Chương VI

Khu Rừng Già

Frodo
thình lình tỉnh dậy. Trong phòng vẫn còn tối om om. Merry đang đứng đấy với một
tay cầm nến, còn tay kia thì đập cửa.

"Được
rồi! Chuyện gì thế?" Frodo nói, ông vẫn còn run và hoảng. "Cái gì
à!" Merry la lên. "Đến giờ thức dậy rồi. Đã bốn giờ rưỡi rồi và vẫn
còn đầy sương. Đi nào! Sam đã chuẩn bị bữa sáng rồi. Thậm chí cả Pippin cũng đã
dậy rồi kìa. Tôi đã thắng yên bọn ngựa, và mang về một con để chở hành lí. Đánh
thức cái lão Béo lười nhác ấy dậy! Ít ra thì ông ta phải thức dậy và xem chúng
ta khởi hành chứ."

Ngay
sau sáu giờ thì cả năm hobbit đã sẵn sàng khởi hành. Ông Bolger Béo vẫn còn
ngáp. Họ đứng lặng lẽ ngoài nhà. Merry đi trước dẫn theo một con ngựa lùn chở nặng
trĩu đồ, và băng qua nhiều cánh đồng. Lá cây lấp lánh, và nước nhỏ giọt tí
tách; cỏ xám đi vì sương lạnh. Mọi vật đều lặng lẽ, và những tiếng động đằng xa
có vẻ như gần và rõ ràng: chim chóc ríu rít trong một yard quanh đó, có ai đó
đang đóng cánh cửa của một ngôi nhà phía xa.

Họ
thấy bọn ngựa lùn trong nhà kho; bọn thú khỏe mạnh này rất được các hobbit ưa
thích, chúng không nhanh nhưng rất thích hợp để làm việc dài ngày. Họ lên ngựa,
và nhanh chóng phóng vào màn sương, có vẻ như đang mở ra một cách bất đắc dĩ
trước mặt họ và đóng lại một cách ghê gớm sau lưng họ. Sau khi phóng ngựa đi khoảng
một giờ, chậm chạp và không nói chuyện gì, họ thấy Hàng rào chợt hiện ra lờ mờ
phía trước. Họ cao và trộn lẫn với những lưới bạc. "Làm sao mà các anh qua
được nó?" Fredegar nói. "Theo tôi!" Merry nói, "rồi anh sẽ
thấy." Ông rẽ trái dọc theo Hàng rào, và họ nhanh chóng đến một điểm và nó
rẽ vào trong, chạy dọc theo bờ một cái hố rỗng. Một đường cắt được tạo ra, cách
Hàng rào một quãng và chạy dọc thoai thoải xuống nền đất. Bên nó là những bức
tường bằng gạch được dựng lên rất vững chắc, rồi thình lình chúng uốn xuống và
tạo thành một đường ống chìm sâu dưới Hàng rào và dẫn ra một lỗ trống ở đầu
kia.

Đến
đây thì ông Bolger Béo dừng lại. "Tạm biệt, Frodo!" ông nói.
"Tôi ước gì anh không đi vào Rừng. Tôi chỉ hi vọng là anh sẽ không cần phải
được giải cứu trước khi ngày trôi qua. Chúc anh may mắn - hôm nay và mãi
mãi!"

"Nếu
như không có gì tệ hại hơn Khu Rừng Già, thì tôi sẽ may mắn thôi," Frodo
nói. "Nói với ông Gandalf mau chóng đi dọc theo Đường Đông: chúng tôi sẽ
nhanh chóng đến chỗ đấy và đi nhanh hết sức mình." "Tạm biệt!" họ
kêu lên, và phóng ngựa xuống đường dốc và biến mất khỏi tầm nhìn của Fredegar
trong đường ống.

Lúc
này khá tối và ẩm thấp. Ở đầu phía xa là một cánh cửa đóng với những thanh chắn
thép. Merry đi xuống và mở khoá cánh cửa, rồi tất cả họ băng qua thì ông lại đẩy
nó lại. Nó đóng sập lại kêu một tiếng vang, và tiếng khoá vang lên lách cách.
Tiếng động vang lên thật ghê rợn.

"Thế
đấy!" Merry nói. "Các anh đã rời khỏi Quận, và đã ra bên ngoài, và
đang ở bên lề của Khu Rừng Già."

"Những
câu chuyện về nó đúng chứ?" Pippin hỏi.

"Tôi
không biết là cậu đang nói đến những câu chuyện gì," Merry nói. "Nếu
cậu muốn nói đến những câu chuyện về những ông ba bị cũ rích mà các nhũ mẫu của
ông Béo đã kể với ông ta, về bọn yêu tinh và sói và những thứ đại loại như thế,
thì tôi nói là chúng sai bét. Dù bất kỳ giá nào tôi cũng chả tin vào chúng.
Nhưng Khu Rừng rất là lạ. Mọi thứ trong nó đều có vẻ rất sống động, mọi thứ có
vẻ thức tỉnh hơn, khi chúng ta nói đến, những thứ ở trong Quận. Và cậy cối
không thích người lạ đâu. Chúng quan sát cậu. Chúng chỉ đơn giản là quan sát cậu
khi vẫn còn ánh sáng ban ngày, và không làm gì nhiều. Thỉnh thoảng thì những
cây không thân thiện nhất có thể thả xuống một cái cậy, hoặc nhấc một cái rễ
lên, hoặc tóm lấy cậy với một sợi dây leo dài. Nhưng vào ban đêm thì phải thật
cảnh giác, hoặc là tôi được dặn thế. Tôi chỉ mới ở đây một hoặc hai lần sau khi
trời tối, và chỉ đến gần hàng rào thôi. Tôi nghĩ là tất cả cây cối đang thì thầm
với nhau, truyền báo tin tức cho nhau và bàn bạc với nhau bằng một thứ ngôn ngữ
không thể hiểu được; và những cái cành của chúng có thể đu đưa lúc lắc mà không
cần có chút gió nào. Họ nói rằng cây cối đang thực sự chuyện động, chúng có thể
bao quanh những người lạ và quây họ lại. Thật sự trước đây khá lâu chúng đã tấn
công Hàng Rào: chúng đến và tự trồng ngay bên nó, rồi trườn quá nó. Những các
hobbit đã đến và hạ hàng trăm cây xuống, rồi họ tạo nên một trận lửa khủng khiếp
trong Rừng, đốt sạch mọi thứ ở vùng dài phía đông của Hàng Rào. Sau đó thì cây
cối không tấn công nữa, nhưng chúng vẫn tỏ ra rất không thân thiện. Vẫn còn một
khoảng rộng không xa bên trong đó, nơi trận lửa đã được tạo nên."

"Chỉ
có cây cối là nguy hiểm thôi à?" Pippin hỏi.

"Có
những con vật kỳ lạ khác nhau sống trong Rừng, và ở bên phía xa kia."
Merry nói, "hay ít nhất là tôi đã được nghe thấy thế; nhưng tôi chưa bao
giờ trông thấy con nào trong số chúng. Nhưng có cái gì đó đã tạo ra những con
đường. Bất kỳ khi nào khi có ai đi vào trong đó thì họ đều thấy những lối đi mở;
nhưng những lối đi này luân chuyển và thay đổi khắp mọi lúc theo một cách rất kỳ
dị. Chúng ở không xa đường ống này, hoặc đã từng ở đó một thời gian dài là nơi
bắt đầu của một con đường rộng dẫn đến Trảng Lửa, nó nằm trên đường của chúng
ta, khoảng ở phía đông hơi chếch lên hướng bắc. Đó là con đường tôi sẽ cố tìm."

Lúc
này thì các hobbit rời khỏi cổng đường hầm và phóng ngựa băng qua một lỗ trống
rộng. Ở phía xa là một con đường lờ mờ dẫn lên cửa Rừng, cách đó khoảng một
trăm yard và nằm phía sau Hàng Rào; nhưng nó biến mất ngay khi nó mang họ đến
dưới những hàng cây. Khi nhìn lại phía sau họ có thể nhìn thấy Hàng Rào nằm
thành một hàng đen qua những thân cây đang mọc dày quanh họ. Nhìn về phía trước
họ chỉ có thể thấy những thân cây đủ kích cỡ và hình dạng: thẳng hoặc cong, quấn
vào nhau, trườn ra, dày và mảnh, trơn nhẵn hoặc xương xẩu hoặc đầy cành lá; và
tất cả các thân cây màu lục hoặc xám đầy rêu nhầy nhụa mọc lộn xộn.

Merry
là người duy nhất có đầy phấn khởi. "Tốt hơn là cậu nên đi tới và tìm con
đường ấy," Frodo nói với bạn. "Đừng để cho bọn tôi bị lạc, hoặc quên
mất con đường Hàng Rào!"

Họ
đi theo một con đường dọc giữa thân cây, và những con ngựa lùn của họ nặng nề
bước theo, cẩn thận tránh nhiều gốc cây bên xoắn vào nhau. Không có những cây tầm
thấp. Nền đất được nâng lên rõ rệt, và khi họ đi đến thì có vẻ như cây cối trở
nên cao hơn, tối hơn và dày hơn. Không có âm thanh, ngoại trừ thỉnh thoảng lại
có những giọt nước rơi xuống từ những chiếc lá tĩnh lặng. Trong một thoáng
không có tiếng thì thầm hay di chuyển nào giữa những cành cây; nhưng tất cả họ
đều có một cảm giác bất an rằng họ đang bị theo dõi mà không hề biết, chìm sâu
trong sự khó chịu và thậm chí là thù hằn. Cảm giác này càng lúc càng rõ rệt,
cho đến khi họ thấy mình đang nhìn lên ra nhanh, hoặc ngoáy nhìn liếc về sau,
như thể họ đang chờ đợi một cái gì đó thình lình bùng lên.

Chẳng
hề có dấu hiệu nào của một con đường, và cây cối có vẻ như thường xuyên ngáng
đường họ. Pippin thình lình cảm thấy rằng ông không thể chịu đựng lâu hơn nữa,
và ông la lên mà không hề cảnh báo gì trước. "Ôi! Ôi!" ông la lên.
"Tôi sẽ không làm gì cả. Xin hãy để cho tôi qua đi mà!"

Những
người khác dừng lại đột ngột; nhưng tiếng kêu bị nghẹn lại như thể nó bị chặn một
tấm màn dày. Hoàn toàn không có tiếng vang hay tiếng trả lời qua rừng cây có vẻ
như đang dày hơn và đề phòng hơn cả trước đây.

"Nếu
tôi là cậu thì tôi không có gào lên như thế đâu," Merry nói. "Nó có hại
nhiều hơn là có lợi."

Frodo
bắt đầu lo rằng không thể tìm thấy một con đường xuyên qua, và ông liệu có đúng
không khi dẫn mọi người vào khu rừng kinh tởm này. Merry nhìn từ bên này sang
bên kia, và có vẻ đã không còn chắc chắn phải đi đường nào. Pippin thấy điều
này. "Anh không cần quá lâu để làm chúng ta bị lạc," ông nói. Nhưng
vào lúc này ấy Merry kêu lên một tiếng nhẹ nhõm và chỉ về phía trước.

"Vâng,
vâng!" ông nói. "Đám cây này đã di chuyển. Trảng Lửa đang nằm phía
trước chúng ta kìa (hoặc là tôi hi vọng thế), nhưng con đường có vẻ như đã di
chuyển đi chỗ khác!"

Ánh
sáng trở nên rõ hơn khi họ đi tới trước, Thình lình họ đi ra khỏi rừng cây và
thấy mình đang ở một vòng rộng lớn. Bầu trời ở phía trên họ, xanh thẳm và trong
vắt khiến cho họ ngạc nhiên bởi vì khi ở dưới cái trần của Khu Rừng họ không thể
thấy được là trời đã sáng và sương đã tan. Tuy nhiên mặt trời không đủ cao để
chiếu xuống khoảng trống, cho dù ánh sáng của nó vẫn rọi qua các đỉnh cây. Tất
cả lá trở nên dày hơn xanh hơn quanh rìa trảng đất, bọc nó lại một bức tường
dày chắc. Không có cây mọc ở đó, mà chỉ có cỏ dày và nhiều cây cao: những cây độc
cần thon dài và héo tàn, những cây mùi tây rừng, cỏ dại mọc thành những mảng lớn,
cây tầm ma và cây kế mọc um tùm. Thật là một nơi đáng yêu: có vẻ như nó là một
khu vườn hấp dẫn và vui vẻ hơn khu Rừng khép kín.

Các
hobbit cảm thấy vững dạ hơn, và nhìn đầy hi vọng lên ánh sáng đang tỏa rộng
trên bầu trời. Rừng cây bị đứt đoạn ở phía xa của trảng đất, và đằng sau nó là
một con đường trống trải. Họ có thể nhìn thấy nó chạy vào trong rừng, mở rộng
trong những vùng đất và mở lên trên, cho dù thỉnh thoảng cây cối lại chen vào
và phủ bóng lên nó với những thân cây tối tăm. Họ phóng ngựa lên con đường này.
Họ vẫn đi lên một cách nhẹ nhàng, nhưng bây giờ họ đã đi nhanh hơn nhiều, và với
tâm trạng tốt hơn; vì có vẻ như là Khu Rừng đã bớt gay gắt hơn, và cuối cùng họ
đã có thể đi mà không bị cản trở gì.

Nhưng
sau một lúc thì không khí bắt đầu nóng bức và ngột ngạt. Cây cối mọc gần lại ở
phía bên kia, và họ không thể nhìn thấy được ở xa phía trước. Bây giờ họ cảm thấy
rõ rệt ý muốn của rừng cây đè nặng lên họ. Tiếng ngựa lùn của họ vỗ móng thật
im lặng, dận bước trên những lớp lá chết và thỉnh thoảng lại vấp vào những cái
rễ ẩn bên dưới, có vẻ như đang nện thình thịch trong tai họ. Frodo hát một bài
hát để khuyến khích họ, nhưng giọng của ông chìm thành một tiếng thì thầm.

Nào,
những lữ khách trên miền đất tối tăm

Đừng
sợ hãi, cho dù họ phải đứng trong bóng đêm lặng câm

Rồi
thì rừng cây này cũng đến lúc tận cùng

Và
mặt trời rẽ rọi khắp muôn trùng

Mặt
trời lặn, rồi mặt trời lại mọc,

Ngày
sẽ hết rồi ngày sẽ trở lại

Từ
đông sang tây, rồi khu rừng sẽ phải thất bại.

Thất
bại - thậm chí khi ông nói đến từ này thì giọng ông chìm luôn vào câm lặng.
Không khí có vẻ như rất nặng nề và tạo nên những tiếng rền rĩ. Chỉ ngay phía
sau họ, một cành cây lớn rơi xuống mặt đường từ một thân cây già nhô ra tạo
thành một tiếng răng rắc lớn. Cây cối có vẻ như đang dừng lại trước mặt họ.

"Chúng
hoàn toàn không thích về việc tận cùng và thất bại," Merry nói. "Tôi
không nên hát bất kỳ lời gì vào lúc này. Hãy đợi cho đến khi chúng ta ra đến lề
rừng, và rồi chúng ta sẽ quay lại và cất cao đoạn điệp khúc với chúng!"

Ông
nói có vẻ đầy phấn khởi, và nếu như ông đang cảm thấy vô cùng lo âu, thì ông
cũng không hề để lộ nó ra. Những người khác không trả lời. Họ đang mất tinh thần.
Một sức nặng đang đè nặng lên tim Frodo, và lúc này thì với mỗi bước chân tiến
về phía trước ông thì ông lại hối tiếc vì đã thách thức sự đe dọa của rừng cây.
Thật sự ra thì ông đang nghĩ đến việc dừng lại và đề nghị quay lui (nếu như vẫn
còn có thể), thì mọi sự lại đến một bước ngoặt mới. Con đường không còn dẫn lên
cao nữa, và bắt đầu trở nên gần như bằng phẳng. Những cái cây tối đen dạt ra,
và họ có thể thấy ở phía trước con đường đang gần như tiến thẳng. Trước mặt họ,
nhưng ở khá xa, là đỉnh một ngọn đồi xanh, không cây cối, và vươn lên giống như
một cái đầu trọc giữa khu rừng vây chung quanh. Con đường có vẻ như đang dẫn thẳng
đến nó.

Bây
giờ thì họ vội vã tiến tới, đầy vui mừng với ý nghĩ leo lên khỏi trần của Khu Rừng
một lúc. Con đường chìm xuống, và rôi lại bắt đầu leo lên, cuối cùng dẫn họ đến
chân của bờ dốc đứng. Rồi nó rời khỏi rừng cây và biến vào lớp cỏ. Cây mọc
quanh ngọn đồi như một lớp tóc dày tận cùng đột ngột trong một vòng đầu nhẵn nhụi.

Các
hobbit giục ngựa lên, gió thổi phần phật quanh họ cho đến khi họ lên đến được đỉnh.
Họ đứng đấy và nhìn chằm chằm chung quanh. Không khí đang sáng lên với ánh mặt
trời, nhưng mù mịt; và họ không thể thấy được phía xa. Gần sát bên họ thì sương
mù đã gần như tan hết; cho dù nó vẫn nằm lại đây đó trong những lỗ trên những
thân cây, và hướng xuống phía nam của họ, vượt ra khỏi một nếp sâu cắt ngang
qua Khu Rừng, sương vẫn dâng lên như hơi nước hay một làn khói trắng.

"Đấy,"
Merry nói, đưa tay chỉ, "đó là ranh giới của Liễu Rũ. Nó dẫn xuống Cao
Nguyên và chạy về hướng tây nam băng qua giữa Khu Rừng nhập vào Rượu Mạnh ở dưới
Haysend. Chúng ta sẽ không đi theo đường này! Thung lũng Liễu Rũ được truyền tụng
là vùng đất kỳ dị nhất của cả khu rừng này - là nơi trung tâm từ đó những điều
kỳ lạ xảy ra."

Những
người khác nhìn theo hướng mà Merry, nhưng họ chỉ có thể qua màn sương vùng
thung lũng ẩm ướt cắt sâu; và đằng sau nó phân nửa phía nam của Khu Rừng mờ khuất
khỏi tầm nhìn.

Mặt
trời trên đỉnh đồi bây giờ đã khá nóng. Lúc này hẳn đã khoảng mười một giờ;
nhưng màn sương mùa thu vẫn ngăn không cho họ thấy được nhiều từ các hướng
khác. Ở phía tây họ không thể thấy được cái hàng Hàng Rào hoặc thung lũng Rượu
Mạnh sau nó. Ở phía bắc, nơi họ nhìn hi vọng nhất, họ có không thể thấy gì có
thể là Đường Đông vĩ đại, là nơi họ đang muốn đến. Họ đang ở trên một hòn đảo ở
giữa một biển cây cối, và đường chân trời hoàn toàn bị che khuất.

Ở
phía đông nam thì đất đổ xuống rất dốc, như thể những đường dốc của ngọn đồi vẫn
đang tiếp tục dẫn xuống dưới hàng cây, giống như những bờ hồ đảo đang thật sự
là những sườn của một ngọn núi đang nhô ra khỏi nước sâu. Họ ngồi trên lề xanh
và nhìn qua rừng cây phía dưới, trong khi ăn bữa trưa của mình. Khi mặt trời
lên và đã quá ngọ thì họ nhìn thật xa về phía cái đường xanh của Cao Nguyên nằm
ở phía đong đằng sau Khu Rừng Già ở phía bên kia. Họ trở nên rất phấn khởi, vì
bây giờ họ có thể nhìn thấy mọi thứ ở phía sau đường cây, như thể họ đã không
đi theo hướng này, nếu như họ có thể làm được: vùng Cao nguyên Gò đất có tiếng
xấu như chính bản thân Khu Rừng.

Cuối
cùng họ tập trung tinh thần để lại đi tiếp. Con đường đang mang họ lên đồi lại
xuất hiện ở phía bắc; nhưng họ không đi theo không lâu thì nhận ra rằng nó đang
rẽ hẳn về phía phải. Nó sớm bắt đầu đổ xuống rất nhanh và họ đoán rằng nó hẳn
phải thật sự hướng về phía thung lũng Liễu Rũ: họ hoàn toàn không muốn đi về hướng
này chút nào. Sau khi thảo luận một lúc họ quyết định rời khỏi cái hướng mê muội
này và đi thẳng về hướng bắc; vì dù họ không thể thấy được từ phía đỉnh đồi,
Con Đường hẳn phải nằm trên hướng này, và nó không còn cách xa nữa. Và về hướng
bắc, cũng là nằm bên trái con đường, vùng đất có vẻ như khô ráo và rộng mở hơn,
nó dẫn lên bờ dốc nơi cây cối mảnh hơn, thông và linh sam thay thế cho sồi, tần
bì và những loài cây lạ không tên khác trong khu rừng rậm.

Đầu
tiên thì sự lựa chọn của họ có vẻ đúng đắn: họ đi khá nhanh, cho dù mỗi khi họ
có được ánh mặt trời trên trảng đất rộng mở thì họ có vẻ như đang xoay chiều về
hướng đông một cách rất kỳ lạ. Nhưng sau một lúc thì cây cối lại bắt đầu mọc
san sát trở lại, ngay tại nơi mà có vẻ như họ thấy từ đằng xa là cây mọc khá
thưa và không quấn vào nhau. Rồi nếp gấp sâu được phát hiện trên nền đất một
cách bất ngờ, giống như vết lún của một bánh xe khổng lồ hoặc những đường hào rộng
và những con đường chìm lấp bị bỏ hoang từ lâu mọc đầy bụi gai. Chúng thường nằm
ngang đường đi của họ, và chỉ có thể băng qua bằng cách bò xuống và leo ra trở
lại, điều này gây nhiều khó khăn phiền toái với những con ngựa lùn của họ. Mỗi
lần họ leo xuống thì họ lại thấy những lỗ trống lấp đầy những bụi gai và những
bụi cây thấp mọc dày, có vẻ như không chịu nhường đường phía bên trái mà chỉ
tránh ra khi họ đi về phía phải; và họ phải đi một khoảng xa dọc theo đáy trước
khi họ có thể tìm thấy một con đường dẫn lên bờ xa. Mỗi lần họ leo ra, cây cối lại
có vẻ như dày và tối hơn; nhưng luôn luôn tụ về bên trái và rất khó tìm được đường
đi lên, họ buộc phải rẽ phải và đi xuống.

Sau
một hoặc hai giờ thì họ hoàn toàn mất hết mọi cảm giác về phương hướng, cho dù
họ biết rõ rằng ho đã dừng lại khá lâu và toàn đi về hướng bắc. Họ đang bị dẫn
hướng và chỉ đơn giản đi theo con đường dành sẵn cho họ - hướng đông và hướng
nam, dẫn vào trái tim của Rừng và không ra khỏi nó.

Buổi
chiều thì lại càng mệt mỏi khi họ cứ lê bước và vấp vào một nếp gấp rộng và sâu
hơn bất kỳ cái nào họ đã gặp. Nó sâu và nhô cao lên khiến cho không thể leo ra
mà không bỏ lại bọn ngựa lùn và hành lí của họ lại phía sau, dù theo hướng tới
hay hướng lùi. Tất cả những gì mà họ có thể làm là đi theo nếp gấp - đi xuống.
Mặt đất mềm, và mọi nơi đều lầy lội; mùa xuân đã đến trên bờ đất, và họ nhanh
chóng thấy mình đang đi theo một con suối đang chảy rì rào qua một lòng đất đầy
cỏ dài. Rồi mặt đất bắt đầu đổ xuống rất nhanh, con suối chảy nhanh hơn và ồn
ào hơn, nó dốc băng băng xuống dưới đồi. Họ đang ở dưới một máng dốc to uốn
thành vòm bởi cây cối phía trên.

Sau
khi khập khà khập khiểng đi dọc con suối một lúc, họ chợt tiến vào một vùng tối
lờ mờ một cách khá đột ngột. Như thể là họ đang nhìn thấy ánh mặt trời một cánh
cổng trước mặt mình. Tiến vào chỗ hở họ thấy là họ đang đi xuống qua một khe nứa
trên một bờ cao, gần như là một vách đá. Dưới chân mình họ thấy một đám cỏ sậy;
và họ có thể thấy bờ xa bên kia gần như dốc thẳng. Ánh mặt trời vàng của buổi
trưa trễ đang sưởi ấm và tỏa một không khí đờ đẫn xuống vùng đất ẩn bên dưới. Một
con sông với nước màu nâu đang chảy giữa nó, dọc theo bờ là những cây liễu cổ dại,
uốn vòm bởi những cây liễu, bị chặn lại bởi những cây liễu đổ, và điểm lốm đốm
vàng bởi hàng ngàn chiếc lá liễu tàn úa. Không khí dày đặc một màu vàng từ các
cành cây; từ đó một luồng gió ấm và nhẹ nhàng được thổi xuống thung lũng, đám sậy
xào xạc, và những thân cây liễu kêu răng rắc.

"À,
bây giờ thì ít nhất tôi cũng nhận ra được chúng ta đang ở đâu!" Merry nói.
"Chúng ta gần như đã đi với một hướng hoàn toàn ngược với hướng mà chúng
ta định đi gần như có thể đoán ra điều này. Đây chính là Dòng Sông Liễu
Rũ! Tôi sẽ đi và thám hiểm tiếp."