Phần III

Chương - 15

Kutuzov cùng các sĩ quan phụ tá cho ngựa đi
bước một theo đội xạ thủ.

Đi được nửa dặm ở phía cuối đoàn quân, ông
dừng ngựa lại cạnh một ngôi nhà trơ trọi bỏ hoang ở một ngã ba đường, có lẽ
trước kia là một quán rượu. Cả hai nẻo đường đều dẫn xuống núi và trên cả hai
đều có quân lính kéo đi.

Sương
mù bắt đầu tan, và cách chừng hai dặm Nga đã thấy thấp thoáng những đội quân
địch bố trí trên những ngọn đồi phía trước mặt. Ở phía dưới, về phía trái,
tiếng súng nổ nghe đã rõ hơn.

Kutuzov
dừng lại, nói chuyện với vị tướng Áo. Công tước Andrey đứng cách hai người một
quãng ngắn ở phía sau đưa mắt nhìn hai người. Chàng hỏi mượn chiếc kính viễn
vọng của viên quan phụ tá.

-
Ông xem kìa, ông xem kìa. - Viên quan phụ tá nói. Bấy giờ mắt ông ta không nhìn
về phía các đội quân Pháp ở xa mà lại nhìn xuống phía dưới núi ngay trước mặt. -
Quân Pháp kia rồi.

Hai vị tướng và các sĩ quan phụ tá bắt đầu
chuyền tay nhau chiếc vọng kính. Gương mặt của họ đều đột nhiên biến sắc, lộ vẻ
kinh hoảng. Người ta tưởng quân Pháp còn cách ta những hai dặm, thế mà đùng một
cái chúng đã ở trước mặt. Chung quanh có tiếng xôn xao.

-
Quân địch đấy à? Không phải… Đúng rồi mà, cứ nhìn kỹ mà xem đúng nó đấy… chắc
chắn như thế… Làm sao thế nhỉ?

Chỉ bằng mắt thường công tước Andrey cũng
trông thấy ở phía dưới, bên tay phải, một đội quân Pháp đông đặc đang leo núi,
đón đầu tiểu đoàn Aptseron, cách chỗ Kutuzov đứng không quá trăm bước.

"Đây cái phút quyết liệt mà ta hằng mong
đợi đã đến! Đã đến lúc ta hành động" - Công tước Andrey nghĩ. Rồi chàng
quất ngựa lại gần Kutuzov nói to:

-
Thưa, tướng quân, cần phải chặn tiểu đoàn Aptseron lại!

-
Nhưng vừa lúc ấy mọi vật bỗng phủ khói mịt mù, một loạt súng trường nổ rất gần,
và một giọng người hoảng hốt mà ngây dại cách công tước Andrey hai bước kêu to:
"Thôi bỏ mẹ rồi, anh em ơi!"

Tiếng kêu đó dường như là một mệnh lệnh: Nghe
thấy, mọi người đều ùa nhau bỏ chạy.

Những
đám người hỗn độn mỗi lúc một đông chạy dật lùi về chỗ mà năm phút trước đây
các quân đoàn vừa diễu qua trước mặt hai vị hoàng đế. Lúc này ngăn đám người
này lại là một việc rất khó đã đành, nhưng hơn nữa cũng không thể nào không bị
đám đông dồn về phía sau. Bolkonxki chỉ cố sao đừng bị tụt lại sau. Chàng ngơ
ngác nhìn quanh, không tài nào hiểu nổi cái việc đang diễn ra trước mặt.
Nexvitxki vẻ giận dữ đỏ mặt tía tai trông không còn nhận ra nữa, thét lớn bảo
Kutuzov rằng nếu ông ta không lánh đi nơi khác ngay thì chắc chắn sẽ bị bắt làm
tù binh. Kutuzov vẫn đứng nguyên chỗ cũ, lặng thinh không đáp, rút trong túi ra
một chiếc khăn mùi xoa. Trên má ông có một dòng máu rỉ xuống. Công tước Andrey
cố len lại gần Kutuzov.

-
Thưa Đại nhân, ngài bị thương ạ? - Mặc dầu công tước Andrey cố sức trấn ũnh,
hàm dưới của chàng vẫn cứ run run.

Kutuzov áp chiếc mùi xoa lên má và trỏ đám
quân đang bỏ chạy nói:

-
Vết thương không phải ở đây mà ở đấy kia.

Ông quát:

-
Ngăn chúng nó lại!

Và đồng thời là vì thấy rõ ràng không thể nào
ngăn chặn họ lại được, ông thúc ngựa đi sang bên phải.

Một đám loạn quân vừa chạy vừa ùn đến bao
quanh lấy Kutuzov và dồn ông về phía sau.

Quân
lính chạy trốn thành một đám người dày dặc đến nỗi một khi đã lọt vào giữa đám
này thì khó lòng mà len ra ngoài được nữa.

Có
người quát: "Đi đi! Sao lại ỳ ra đấy hả!"; có người quay lại bắn chỉ
thiên; có người thúc con ngựa của chính Kutuzov cưỡi. Kutuzov chật vật lắm mới
len được qua dòng người mà thoát sang phía trái.

Cùng với toán sĩ quan tuỳ tùng bấy giờ chỉ còn
bằng một nửa lúc nãy, ông giục ngựa tiến về phía có tiếng đại bác nổ gần. Lách
ra khỏi toán quân lính đang chạy, công tước Andrey cố bám sát theo Kutuzov.
Chàng thấy bên sườn núi, trong đám khói, có một đội pháo Nga hãy còn bắn và
quân Pháp đang chạy lại phía ấy. Cao hơn một chút, bộ đội Nga cứ đứng yên,
không tiến về phía trước. - Để tiếp viện cho đội pháo binh, mà cũng không lùi
về phía sau. - Về phía những toán quân lính đang bỏ chạy. Viên tướng cưỡi ngựa
tách ra khỏi đội bộ binh và tiến lại phía Kutuzov. Trong số sĩ quan đi theo
Kutuzov chỉ còn lại có bốn người. Ai nấy sắc mặt đều tái xanh và im lặng đưa
mắt nhìn nhau.

-
Ngăn bọn khốn kiếp ấy lại! - Kutuzov vừa thở hổn hển vừa chỉ những toán lính bỏ
chạy nói với viên trung đoàn trưởng; nhưng ngay lúc ấy, dường như để trừng phạt
Kutuzov về tội đã nói mấy tiếng này, một làn đạn nhắm thẳng vào trung đoàn và
toán sĩ quan đi với Kutuzov, tiếng đạn líu rít như tiếng một đàn chim.

Quân Pháp bấy giờ đang tấn công đội pháo,
trông thấy Kutuzov liền nã súng bắn vào ông. Vừa dứt loạt súng, viên trung đoàn
trưởng liền giơ tay ôm lấy chân; mấy người lính ngã xuống, và viên chuẩn uý cầm
cờ bỗng buông cán cờ ra: ngọn cờ lảo đảo rồi đổ xuống, vưởng vào súng trường
của mây người lính đứng cạnh. Mặc dầu chưa có lệnh, quân lính cũng bắt đầu nổ
súng bắn trả ồ ồ! Kutuzov rên rỉ, vẻ tuyệt vọng. Ông quay lại nói, giọng thì
thào và run rẩy vì nhận rõ cánh già nua yếu duối của mình.

-
Bolkonxki, - Kutuzov trỏ tiểu đoàn quân lính tán loạn và trỏ vào quân địch, - Bolkonxki
làm sao thế kia?

Nhưng ông chưa nói hết câu, công tước Andrey
bấy giờ đang cảm thấy những giọt nước mắt hổ thẹn và căm tức nghẹn ngào trong
cổ đã nhảy phắt xuống ngựa và chạy về phía lá cờ.

-
Anh em tiến lên! - Chàng thét, giọng thé lên như trẻ con.

"Đã đến lúc rồi đây!" - Công tước
Andrey nghĩ, trong khi nắm cán cờ, tai khoái trá nghe tiếng đạn bay líu ríu,
hẳn là những viên đạn nhắm thẳng về phía chàng. Mấy người lính ngã xuống.

-
Ura. - Công tước Andrey thét. Chàng chật vật lắm mới giữ được ngọn cờ nặng trĩu
trong tay và chạy về phía trước, lòng tin chắc rằng cả tiểu đoàn sẽ chạy theo
chàng.

Quả nhiên, chàng chỉ phải chạy một mình có mấy
bước. Một người lính, một người nữa, rồi cả, tiểu đoàn vừa hô "Ura!"
vừa chạy lên, vượt lên trước chàng. Một viên hạ sĩ quan của tiểu đoàn chạy lại
cầm ngọn cờ đang lảo đảo trong tay công tước Andrey vì nặng quá, nhưng lập tức
bị trúng đạn ngã xuống. Công tước Andrey lại cầm lấy cán cờ chạy theo tiểu
đoàn. Phía trước mặt, chàng trông thấy đội pháo binh của ta, trong số đó có
người đang chiến đấu, có người đã bỏ pháo chạy lại phía công tước Andrey, chàng
thấy cả những toán bộ binh của Pháp đang bắt lấy mấy con ngựa kéo pháo và đang
quay súng ngược trở lại. Công tước Andrey với tiểu đoàn chỉ còn cách mấy khẩu
pháo có vài bước. Chàng nghe tiếng đạn vèo vèo không ngớt trên đầu. Bên phải,
bên trái chàng, luôn luôn có tiếng kêu của những người lính bị trúng đạn ngã
xuống. Nhưng chàng không nhìn họ, chàng chỉ chăm chú nhìn những sự việc xảy ra
trước mắt chàng trên trận địa.

Chàng thấy rõ bóng dáng của người pháo binh
tóc hoe mũ lưỡi trai đội lệch một bên đang giật cái gậy thông nòng về phía
mình, trong khi một người lính Pháp cố gắng lấy cái gậy đó. Công tước Andrey đã
trông rõ cả vẻ mặt hoảng hốt và giận dữ của hai người. Có lẽ họ cũng không hiểu
mình đang làm gì nữa. Công tước Andrey nhìn họ nghĩ thầm: "Họ làm gì thế?
Tại sao ông pháo binh tóc hoe kia không chạy đi, anh ta có còn vũ khí gì đâu?
Tại sao tên lính Pháp không đâm anh ta? Rồi anh ta chưa kịp chạy tên lính Pháp
đã sực nhớ đến khẩu súng và sẽ đâm anh ta chết mất".

Quả
nhiên, một người lính Pháp khác, súng cầm ngang, chạy lại phía người đang giằng
co. Số phận của người pháo binh tóc hoe sắp được định đoạt, - Lúc bấy giờ anh
ta chưa biết cái gì đang chờ đợi mình và đang hoa cái gậy thông nòng một cách
đắc thắng.

Nhưng công tước Andrey không biết được đoạn
kết. Chàng có cảm giác như một trong những người lính ở sát gần chàng và hết
sức giáng gậy đánh vào đầu chàng. Chàng thấy hơi đau, nhưng cái chính là chàng
bực mình vì cảm giác đau làm cho chàng mất chú ý và không xem tiếp được cái
cảnh mà chàng đang nhìn.

"Cái gì thế này? Mình ngã à? Chân mình cứ
khuỵu xuống" - Chàng nghĩ thầm, rơi ngã ngửa ra. Chàng mở mắt, mong thấy được
cuộc vật lộn giữa quân Pháp và đội pháo binh, chàng muốn biết người pháo binh
tóc hoe có bị giết chết không, mấy khẩu pháo có cứu được không.

Nhưng
chàng chẳng thấy gì cả. Ở phía trên chàng lúc bấy giờ không còn gì hết, ngoài
bầu trời. - Bầu trời cao, không quang đãng lắm, nhưng vẫn cao vòi vọi, với
những đám mây xám chầm chậm lững lờ trôi qua.

"Im lặng quá, yên tĩnh và trân trọng quá,
hoàn toàn không giống những lúc ta đang chạy", công tước Andrey nghĩ - Không
giống như khi chúng ta chạy, ta hét và bắn giết nhau, hoàn toàn không giống như
khi người pháo binh và tên lính Pháp giằng co nhau chiếc gậy thông nòng, mặt
mày giận dữ và hoảng sợ, những đám mây trôi trên bầu trời cao lộng mênh mông
kia hoàn toàn không giống như thế. Làm sao trước đây ta lại không trông thấy
cái bầu trời cao vòi vọi ấy? Sung sướng quá: bây giờ thế là ta đã biết nó.
Phải, ngoài bầu trời vô tận kia ra, tất cả đều là vô nghĩa, đều là lừa dối.
Không có gì hết. Nhưng ngay cả bầu trời cũng không có nữa, không có gì hết,
ngoài sự im lặng, ngoài sự yên tĩnh. Đội ơn Chúa…"

Phần III

Chương - 16

Ở sườn phải, phía quân đoàn Bagration, đến
chín giờ chiến sự vẫn chưa bắt đầu. Không muốn chấp nhận yêu sách của
Dolgorukov đòi khởi chiến, và lại có ý muốn tránh trách nhiệm, công tước
Bagration bàn với Dolgorukov cho người đi hỏi ý kiến quan tổng tư lệnh về việc
này. Bagration biết rằng hai sườn quân cách nhau gần muời dặm Nga như thế này,
nếu người được phái đi không bị thương vong (điều này rất có thể xẩy ra), và dù
cho người đó có tìm được vị tổng tư lệnh đi chăng nữa. - Việc này là rất khó, -
Thì cũng không thể nào về trước khi trời tối.

Bagration đưa đôi mắt to không nói lên cái gì
hết và có vẻ thiếu ngủ nhìn toán sĩ quan tuỳ tùng và để ý ngay đến vẻ mặt trẻ
con của Roxtov đang ngây ra vì xúc động và hy vọng.

Bagration
liền phái chàng đi.

-
Còn nếu tôi gặp Hoàng thượng trước khi gặp quan tổng tư lệnh thì thế nào ạ? -
Roxtov nói, tay đặt lên lưỡi trai.

-
Anh có thể chuyển thư lên Hoàng thượng, - Dolgorukov cướp lời Bagration hối hả
nói.

Đêm
qua, đến khi được đổi gác, Roxtov đã tranh thủ ngủ được mấy tiếng trước khi
trời sáng. Chàng cảm thấy vui vẻ, gan dạ và quả cảm, thấy tay chân cử động rất
dẻo dai, thấy lòng tin chắc vào vận may của mình, chàng đang ở trong cái tâm
trạng khiến cho người ta thấy cái gì cũng nhẹ nhõm, vui tươi và dễ dàng.

Sáng hôm nay mọi nguyện vọng của chàng đều
được thực hiện: trận đại chiến đã mở đầu, chàng được tham gia trận đó, hơn nữa
chàng lại được làm sĩ quan tuỳ tùng cho một vị tướng quả cảm nhất, ngoài ra
chàng lại được cử đi gặp Kutuzov và có gặp cả Hoàng thượng nữa. Sáng hôm ấy
trời quang đãng, con ngựa chàng cưỡi là một con tuấn mã. Tâm hồn chàng thấy vui
tươi, sung sướng. Sau khi nhận lệnh chàng thúc ngựa phóng dọc theo tiền tuyến.
Lúc đầu chàng đi men theo trận tuyến của quân đoàn Bagration bấy giờ chưa xung
trận và hãy còn đứng yên một chỗ, rồi chàng đi vào trận địa của đội kỵ binh
Uvarov bố trí. Ở đây chàng đã nhận thấy có những đội quân đi lại di chuyển và
những dấu hiệu của một cuộc chuẩn bị xung trận. Vượt qua đội kỵ binh của
Uvarov, chàng nghe rõ tiếng đại bác và tiếng súng trường ở phía trước mặt.
Tiếng súng nổ mỗi lúc một thêm dữ dội.

Trong không khí mát mẻ của buổi ban mai bấy
giờ không phải chỉ có vài ba phát súng trường rồi một vài phát đại bác cách quãng
như trước nữa; bấy giờ trên những sườn núi ở phía trước mặt Pratxen đã nghe
tiếng súng trường nổ từng hồi chen với những tiếng đại bác liên tiếp, dồn dập
đến nỗi đôi khi nó không tách rời ra từng tiếng một mà hòa lẫn với nhau thành
một tiếng gầm vang dội.

Có thể trông thấy khói súng trường như đang
đuổi theo nhau chạy trên sườn núi, còn khói đại bác thì ùn ùn đọng thành từng
dám lớn, toả rộng ra và hòa lẫn vào nhau. Có thể trông thấy những đoàn bộ binh
dày đặc tiến lên, lưỡi lê lấp lánh trong đám khói súng, và những dãy pháo binh
dài với những hòm đạn sơn màu lá cây.

Roxtov cho ngựa dừng lại một lát trên một sườn
đồi để xem xét sự việc đang xảy ra, nhưng tuy chàng cố sức chú ý mà vẫn không
sao hiểu và phân biệt được những sự việc đang tiếp diễn:

Trong
đám khói có những người đang chuyển động, có những toán quân nào không rõ đang
tiến tiến lùi lùi, nhưng để làm gì? Ai? Đi đâu? - Chàng không sao hiểu nổi. Cái
quang cảnh này, những âm thanh này không những không gây nên trong lòng chàng
một cảm giác nhụt chí hay e sợ, mà trái lại, lại khiến chàng có thêm nhuệ khí
và quả cảm.

"Nào, cứ nổ nữa đi! " - Chàng thầm
nhắn nhủ tiếng súng, rồi lại thúc ngựa phóng dọc trận tuyến, mỗi lúc một tiến
sâu vào khu vực của những đoàn quân đã bắt đầu xung trận. Chàng nghĩ: "Ở
đây sẽ ra sao thì không biết, nhưng thế nào mọi việc cũng sẽ tốt đẹp".

Sau khi vượt qua mấy đơn vị nào của quân Áo
không rõ, Roxtov nhận thấy phần trận tuyến kế đến. - (đó là quân cận vệ) và bắt
đầu xung trận.

"Càng tốt! Ta sẽ xem thật gần", - Chàng
nghĩ.

Chàng
đang cưỡi ngựa đi sát hoả tuyến. Mấy người cưỡi ngựa phóng về phía chàng. Đó là
những kỵ binh Ulan(1) của quân ta vừa đi xuất kích trở về, hàng ngũ loạn xạ,
Roxtov phóng ngựa qua tình cờ nhận thấy một người máu me đầm đìa. Chàng vẫn
tiếp tục cho ngựa tiến lên.

"Điều
đó không liên quan gì tới ta cả!" - Chàng nghĩ. Roxtov vừa đi tiếp được
vài trăm bước thì ở bên trái có đoàn kỵ binh cưỡi ngựa ô, mặc quân phục trắng
sáng lấp lánh, hàng ngũ toả rộng che kín cả khoảng đồng đang phóng nước kiệu về
phía chàng. Roxtov cho ngựa phi hết tốc lực để tránh đoàn kỵ binh và giá thử họ
vẫn giữ tốc độ như cũ thì chàng đã tránh được rồi, nhưng họ tránh mỗi lúc một
nhanh thêm, có mấy con ngựa đã bắt đầu chuyển sang nước đại Roxtov nghe tiếng
vó ngựa và tiếng vũ khí lách cách mỗi lúc một gần và trông mỗi lúc một rõ bóng
người ngựa và cả mặt mũi những kỵ binh nữa. Đó là đội kỵ mã cận vệ của ta tấn
công đội kỵ mã của Pháp bấy giờ đang tiến về phía họ.

(1) Một loại kỵ binh hạng
nhẹ vũ trang bằng giáo, gươm và súng ngắn, giáo của người kỵ binh Ulan có cờ
đuôi nheo nhỏ nhiều mầu.

Đội kỵ mã cận vệ phi rất nhanh, nhưng vẫn còn
kìm ngựa lại. Roxtov đã trông thấy rõ mặt họ và nghe tiếng hô: "Tiến!
Tiến!" của một sĩ quan đang cho con ngựa giống của mình phi hết tốc lực.

Roxtov sợ bị xéo nát hoặc bị cuốn luôn vào
cuộc tập kích quân Pháp nên cố phi ngang qua mặt đội kỵ mã cho thật nhanh,
nhưng vẫn không vượt ra được ngoài tầm được.

Người kỵ binh cận vệ ở phía ngoài cùng, một
người cao lớn mặt rỗ, giận dữ cau mày khi thấy Roxtov ở trước mặt đang sắp xô
vào mình. Chắc chắn là người cận binh cận vệ này sẽ xô Roxtov và con Neduyn ngã
lộn nào ra (bản thân Roxtov so với những người kỵ binh và những con ngựa to lớn
này tỏ ra rất bé nhỏ và yếu ớt) nếu chàng không nghĩ ra cách khua chiếc roi
trước mặt con ngựa của hắn. Con ngựa ô nặng nề, cao năm véc-sốc(2) cụp tai nhảy
né sang một bên; nhưng người kỵ binh cận vệ đã dáng chân thúc đôi cựa to tướng
vào sườn nó, và con ngựa vẫy đuôi, rướn cổ lao về phía trước nhanh hơn nữa. Đội
kỵ mã cận vệ vừa vượt qua, Roxtov đã nghe thấy tiếng hô vang: "Ura!";
Roxtov quay lại nhìn, thấy mấy hàng đầu của họ đã trộn lẫn với những người kỵ
binh lạ mặc quân phục có tua vai đỏ, chắc hẳn là kỵ binh pháp. Về sau không còn
có thể trông thấy gì được nữa, vì ngay sau đó đại bác bỗng từ nơi nào bắt đầu
bắn ra và mọi vật đều mờ đi trong khói súng.

(2) Một véc-sốc tương đương với 0,44m.

Khi đoàn kỵ mã cận vệ vượt qua Roxtov và lấp
lánh đi trong làn khói, chàng do dự không biết nên đi theo họ hay tiếp tục đi
làm nhiệm vụ của mình. Đây chính là trận tiến công oanh liệt của đội kỵ binh
cận vệ đã khiến chính quân Pháp cũng phải kinh ngạc. Về sau Roxtov rất kinh
hoảng khi nghe nói trong số cả đoàn người đẹp đẽ cao lớn này, trong số những
chàng thanh niên tuấn tú, sang trọng này cưỡi những con ngựa hàng nghìn rúp: sĩ
quan cũng có, hạ sĩ quan cũng có đã phi ngựa qua chỗ chàng, sau trận tập kích
chỉ còn 18 người.

"Việc gì ta phải ganh tỵ rồi sẽ đến lượt
ta, và có lẽ ngay bây giờ đây ta sẽ gặp hoàng thượng!" - Roxtov nghĩ, và
lại thúc ngựa đi.

Khi đến ngang tầm đoàn bộ binh của quân cận
vệ, chàng nhận thấy có những quả đạn đại bác đang bay qua họ và ở chung quanh
họ, không hẳn vì chàng nghe thấy tiếng đạn nổ, mà chủ yếu là vì chàng trông
thấy vẻ lo sợ trên nét mặt của quân lính và một vẻ trang trọng, hùng dũng không
tư nhiên trên khuôn mặt các sĩ quan.

Đang
cưỡi ngựa vòng phía sau trận tuyến của một trung đoàn cận vệ, chàng bỗng nghe
có ai gọi tên chàng.

-
Roxtov!

-
Cái gì thế! - Roxtov đáp; bấy giờ chàng chưa nhận ra Boris.

-
Cậu thấy thế nào, bọn mình ra tiền tuyến rồi đấy! Trung đoàn mình đã tấn công
đấy! - Boris nói, trên môi hiện rõ nụ cười sung sướng thường thấy ở những người
trẻ tuổi lần đầu tiên được dự chiến.

Roxtov
dừng lại.

-
Thật à? Chàng nói. - Thế nào rồi đấy?

-
Đánh lui được chúng rồi! - Boris phấn khởi nói, bấy giờ chàng đã trở thành rất
mau miệng. - Cậu có tưởng tượng được không?

Và Boris bắt đầu kể chuyện lúc nãy quân cận vệ
vừa đến chiếm lĩnh vị trí bỗng thấy có một đoàn quân ở trước mặt, họ cứ tưởng
là quân Áo, khi đoàn quân đó đột nhiên bắn đại bác đến mới biết rằng mình đang
ở tiền tiêu, và thế là đùng một cái phải xung trận, Roxtov chưa nghe Boris kể
hết đã giật cương ngựa.

-
Cậu đi đâu thế? - Boris hỏi.

-
Đi gặp hoàng thượng, có công cán.

-
Ngài kia kìa! - Boris nói, chàng tưởng Roxtov nói là đi gặp đại công tước chứ
không phải hoàng thượng(3).

(3) Trong tiếng Nga, hai từ này (jego
vehsextvo và jego vixotsexvo phát âm hơi giống nhau).

Boris chỉ cho Roxtov thấy đại công tước đứng
cách hai người chừng một trăm bước, đầu đội mũ sắt, mình mặc quân phục kỵ binh
cận vệ, hai vai so cao, lông mày cau lại, đang quát một câu gì với một sĩ quan
Áo mặc đồ trắng, mặt tái nhợt.

-
Nhưng đấy là đại công tước chứ, mình cần gặp tướng quân tổng tư lệnh hay hoàng
thượng kia, - Roxtov nói đoạn toan thúc ngựa đi.

Bỗng
Berg, vẻ cũng phấn chấn như Boris, từ phía bên kia chạy lại gọi.

-
Bá tước, bá tước! Tôi bị thương ở tay phải đây này (anh ta vừa nói vừa giơ cổ
tay đẫm máu buộc một chiếc khăn mùi soa) thế mà vẫn ở lại trận địa đấy. Bá tước
ạ, tôi cầm kiếm bằng tay trái. Dòng họ Fon Berg chúng tôi đều là những trang mã
thượng anh hùng cả.

Berg
còn nói thêm mấy câu nữa, nhưng Roxtov chưa nghe hết đã phi ngựa đi.

Sau khi vượt qua đội cận vệ và băng qua một
quãng trống, Roxtov không muốn lọt một lần nữa vào hoả tuyến, liền đi dọc theo
trận tuyến của quân dự bị vòng ra xa chỗ có tiếng súng dữ dội nhất.

Bỗng trước mặt chàng và ở phía sau lưng quân
ta, ở một nơi mà chàng không thể nào ngờ là có quân địch, Roxtov nghe tiếng
súng trường nổ rất gần.

"Làm sao thế này nhỉ? - Roxtov nghĩ. - Quân
địch ở lại sau lưng quân ta ư? Không có lẽ, - Roxtov bỗng thấy hoảng sợ, sợ cho
mình và cho kết quả của trận đánh. - Dù sao thì bây giờ cũng không việc gì phải
tránh nữa. Ta phải tìm cho ra tướng quân tổng tư lệnh ở đây, và nếu mọi việc
đều hỏng, bổn phận của ta là cùng chết với mọi người".

Một linh cảm không hay tràn vào tâm hồn
Roxtov; và càng đi sâu vào khoảng đất ở phía sau làng Pratxen nơi có từng đám
quân lính đủ các binh chủng đang kéo qua, thì linh cảm này càng được xác nhận
thêm.

-
Cái gì thế? Cái gì thế? Họ bắn vào ai thế? Ai bắn? - Roxtov hỏi những người
lính Nga và lính Áo đang kéo đoàn kéo lũ hỗn độn chạy ngang qua trước mặt
chàng.

-
Có quỷ sứ nó biết? Nó bắn chết hết rồi còn gì! Hỏng hết rồi! - Họ trả lời bằng
tiếng Nga, tiếng Đức, và tiếng Pháp, những toán lính này cũng như chàng, không
hiếu được việc gì đang xảy ra cả.

Bỗng có người quát:

-
Đánh bỏ mẹ bọn Đức đi!

-
Quỷ bắt chúng nó đi! Đồ phản bội.

- Zum
Henker diese Russen…(4) - Một người Đức càu nhàu.

(4) Cho bọn Nga ấy về nhà ma!

Mấy
người bị thương trên đường. Những tiếng chửi rủa, tiếng quát tháo, tiếng rên rỉ
hòa lẫn với nhau thành một âm thanh hỗn độn. Tiếng súng trường đã im, và về sau
Roxtov được biết rằng vừa rồi lính Nga và lính Áo đã bắn nhau.

"Trời ơi! Thế này nghĩa là thế nào? -
Roxtov nghĩ. Mà lại là ở đây nơi mà bất cứ phút nào hoàng thượng cũng có thể
trông thấy họ!… Nhưng không, chắc đó chỉ là một vài đứa vô lại. Rồi sẽ qua
thôi; không thể như thế được, - Chàng nghĩ, phải cố vượt qua bọn này cho thật
nhanh!".

Roxtov không thể nào nghĩ rằng quân ta đã bại
trận và đang bỏ chạy. Mặc dầu chàng đã trông thấy pháo và quân lính Pháp ngay
trên núi Pratxen ngay trên ngọn núi mà chàng đã được lệnh đến để tìm tướng quân
tổng tư lệnh, chàng vẫn không thể và không chịu tin như vậy.