vãn và nước mắt của
chàng không làm mềm lòng. Nhưng nếu tôi tìm thấy một trong những điểm nói trên
ở con người mà cha mẹ gả bán cho, tôi sẽ chiều theo ý muốn của người đó, không
làm trái. Thành thử, dù không vui lòng nhưng miễn giữ được thanh danh, tôi sẵn
sàng trao cho người đó cái mà lúc này chàng đang ước ao. Tôi nói như vậy vì
đừng nên nghĩ rằng kẻ nào không phải là chồng của tôi lại có thể nhận được ở
tôi bất cứ một cái gì". Tên hiệp sĩ bất nhân đáp lại: "Em Đôrôtêa vô
cùng xinh đẹp (đó là tên cô gái bất hạnh), nếu chỉ vì vậy mà em từ chối thì hãy
xem đây, anh xin trao tay anh cho em; Trời kia nhìn thấu mọi việc và hình Đức
Mẹ ở trong phòng này sẽ chứng giám cho anh".