VI

CON - NGƯỜI - THÚ TRONG HANG

Ở thành thị
cũng như ở trong rừng, bao giờ cũng có những cái hang dùng làm nơi ẩn nấp cho
những cái gì hung ác và ghê gớm nhất. Có điều ở thành thị, cái gì có hung dữ,
nhuốc nhơ, nhỏ bé tức là xấu, mới cần trốn ẩn; còn ở trong rừng thì cái hung
dữ, hoang dã và to lớn, tức là cái đẹp, lại đi trốn ẩn. Cũng là hang, nhưng
hang thú còn hơn hang người. Hang ổ của loài thú dữ có giá trị hơn nhà ổ chuột.

Cái mà
Mariuytx nhìn thấy là một cái nhà ổ chuột.

Mariuytx
túng thật, buồng chàng ở nghèo thật; nhưng trong cảnh nghèo túng, chàng vẫn giữ
được vẻ sang trọng, căn buồng vẫn sạch sẽ. Còn cái buồng chàng đang nhìn thì đê
tiện, bẩn thỉu, hôi hám, tối tăm, nhớp nhúa quá. Đồ đạc chỉ có cái ghế rơm, một
cái bàn gãy chân, vài mảnh bình vỡ, ở hai góc, hai cái giường rách nát không tả
xiết. Ánh sáng thì chỉ lọt qua có một cái cửa sổ gồm bốn tấm kính và giăng đầy
mạng nhện. Vừa đủ ánh sáng lờ mờ để cái mặt người nom thành mặt ma. Tường như
bị hủi, đầy những nốt rỗ, vết sẹo, kinh khủng. Tường nhâm nhấp một thứ nước như
nhử mắt. Trên tường có những hình vẽ thô tục bôi nguệch ngoạc bằng than.

Buồng
Mariuytx còn có sàn gạch vỡ nát; sàn buồng bên thì chẳng lát gạch, cũng chẳng
lát ván. Cứ giẵm bừa trên vôi gạch lổn ngổn đen mà đi. Bụi đóng bánh trên nền đất
lởm chởm chưa biết đến cái chổi là gì. Giày dép cùng giẻ rách lù lù từng đống
ghê tởm. Dù sao thì cũng có một cái lò sưởi, nên mỗi năm phải trả bốn mươi
phơrăng. Thôi thì đủ mọi thứ trong lò sưởi, nào bếp, nào nồi, mảnh ván, giẻ mắc
trên đinh, một cái lồng chim, tro than, cả một ngọn lửa nữa. Hai que củi buồn
bã nhả khói.

Trông gian
buồng thêm sợ vì buồng rất rộng. Lại lủng củng những chỗ lồi ra, những góc
tường ăn lấn vào, những lỗ sâu thăm thẳm, mái nhà khấp khểnh, nhô ra, thụt vào.
Vì thế buồng đầy những góc sâu hoắm, tưởng như những con nhện to bằng nắm tay
đang nằm gọn bên trong, cả những con mọt to bằng bàn chân nữa và biết đâu chẳng
có những con người ma quái nào!

Một cái
giường kê gần cửa, cái thứ hai kê sát cửa sổ, đầu giường kề lò sưởi, ngay trước
mặt Mariuytx.

Trong một
góc, bên cạnh cái khe Mariuytx nhòm sang, một bức tranh tô màu, khung gỗ đen,
treo trên tường, bên dưới ghi mấy chữ to tướng: Giấc mộng. Tranh vẽ một người
đàn bà và một em bé cùng ngủ, đứa bé trong lòng người đàn bà, một con phượng
hoàng bay trong mây, mỏ cặp một vòng hoa, người đàn bà giơ tay gạt vòng hoa ra
ngoài đầu đứa bé, mắt vẫn nhắm. Xa xa Napôlêông đứng trong vành hào quang, mình
tựa vào một cái trụ màu xanh, đỉnh trụ màu vàng, trên trụ có ghi mấy chữ sau
đây:

Maranhgô

Ôtxterlit

Lêna

Vagơrammơ

Elô

(tên những
chiến thắng lớn của Napôlêông. Những chữ này, chủ nhân viết với nhiều lỗi chính
tả)

Bên dưới bức
tranh, một tấm biển gỗ hình chữ nhật đặt dưới đất, úp nghiêng vào tường. Hình
như một bức tranh đặt quay lưng lại, một cái khung tranh bôi vẽ ở phía trước,
hay một tấm biển gỗ tháo ở tường ra, chưa kịp treo lại.

Mariuytx
thấy một người trạc sáu mươi tuổi, nhỏ người, gầy gò, tái mét, trông dữ tợn, có
vẻ giảo quyệt, tàn nhẫn, nét mặt lo nghĩ. Rõ ra một thằng vô lại gớm ghiếc. Hắn
ngồi ở một cái bàn có cả bút mực giấy.

Nếu Lavate
(nhà triết học và giáo lý Thụy Sĩ, thế kỷ 18, sáng tạo một thứ thuật xem tướng
qua diện mạo) nhìn vào bộ mặt này sẽ thấy mặt một con kên kên hòa mặt biện lý.
Con chim ăn thịt và con người quan tòa bổ sung cho nhau, làm cho nhau thêm xấu
xí. Con người tòa án làm cho con chim ăn thịt ô xú, con chim ăn thịt làm cho
người tòa án trở nên ghê tởm.

Hắn có một
chòm râu dài lốm đốm bạc. Hắn mặc một cái áo trong của đàn bà, hở cả ngực, cả
tay lông lá xồm xoàm, một cái quần cháo lòng, chân xỏ một đôi giày ống, ngón
chân thò cả ra ngoài.

Miệng hắn
ngậm một cái tẩu. Trong nhà không có một miếng bánh, nhưng vẫn còn thuốc lá.

Hắn viết, có
lẽ lại là một bức thư như kiểu các thư Mariuytx đã đọc.

Ở góc bàn,
có một cuốn sách đã nát, màu đỏ đỏ; nhìn cuốn sách khổ gấp 12 kiểu cũ, như
thường thấy ở các phòng đọc sách, có thể biết là cuốn tiểu thuyết. Bìa sách in
hàng chữ to: “Chúa, vua, danh dự, phụ nữ”, tác giả: “Đuycơrê Đuyminin, 1814”.

Vừa viết,
hắn vừa nói to, Mariuytx nghe thấy những lời sau đây:

- Ở đời này,
đến chết cũng không có bình đẳng. Hãy vào nghĩa trang Pe - Lasedơ mà coi. Những
ông lớn bà lớn, những người giàu có, thì chôn cất bên trên, bên những con đường
lát đá, trồng hoa kim hợp. Xe ngựa đưa họ đến nơi ấy. Kẻ nghèo hèn, kẻ khổ cực,
người ta xếp họ ở bên dưới, nơi bùn lầy ngập đến đầu gối, người ta nhét họ vào
hang hố, vào nơi ẩm thấp. Vứt họ ở đấy cho xương thịt chóng tiêu tan. Đến viếng
mộ họ, tất phải thụt xuống bùn lầy.

Đến đây, hắn
ngừng lại, nắm tay đấm xuống bàn rồi vừa nghiến răng vừa nói:

- Trời! Ta
có thể ăn thịt loài người được đi!

Một mụ đàn
bà to lớn không biết bốn mươi hay một trăm tuổi ngồi xổm cạnh lò sưởi.

Mụ cũng chỉ
mặc một cái áo trong và một cái váy bằng vải vá chằng vá đụp những mụn dạ cũ. Mụ
đeo một cái tạp dề vải thô che lưng chừng váy. Tuy mụ cúi gập người xuống và co
ro lại, nhưng cũng thấy mụ rất cao lớn. Mụ như một mụ khổng lồ bên cạnh anh
chồng. Tóc mụ vàng hung đã đốm bạc trông gớm chết. Thỉnh thoảng mụ lại lấy bàn
tay bóng nhẫy, móng bèn bẹt, hất mớ tóc lên.

Cạnh mụ, một
cuốn sách mở tung đặt dưới đất, cũng một khổ như cuốn sách trên, có lẽ cùng một
bộ tiểu thuyết.

Trên một cái
giường, Mariuytx thấy một con bé xanh xao, dài ngoằng ngoẵng; nó gần như chẳng
có áo quần gì, chân buông thõng xuống; nó như chẳng nghe, chẳng nhìn, chẳng
thấy gì cả, như cái xác không hồn.

Chắc con bé
là em gái cô thiếu nữ sang buồng chàng lúc nãy.

Cô bé trạc
mười một, mười hai tuổi. Nhìn kỹ thì có lẽ đến mười lăm cũng nên. Chính tối hôm
qua, cô ta đã kêu:

“Thế là tẩu,
tẩu, tẩu bán sống bán chết!”

Cô thuộc
loại cây yếu ớt, chậm mọc, rồi đùng một cái, lớn vượt lên. Cảnh nghèo đói đã
tạo nên những con người giống loài cây đáng thương như vậy. Hạng người ấy chẳng
có tuổi thơ ấu, cũng chẳng có tuổi thanh niên. Mười lăm tuổi còn là con nít,
đến mười sáu đã như hai mươi. Bây giờ là đứa trẻ, ngày mai đã đứng tuổi. Hình
như họ bước sải trên cuộc đời cho chóng chết.

Lúc này thì
cô bé vẫn còn có vẻ một đứa trẻ.

Trong gian
buồng này, chẳng có gì tỏ ra là người ta có công ăn việc làm cả. Không có khung
cửi, không có guồng quay sợi, một tí dụng cụ cũng không. Trong xó buồng, mấy
thanh sắt có vẻ ám muội. Cái vẻ chểnh mảng buồn thiu này là kết quả của tuyệt
vọng và báo hiệu cơn hấp hối.

Mariuytx
nhìn kỹ căn buồng ảm đạm này; nó còn khủng khiếp hơn một ngôi mộ, vì ở đây linh
hồn con người còn lay động và sự sống còn thoi thóp.

Cảnh tượng
những người nghèo khổ bò lê la trong cái ổ chuột, trong hầm, trong cái hố thấp
lè tè không hẳn là cảnh tượng một nấm mồ; nó mới chỉ là cái phòng đợi vào mồ.
Nhưng cũng như những kẻ giàu sang thường phô trương vàng ở ngoài cửa lâu đài
của họ, thần chết cũng đặt những nỗi khốn cùng nhất ở cái gian phòng đợi ấy.

Lão già ngồi
bàn thôi không nói nữa; mụ vợ im lìm, cô bé hình như không thở. Tiếng ngòi bút
chạy trên giấy sột soạt.

Lão nói lầm
bầm, tay không ngừng viết:

- Chó! Chó!
Chó má tuốt!

Gần đúng câu
kết oán thân của Xalômông. Mụ vợ nghe thấy, thốt ra một tiếng thở dài não nuột.
Mụ bảo chồng:

- Thôi, mình
ạ, mình hãy bình tĩnh. Mình ơi, đừng buồn quá thế. Mình gửi thư cho những đứa
ấy làm gì.

Trong cảnh
khốn cùng, người ta dịch lại gần nhau cho ấm, cũng như trong cơn rét; nhưng
trái tim thì xa nhau ra. Cứ xem cách ăn nói, cũng thấy xưa kia hẳn mụ đã hết
lòng thương yêu chồng; nhưng mối tình ấy có lẽ đã tàn vì những lời trách móc
nhau hàng ngày, trong cảnh cơ cực đè trĩu xuống mọi người trong gia đình. Đối
với chồng, trong người mụ, chỉ còn mớ tro tàn của tình yêu. Thế những cách âu
yếm gọi chồng ngày nay mụ vẫn còn giữ được. Miệng mụ vẫn thường nói với chồng:
“Mình ơi… cậu ạ… anh của em…” nhưng lòng mụ đã nguội lạnh.

Lão kia lại
cắm cúi viết.

VII

CHIẾN LƯỢC VÀ CHIẾN THUẬT

Mariuytx,
ngực nghẹt thở, toan xuống khỏi cái đài quan sát bất ngờ thì chợt nghe một
tiếng động làm chàng đứng yên tại chỗ.

Cửa phòng
vừa mở thình lình.

Cô con gái
lớn bước vào. Chân đi đôi giầy đàn ông to sù, đầy bùn, bùn bắn lên cả mắt cá đỏ
hỏn, mình khoác một cái áo ngoài rách bươm. Mariuytx không thấy chiếc áo khoác
ấy khi cô ta vào buồng chàng một giờ trước đây, có lẽ cô đã cởi chiếc áo để
ngoài cửa buồng cho Mariuytx thương hại, lúc trở ra mới lại mặc. Cô đi vào
phòng, đẩy cánh cửa cho khép lại, dừng lại thở hổn hển, rồi kêu lên vui mừng,
đắc thắng:

- Ông ấy
đến.

Người cha
ngẩng lên nhìn, người đàn bà quay đầu lại, cô bé con vẫn ngồi im. Người cha
hỏi:

- Ai đến?

- Ông sang
trọng ấy.

- Nhà từ
thiện à?

- Vâng.

- Ở nhà thờ
Xanh Giắc?

- Vâng.

- Cái lão
già ấy à?

- Vâng.

- Hắn sắp
đến hử?

- Ông ấy đi
theo tôi.

- Mày chắc
không?

- Chắc chứ.

- Hắn đến
đây thật à?

- Ông ấy đi
xe đến.

- Đi xe! Hắn là một triệu phú!

Người cha đứng dậy:

- Mày chắc thế à? Nếu hắn đi xe sao mày lại về trước? Mày có bảo địa chỉ
không? Có dặn là cửa buồng cuối hành lang, bên phải không? Quý hồ hắn đừng nhầm
thôi. Mày đến nhà thờ tìm nó phải không? Hắn có đọc bức thư của tao không? Hắn
bảo gì mày?

- Chao ôi! Sao ông già vội vàng thế? Thế này, tôi vào nhà thờ, ông ấy vẫn
ngồi ở chỗ cũ, tôi chào rất lễ phép và đưa ông ấy bức thư. Ông ấy đọc rồi hỏi
tôi: cháu ở đâu? Tôi bảo: thưa ông, để cháu dẫn ông đến nhà cháu. Ông ấy bảo:
không! Cho tôi biết địa chỉ, con gái tôi còn phải đi mua ít đồ dùng, tôi sẽ đi
xe và về kịp lúc cháu về. Tôi nói địa chỉ, nghe thấy địa chỉ ông ta tỏ vẻ ngạc
nhiên, do dự một lát rồi bảo: cũng được, tôi sẽ đến. Giảng kinh xong, tôi thấy
ông đi cùng với con gái ông ở nhà thờ ra rồi cùng lên xe. Tôi đã bảo rõ là ở
cuối hành lang, cửa buồng bên phải.

- Sao dám chắc là hắn sẽ đến?

- Tôi đã thấy cái xe ở phía phố Pơti Băngkiê chạy tới, vì thế tôi phải chạy
vội về.

- Sao lại biết là chiếc xe ấy?

- Tôi nhớ số xe.

- Số bao nhiêu?

- 440.

- Được, mày là một đứa con gái thông minh đấy!

Cô con gái mạnh bạo nhìn thẳng mặt bố và giơ đôi giày ở chân lên bảo:

- Con gái thông minh, có lẽ, nhưng tôi bảo bố là tôi không đi đôi giày này
nữa đâu, vừa hại sức khỏe vừa bẩn. Không gì khó chịu bằng đế giày cứ nhóp nhép
những nước, lúc nào cũng kêu kịt, kịt, kịt suốt dọc đường. Thà đi đất còn hơn.

Người cha trả lời dịu dàng khác hẳn lời gắt gỏng của cô con gái:

- Con nói phải nhưng không có giày chúng nó không cho con vào nhà thờ. Kẻ
nghèo phải có giày dép.

Rồi hắn nói tiếp một cách chua cay: “Người ta không xéo đất vào nhà chùa”.
Hắn lại quy trở về câu chuyện đang làm hắn băn khoăn:

- Con có chắc là hắn đến không? Chắc thật không?

- Ông ấy đến ngay đây này, sau con mấy bước thôi.

Người đàn ông đứng phắt dậy. Mặt hắn sáng ngời lên?

- Mẹ mày này! Nghe rõ chưa? Nhà từ thiện đến đấy. Tắt lửa đi.

Người vợ kinh ngạc, không động đậy.

Người cha nhanh như một người làm xiếc, vớ ngay cái lọ mẻ trên lò sưởi và
đổ nước vào ngọn lửa, rồi quay bảo con gái lớn:

- Còn mày rút rơm ở ghế ra.

Cô con gái không hiểu gì cả.

Hắn nắm lấy chiếc ghế, dận gót chân xuống, thế là chiếc ghế bật tung rơm
ra, cẳng chân hắn tụt qua chiếc ghế.

Vừa rút chân ra, hắn vừa hỏi con gái:

- Trời lạnh không?

- Lạnh lắm. Có tuyết.

Người bố quay lại phía đứa con gái nhỏ và thét lớn như sấm:

- Nhanh lên! Tụt khỏi giường ngay, đồ chảy thây: mày không được trò trống
gì cả à? Đập vỡ một miếng kính đi!

Đứa nhỏ nhảy xuống đất, run cầm cập. Hắn lại nói:

- Đập một miếng kính đi.

Đứa nhỏ ngơ ngác. Người bố lại gắt:

- Mày nghe ra chưa? Tao bảo mày đập một miếng kính mà!

Đứa nhỏ sợ hãi vâng lời, kiễng chân với lên đấm một cái vào miếng kính.
Mảnh kính vỡ rơi loảng xoảng.

- Được rồi, - anh ta phán.

Người cha vừa nghiêm nghị vừa gắt gỏng. Mắt hắn liếc nhìn khắp gian phòng
tiều tụy. Trông như một viên tướng kiểm tra đội ngũ lần cuối cùng trước khi
xuất trận.

Người mẹ, từ nãy chưa nói một lời, nhổm dậy và chậm chạp hỏi chồng, giọng
nói âm thầm, mỗi lời như đọng lại:

- Mình ơi! Mình định làm gì thế?

Người chồng trả lời:

- Cứ nằm xuống giường.

Giọng nói cương quyết, không thể thảo luận. Người mẹ tuân lệnh, nằm vật
xuống giường.

Ở một xó buồng, có tiếng khóc nức nở. Người cha hỏi:

- Cái gì thế hử?

Đứa gái nhỏ, vẫn co ro trong xó tối giơ nắm tay chảy máu ra. Khi đấm mảnh
kính, tay đứa bé bị thương, nó chạy về cạnh giường mẹ và ầm ĩ khóc.

Tức thì người mẹ nhỏm dậy kêu lên:

- Đã thấy chưa! Mình rõ rồ dại! Con bé đập miếng kính toạc cả tay.

Người chồng trả lời:

- Càng hay! Biết trước rồi.

Người vợ hỏi:

- Sao lại
càng hay?

- Im! Tao
phế bỏ quyền tự do ngôn luận.

Rồi hắn xé
chiếc áo sơ mi đàn bà hắn đang mặc, lấy một miếng vải buộc vội vàng bàn tay đẫm
máu của đứa con.

Làm xong hắn
nhìn lại chiếc sơ mi rách, có vẻ vui thích.

- Cái sơ mi
này nữa, hợp lắm!

Một luồng
gió lạnh buốt thổi qua miếng kính vỡ vào trong phòng. Sương mù bên ngoài cũng
vào theo và lan ra cả phòng như những sợi bông trắng có những ngón tay vô hình
đang kéo tới ra. Qua miếng kính vỡ thấy tuyết rơi bên ngoài. Cái rét mà mặt
trời ngày lễ Săngđơlơ báo hiệu hôm trước đã về. Người cha liếc nhìn xung quanh
như xem còn thiếu cái gì không. Hắn lấy một chiếc xẻng cũ, đổ gio lên những mẩu
củi ướt che lấp hẳn đi.

Rồi hắn
ngẩng lên nói như nói với lò sưởi:

- Bây giờ
chúng ta có thể đón nhà từ thiện được rồi.

VIII

TIA SÁNG TRONG Ổ CHUỘT

Cô gái lại
gần và đặt bàn tay trên bàn tay người bố:

- Bố xem tay
tôi lạnh không?

- Chà, tao
còn lạnh bằng mấy thế nữa.

Người mẹ cất
to tiếng, sôi sục:

- Cái gì ông
cũng hơn người cả. Cả cái độc ác nữa.

- Câm nào!

Người chồng
vừa nói vừa quắc mắt nhìn vợ. Người vợ câm miệng.

Trong phòng
có một lúc im lặng. Cô gái lớn thản nhiên vò, gỡ những vết bùn ở gấu áo khoác,
cô gái nhỏ vẫn thút thít khóc.

Người mẹ ôm
đầu đứa con gái nhỏ hôn hít, dỗ dành:

- Thôi mẹ
xin, cưng ạ, không việc gì đâu, đừng khóc nữa bố con nổi giận lên bây giờ.

Người bố nói
to:

- Không sao,
cứ khóc, cứ khóc, càng tốt.

Rồi quay lại
cô gái lớn, hắn bảo:

- Hừ! Hắn không đến à! Hay là hắn không đến thật. Thế là lửa tắt, ghế
thủng, áo rách, kính vỡ vô ích.

Người mẹ nói thì thào:

- Và con bé bị thương.

Người bố nói tiếp:

- Mẹ con mày có thấy không? Lạnh cắt da trong cái ổ chó này! Thế mà hắn
không đến! Hừ! Bắt người ta chầu chực thế này! Chắc chắn bảo rằng cho chúng nó
đợi, trời sinh chúng nó ra để chờ đợi mà! Trời! Sao mà tao ghét chúng nó thế,
ghét cay, ghét đắng, nếu mà bóp cổ cái bọn nhà giàu ấy được thì tao vui sướng,
hân hoan, khoái chá, hể hả, bóp cho chúng chết, chết hết cả, chết tiệt. Cái bọn
giàu có ấy, bọn xưng là từ thiện ấy làm trò, làm vè, đi lễ đi bái, đi cầu đi
cúng; chúng nó cứ tưởng chúng nó là thượng lưu, khinh rẻ người ta; làm phúc cho
chúng ta mấy cái quần áo, mấy cái giẻ rách không đáng vài xu, mấy miếng bánh
khô! Đồ chó chết, tao không thèm những cái ấy. Tao cần tiền, tiền, tiền kia. Nhưng
tiền thì chúng nó không bao giờ cho; chúng nó bảo cho tiền chúng tao uống rượu
hết, chúng ta là đồ nghiện ngập; đồ lười biếng. Thế chúng nó, chúng nó thì sao?
Xưa kia chúng làm gì? Là quân ăn cắp! Không ăn cắp sao lại giàu? Phải tung hê
tất cả cái xã hội này đi, như nắm bốn góc chiếc khăn bàn mà tung lên trời cho
tan nát hết, cho sạch sành sanh hết. Thà thế còn hơn. Còn cái thằng cha phúc
đức ấy! Nó có đến không? Hay là thằng chó chết quên mất địa chỉ rồi. Tao cuộc
là thằng già ấy…

Đúng lúc đó có người gõ cửa nhè nhẹ, hắn nhảy vội ra mở cửa, cúi gập người
xuống chào, vui cười, niềm nở, kính cẩn và kêu lên:

- Mời ngài vào! Xin mời ngài quá bộ vào, ngài ân nhân kính mến của chúng
tôi, xin mời quý tiểu thư xinh đẹp vào.

Một ông già và một thiếu nữ hiện lên trên ngưỡng cửa.

Mariuytx vẫn ở trên chỗ cũ. Cảm tưởng của chàng lúc này thật không lời nào
nói được.

Chính là Nàng!

Ai đã yêu mới hiểu được tất cả ý nghĩa chói lọi của bốn chữ cái làm nên cái
tiếng thiêng liêng ấy: Nàng!

Chính là nàng thật. Mắt Mariuytx bỗng nhiên mờ đi sau một làn hào quang rực
rỡ. Nàng hiện ra mờ ảo sau vầng hào quang ấy. Chính là nàng, con người dịu dàng
bấy lâu vắng bóng, ngôi sao đã soi sáng đời chàng sáu tháng trời, con mắt ấy,
cái miệng ấy, khuôn mặt rỡ ràng ấy khi biến đi đã làm cho đời chàng âm u như
đêm tối. Hình ảnh biến đi bây giờ lại xuất hiện. Mà xuất hiện trong cái bóng
tối này, trong gian phòng tồi tàn này, trong cái ổ chuột kinh khủng này!

Mariuytx xúc động run bắn người lên. Ôi! Nàng ở kia! Tim chàng đập mạnh
khiến mắt chàng hoa, chàng thấy nước mắt muốn trào ra. Thật ư, lại được gặp
nàng ư? Sau bao nhiêu ngày đáy bể mò kim. Chàng cảm thấy như người đã mất linh
hồn nay lại hoàn hồn.

Nàng vẫn như xưa, chỉ hơi xanh một chút, nét mặt thanh tú trong vành chiếc
mũ nhung tím, thân nàng lẩn trong chiếc áo khoác xa-tanh màu đen. Dưới chiếc áo
dài thấy rõ bàn chân nhỏ bé, gọn gàng trong chiếc giày thêu. Nàng vẫn đi với
ông Lơ Blăng.

Nàng bước mấy bước vào trong phòng và đặt một cái bọc khá to trên bàn.

Cô Giôngđơrét lớn đứng nấp sau cánh cửa, mắt lầm lầm nhìn chiếc mũ nhung,
cái áo khoác lụa, cái bộ mặt xinh đẹp và sung sướng kia.