Chương 8: Giáo dục, sự đầu tư
tốt nhất

Những
nhà giáo nổi tiếng đều biết rằng, quá trình không chỉ diễn ra trong lớp học,
dưới sự giám sát của giáo viên. Ngày nay, những ai muốn thỏa mãn lòng khao khát
nâng cao kiến thức hoặc tìm những thông tin thích hợp với ngành nghề của mình
thường không phải là chuyện dễ dàng. Xa lộ sẽ cung cấp cho chúng ta nguồn thông
tin vô hạn bạn yêu cầu vào bất cứ lúc nào và bất kỳ nơi đâu. Xa lộ là một triển
vọng đầy hứa hẹn, bởi vì việc áp dụng công nghệ này vào ngành giáo dục sẽ mang
lại nhiều lợi ích phù hợp cho mỗi lĩnh vực hoạt động xã hội.

Một
số người lo sợ rằng công nghệ này sẽ làm cho nền giáo dục chính thức mất tính
nhân tính của nó. Nhưng bất kỳ một ai, khi nhìn thấy các em vây quanh một máy
tính, như các bạn và tôi đã làm năm 1968, hoặc quan sát cảnh sinh viên từ các
châu lục khác nhau cùng tranh luận về một đề tài nào đó, sẽ thấy rằng công nghệ
này sẽ nhân tính hóa môi trường giáo dục. Chính sức mạnh kĩ thuật đang làm cho
việc học hành trở nên cần thiết này cũng sẽ làm cho nó trở nên thiết thực hơn
và thích thú hơn. Các công ty hiện đang tự tái lập lại mình để có thể nắm bắt
biết bao cơ hội sinh động do nền công nghệ sinh học tạo ra, vì thế cách thức tổ
chức các lớp học rồi sẽ phải thay đổi theo.

Howard
Gardner, một giáo sư ở trường Harvard, cho rằng trẻ con phải được dạy dỗ theo
những phương thức khác nhau phù hợp với chúng, bởi vì từng cá nhân nhận thức
thế giới theo những cách thức khác nhau. Nền giáo dục đại trà không thể đáp ứng
được những phương pháp tiếp cận thế giới khác nhau của trẻ em. Gardner gợi ý
rằng trường học nên có đầy đủ các loại hình giáo dục như "các lớp dạy
nghề, về các công trình, dự án, và về các ngành công nghệ học'' nhằm đáp ứng yêu
cầu đa dạng của học sinh. Chúng ta sẽ có thể khám phá nhiều phương pháp giảng
dạy khác nhau, bởi vì các công cụ của xa lộ sẽ tạo sự dễ dàng để thử nghiệm và
đo lường hiệu quả của chúng.

Ngày
nay, nhờ công nghệ thông tin mà Levi Strauss & Co, đã có thể vừa sản xuất
đại trà hàng loạt quần áo Jean nhưng lại rất vừa vặn với kích cỡ của từng cá
nhân người sử dụng, công nghệ thông tin rồi cũng sẽ đưa phương thức vào trong
ngành giáo dục. Giáo trình multimedia và các loại giáo cụ rất dễ sử dụng sẽ
giúp cho giáo viên thực hiện dễ dàng chương trình giảng dạy mang tính đại trà
nhưng rất phù hợp với nguyện vọng của từng cá nhân.

Cũng
như đối với đồ Jean, phương pháp sản xuất đại trà nhưng phù hợp với từng cá thể
sẽ được áp dụng thành công trong giáo dục, bởi vì máy điện toán sẽ giúp tinh
chỉnh sản phẩm - trong trường hợp này là giáo trình - giúp sinh viên có thể
theo học các chương trình phù hợp, và học theo khả năng tiếp thu nhanh chậm của
mình. Điều này sẽ không chỉ diễn ra trong các lớp học. Bất kỳ một sinh viên nào
cũng có thể áp dụng phương pháp học theo sở thích nhưng theo một khung học phí
chung theo phương thức đại trà. Mời sinh viên đều có cơ hội cập nhật với các kĩ
thuật tiên tiến nhất trong phạm vi ngành nghề của mình.

Mời
thành viên trong xã hội, kể cả trẻ em, đều có thể khai thác thông tin một cách
dễ dàng so với bất cứ người nào hiện nay. Tôi tin rằng với nguồn thông tin vô
cùng phong phú và có sẵn như vậy sẽ kích thích lòng khao khát hiểu biết và trí
tưởng tượng của con người. Giáo dục sẽ trở thành một ngành mang đầy đủ tính
chất cá nhân.

Hiện
nay có một số người lo ngại rằng công nghệ đó sẽ thay thế giáo viên. Tôi khẳng
định rằng, điều đó nhất định sẽ không xảy ra. Xa lộ thông tin sẽ không thay thế
hoặc làm giảm giá trị bất kỳ một tài năng giáo dục con người nào hiện đang rất
cần cho những thách thức phía trước: các giáo viên tận tụy, các nhà quản lý đầy
óc sáng tạo, các bậc phụ huynh, và dĩ nhiên, các sinh viên siêng năng nữa. Tuy
nhiên, nền công nghệ này sẽ giữ vai trò trụ cột đối với giáo viên trong tương
lai.

Xa lộ
sẽ đúc kết và giới thiệu những công trình tốt nhất của vô số giáo viên và tác
giả để mọi người cùng chia sẻ. Giáo viên sẽ có thể tận dụng nguồn giáo trình
đó, và sinh viên sẽ có dịp khai thác tối đa nguồn thông tin phong phú trên xa
lộ. Đồng thời, công nghệ này sẽ giúp mở rộng cơ hội được học hành đến những
sinh viên không có điều kiện vào học tại các trường học tốt nhất. Nó sẽ khuyến
khích các em thiếu nhi phát huy cao độ tài năng bẩm sinh của mình.

Tuy
nhiên, trước khi áp dụng các kĩ thuật tiên tiến này vào trong ngành giáo dục
thì việc trước mắt hiện nay là phải thay đổi cách nghĩ trong việc triển khai
máy điện toán vào trong lớp học.

Nhiều
người hiện hoài nghi về công nghệ giáo dục, bởi vì nó đã được phóng đại quá mức
nhưng lại chưa làm gì được nhiều. Hiện nay, nhiều máy điện toán trong trường
học không đủ mạnh để có thể sử dụng dễ dàng, và khả năng bộ nhớ của chúng không
đủ theo yêu cầu hoặc chưa nối được mạng để nhằm thỏa mãn nhu cầu đang khao khát
thông tin của giới trẻ. Từ trước đến nay, đứng về góc độ máy điện toán phục vụ
giáo dục mà xét thì ngành giáo dục chưa có thay đổi mấy.

Sự
chậm chạp trong việc đón nhận các kĩ thuật mới này của các trường học phản ánh
khuynh hướng bảo thủ trong nhiều ngành có liên quan đến giáo dục. Nó phản ánh sự
khó chịu hoặc thậm chí sự sợ hãi của giáo viên và các nhà quản lý, những người
lớn tuổi hơn nhiều so với tuổi trung bình của học sinh. Nó cũng phản ánh ngân
sách quá ư ít ỏi dành
cho ngành giáo dục.

Các
trường tiểu học hoặc trung học trung bình ở Hoa Kỳ đã bị tụt hậu rất xa so với
các doanh nghiệp trung bình của Hoa Kỳ trong lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông
tin mới. Các trẻ em chưa đến tuổi đến trường đã có dịp làm quen với điện thoại
di động với máy nhắn tin, và máy điện toán cá nhân trước khi bước chân vào các
trường mẫu giáo, nơi chỉ có bảng đen và máy chiếu là đại diện cho nền kĩ thuật
hiện đại.

Reed
Hundt, chủ tịch Uỷ Ban Thông Tin Liên Lạc Liên Bang Hoa Kỳ bình luận về vấn đề
này: "Có hàng triệu người sống trong hàng ngàn tòa nhà của đất nước này, hoàn
toàn không có phương tiện thông tin liên lạc: không điện thoại, không truyền
hình cáp, và không có cả triển vọng hứa hẹn nào về các dịch vụ thông tin liên
lạc mới. Và người ta gọi chúng là những trường học"

Bất
chấp những hạn chế đó những thay đổi đích thực vẫn cứ diễn ra. Nó sẽ không diễn
ra một cách đột ngột. Xét về bề ngoài những mô hình giáo dục cơ bản vẫn được
duy trì như cũ. Sinh viên sẽ tiếp tục đến lớp nghe giảng bài, nêu thắc mắc tham
gia vào các hình thức họp tổ, nhóm ( bao gồm việc thực nghiệm), và làm bài tập
về nhà.

Dường
như có một sự nhất trí khá phổ biến là người ta sẽ trang bị thêm nhiều máy điện
toán cho trường học, nhưng số lượng khác nhau tuỳ thuộc từng quốc gia. Hiện
nay, mới chỉ có một vài nước như Netherland chẳng hạn, đã cung cấp máy điện
toán cho tất cả trường học. ở Pháp, và một số nước khác, hiện nay hầu như chưa
có nhưng chính phủ hứa sẽ trang bị các máy điện toán cho tất cả các trường học.
Tại các nước Anh, Nhật, và Trung Quốc hiện nay cũng đang bắt đầu quá trình đưa
công nghệ và thông tin vào trường giảng dạy quốc gia, chủ yếu là các trường dạy
nghề. Tôi tin rằng rồi đây nhiều nước sẽ tăng cương đầu tư vào ngành giáo dục,
và sẽ nâng cao số lượng máy điện toán trong các trường học bằng số lượng sử
dụng trong các doanh nghiệp và gia đình. Chẳng bao lâu nữa, đối với các nước
đang phát triển có thể chậm hơn, máy điện toán sẽ được trang bị cho tất cả
trường học trên thế giới.

Giá
bán phần cứng rồi sẽ giảm mạnh theo tốc độ tính từng tháng, và phần mềm phục vụ
giáo dục sẽ rẻ hơn rất nhiều nếu mua với số lượng lớn. Hiện nay, nhiều công ty
điện thoại và giây cáp ở Mỹ đã hứa sẽ nối mạng miễn phí hoặc giá rất rẻ cho
trường học và thư viện trong khu vực của họ. Ví dụ, Pacific Bell đã tuyên bố sẽ
cung cấp dịch vụ ISDN miễn phí cho tất cả các trường học ở California trong
thời gian một năm, và TCL và Viacom đã nối cáp miễn phí cho trường học trong
những khu vực họ phụ trách.

Mặc
dù nhìn bề ngoài, các lớp học vẫn là những lớp học như trước, nhưng công nghệ
thông tin sẽ cải tiến tất cả chi tiết bên trong. Các giảng đường sẽ được trang
bị các tiện nghi diễn họa đa môi trường - và bài tập về nhà sẽ phải tham khảo
rất nhiều tài liệu điện tử giống như trước đây sinh viên tham khảo sách giáo
khoa vậy, thậm chí còn nhiều hơn nữa. Sinh viên được khuyến khích theo đuổi các
lĩnh vực họ quan tâm đặc biệt và tạo được mọi điều kiện dễ dàng để thực hiện
điều đó.

Mỗi
học sinh có thể nêu câu hỏi riêng của mình và sẽ được trả lời ngay tức khắc
trong mục thắc mắc của sinh viên. Mỗi lớp học sẽ được giành một số thời gian
trong ngày để khai thác thông tin trên máy điện toán cá nhân dưới hình thức cá
nhân hay nhóm. Sau đó, sinh viên sẽ nêu câu hỏi hoặc những thông tin mà họ khai
thác để cá nhân chọn những câu tiêu biểu cần đưa ra thảo luận trước lớp. Trong
khi sinh viên làm việc tại máy điện toán, giáo viên dành thời giờ giúp đỡ từng
sinh viên hoặc các nhóm, nhờ vậy giáo viên sẽ ít tốn thời gian để chuẩn bị bài
giảng mà chủ yếu tập trung vào việc tìm giải pháp giải quyết vấn đê sinh viên
nêu ra.

Các
nhà giáo dục, cũng như nhiều ngành khác trong nền kinh tế quốc dân hiện nay,
ngoài những chức năng khác, là những người có trách nhiệm tạo mọi điều kiện dễ
dàng cho sinh viên cho học tốt. Và cũng giống như nhiều ngành khác họ phải
nhanh chóng thích nghi với điều kiện đổi mới. Tuy nhiên, không giống như một
vài nghề khác, tương lai của ngành giáo dục thật vô cùng rực rỡ. Cũng giống như
các sáng kiến, phát minh đã cải thiện điều kiện sống của con người, ngành giáo
dục rồi đây cũng sẽ cần phải tăng nhanh lực lượng giáo viên. Lực lượng giáo
viên, những người đem sự sáng tạo và nghị lực vào một phòng học, rồi sẽ phát
triển nhanh chóng. Những giáo viên rồi đây cũng phải tạo dựng mối quan hệ chặt
chẽ với học trò, bởi trẻ em vốn rất yêu mến thầy cô giáo, những người các em
biết rất rõ rằng rất yêu thương chúng.

Tất
cả chúng ta ai cũng đều có thầy cô giáo rất tuyệt vời. Tôi có một thầy giáo dạy
môn hóa rất tuyệt vời trong thời tôi còn học tại trường trung học. So với môn
vật lý, môn hóa hấp dẫn hơn nhiều. Trong môn sinh học lúc đó chúng tôi phải
giải phẫu loài ếch - thật ra, chúng tôi chặt chúng thành từng miếng nhỏ - và
thầy giáo thì chẳng giải thích gì cả. Thầy giáo dạy môn hóa của tôi rất hiểu biết về đề tài này và
ông hứa sẽ giúp chúng tôi hiểu biết hơn về thế giới loài ếch. Sau đó, lúc
khoảng hai mươi tuổi,
tôi có dịp học cuốn sinh học của James D. Watson, tôi mới biết rằng kiến thức
tôi thu thập được ở trường trung học lúc trước là sai. Sự hiểu biết cuộc sống
là một chủ đề lớn.

Thông
tin về môn sinh vật học quan trọng nhất chúng ta cần phải khám phá, bởi trong
vài thập niên tới nó sẽ cách mạng hóa ngành y học. Cấu trúc DNA của con người
giống như một chương trình máy tính, nhưng cao cấp hơn rất nhiều so với bất kì
phần mềm nào đã từng được sáng tạo. Điều làm tôi ngạc nhiên là một thầy giáo đã
biết cách làm bộ môn hóa trở thành một đề tài hấp dẫn vô tận đối với một học
sinh như tôi.

Khi
một giáo viên dày dạn với nghề soạn thảo được những giáo trình tốt nhất thì,
xét cho đến cùng cũng chỉ có vài chục học sinh được hưởng lợi. Hiện nay, việc
các giáo viên từ những địa điểm khác nhau cùng tham gia xây dựng một giáo trình
chung là việc vô cùng khó khăn. Rồi đây, xa lộ thông tin sẽ giúp giáo viên có
thể trao đổi các bài giảng và giáo trình, nhờ đó có thể chọn và phổ biến quá
trình sâu rộng tốt nhất. Trong hầu hết mọi trường hợp, việc nghe giảng bài trên
video là kém hấp dẫn hơn so với việc học trong một lớp học có giáo viên giảng
bài. Nhưng đôi khi việc được nghe một giáo viên đặc biệt giảng một đề tài đặc
biệt nào đó thông qua băng ghi hình cũng rất quan trọng.

Vài
năm trước tôi và một người bạn phát hiện ra băng video ghi một loạt các bài
giảng của nhà vật lý lừng danh, giáo sư Richard Feynman, tại trường Đại học
Washington. Lúc chúng tôi nghe bài giảng này là đã mười năm sau khi Feynman giảng
bài này tại Cornell. Nếu chúng tôi có diễm phúc được trực tiếp nghe ngay tại
giảng đường, hoặc được hỏi ông vài câu qua phương tiện video chắc hẳn chúng tôi
biết thêm được nhiều điều bổ ích. Cách giải thích hết sức rõ ràng, dễ hiểu về
nhiêu khái niệm vật lý hay hơn bất kỳ một cuốn sách nào hay giảng viên nào tôi
đã từng được nghe. Ông đã đưa chủ đề đi vào cuộc sống. Tôi nghĩ những ai đang
học môn vật lý nên tìm nghe những bài giảng này. Khi xa lộ thông tin ra đời,
những nguồn tài liệu vô cùng quý giá như thế này sẽ là nguồn thông tin vô tận
cho giáo viên và học sinh.

Giả
sử có một cô giáo ở Providence, Rhode Island, tìm được một phương pháp hữu hiệu
để giải thích sự quang hợp, thì bài giảng của cô thông qua các phương tiện
thông tin sẽ được các nhà giáo trên khắp thế giới tham khảo. Cũng có thể cũng
có một số giáo viên bê nguyên xi các bài giảng từ trên xa lộ giảng bài cho lớp
mình, nhưng số đông khác sẽ tận dụng phần mềm sáng tạo sử dụng, để bổ sung vào
bài giảng của mình. Lúc đó, người ta sẽ dễ dàng nhận được ý kiến phản hồi của
các nhà giáo khác để cải tiến bài giảng của mình. Chỉ trong một thời gian ngắn
những giáo trình đã được cải tiến đó sẽ có thể đến được tất cả trường học trên
thế giới. Người ta rất dễ dàng nhận biết giáo trình nào là giáo trình phổ biến
nhất, bởi vì mạng có thể tính số lần chúng được truy xuất, hoặc bầu chọn giáo
viên bằng các phương pháp điện tử. Các công ty muốn trợ giúp ngành giáo dục để
có thể tặng bằng khen và phần thưởng bằng tiền mặt cho những giáo viên có giáo
trình tốt nhất.

Thật
vô cùng khó khăn cho một giáo viên để soạn và giảng bài có chiều sâu, và chất
lượng cho 25 sinh viên, 6 giờ một ngày, 180 ngày một năm. Điều đó càng đúng nếu
số giờ xem truyền hình để giải trí của học sinh tăng lên. Tôi hình dung ra cảnh
một giáo viên về khoa học tự nhiên của một trường trung học 10 năm sau, đang
giảng bài chẳng những về hệ thống mặt trời, mà còn giải thích lịch sử phát hiện
ra nó. Khi cô giáo muốn chọn một bức ảnh, ảnh tĩnh, hoặc video là một tác phẩm
nghệ thuật hoặc ảnh chân dung, của một nhà khoa học vĩ đại về mặt trời, xa lộ
sẽ giúp cô chọn từ trong một danh mục chung về hình ảnh. Các đoạn phim trích và
phim hoạt hình có liên quan từ các nguồn tài liệu có sẵn trên xa lộ.

Lúc
đó chỉ cần vài phút là có thể có một giáo cụ trực quan bằng hình ảnh mà hiện
nay có thể phải mất vài ngày mới có thể có được. Trong khi cô giáo đang giảng
bài về mặt trời, các hình ảnh và các biểu đồ cần thiết sẽ xuất hiện vào những
lúc thích hợp. Giả sử có một sinh viên hỏi cô giáo về xuất xứ của năng lượng mặt
trời, cô giáo sẽ sử dụng các hình ảnh động về các nguyên tử hydrô và helium để
minh họa, cô cũng có thể minh họa các tia sáng mặt trời, hoặc các vệt đen ở bề
mặt trời hoặc các hiện tượng khác, hoặc cô có thể chiếu một đoạn phim video về
năng lượng tổng hợp hạt nhân trên tấm bảng trắng. Giáo viên sẽ tổng kết các
liên kết với các đài phục vụ trên xa lộ thông tin trước. Cô sẽ lập danh sách
các liên kết trong sinh viên để trong khi nghiên cứu tại thư viện hoặc gia đình
họ có thể xem lại tư liệu phù hợp với yêu cầu học tập.

Hãy
hình dung cảnh một giáo viên trường nghệ thuật dùng một tấm bảng dạng số màu
trắng để hiện thị quá trình phục hồi tác phẩm Bathers at asnières của Seurat.
Bức tranh miêu tả một thanh niên trẻ đang nằm nghỉ bên dòng sông Seine trong
thập niên 80 trên cảnh nền là những chiếc thuyền buồm và các ống khói tàu. Một
giọng Pháp chính tông- Une baignade at asnières - và trình chiếu một sơ đồ
ngoại ô Paris, với dòng chữ thị trấn Asnieres nổi sáng. Giáo viên cũng có thể sử dụng bức tranh để
minh họa thời kỳ cuối cùng của trường phái hội họa ấn tượng. Hoặc cô cũng có
thể sử dụng nó để phát triển các chủ đề rộng lớn hơn, như đời sống ở Pháp vào
cuối thế kỉ 19, cuộc cách mạng công nghiệp hoặc thậm chí cách thức mà người có
thể nhìn thấy ánh sáng màu trắng.

Giáo
viên có thể trọ đến cái mũ màu vàng da cam của một nhân vật đứng bên phải của
tác phẩm và nói, "Hãy nhìn vào sự rung động của cái mũ. Seurat đã đánh lừa
đôi mắt. Cái mũ này màu đỏ, nhưng ông ta đã điểm thêm vài vét màu vàng và xanh.
Các em sẽ không nhận thấy màu xanh trừ phi các em nhìn thật kĩ". khi giáo
viên nói điều này, cái mũ được phóng to lên cho đến khi nhìn rõ các sợi của tấm
vải bạt. ở độ phóng đại này các vết màu xanh trở nên rõ ràng hơn, và giáo viên
giải thích rằng màu xanh là thành phần bổ sung của màu cam.

Một
bánh xe màu sẽ xuất hiện trên tấm bảng trắng, và giáo viên hoặc chính tư liệu
đa truyền thông sẽ giải thích: "Mời màu sắc trên bánh màu này được bố trí
tương phản với tổng thể của bức tranh. Màu đỏ tương phản với màu xanh, màu vàng
tương phản màu tím, và màu xanh da trời tương phản với màu cam. Do thói quen
của mắt khi nhìn vào một màu sẽ tạo một dư ảnh của màu bổ sung của nó. Suerat
đã dùng thủ thuật này để làm cho các sắc màu đỏ và cam của cái mũ sinh động hơn
bằng cách làm mờ các điểm màu xanh".

Các
máy điện toán được kết nối với xa lộ sẽ giúp cho giáo viên thực tập. Giáo viên
vẫn tiếp tục cho bài tập về nhà, nhưng bài tập này sinh viên bị buộc phải tham
khảo hệ thống tư liệu điện tử trên mạng. Sinh viên sẽ tự tạo các liên kết riêng
của họ ứng dụng những tư liệu tham khảo thông qua các phương tiện đa truyền
thông vào trong bài tập về nhà, và sau đó sẽ nộp bài bằng một đĩa mềm hoặc
thông qua các xa lộ. Giáo viên có thể lập hồ sơ theo dõi việc học tập của từng
sinh viên một, và có thể xem xét lại bất kỳ lúc nào hoặc cũng có thể trao đổi
với các giáo viên khác.

Các
chương trình phần mềm đặc biệt sẽ giúp tổng kết các thông tin như kĩ năng, sự
tiến bộ và phát triển vọng của sinh viên. Một khi giáo viên có đầy đủ thông tin
về sinh viên và tránh được nạn giấy tờ nhiêu khê, họ sẽ có thể dồn sức lực vào
thời gian vào việc tìm hiểu và đáp ứng các yêu cầu của sinh viên đó. Thông tin
này được đáp dùng để điều chỉnh bài giảng tại lớp cũng như thay đổi bài tập về
nhà cho phù hợp với từng sinh viên. Giáo viên và phụ huynh học sinh cũng có thể
nhận xét và thảo luận những đặc điểm cá biệt về tiến triển của con em một cách
dễ dàng. Kết quả là, cùng với sự phổ biến của hội thảo video, tiềm năng của sự
cộng tác giữa phụ huynh, bằng cách thông qua mạng, sẽ có điều kiện thuận lợi
hơn để giúp đỡ con em mình, hoặc bằng cách lập các nhóm phụ huynh hỗ trợ nhau
hoặc tìm trợ giúp cho con em mình.