BẠN TỐT CÀNG NHIỀU, KHẢ NĂNG GIAO
TIẾP CÀNG THÀNH THẠO

Các nhà tâm lý học cho rằng, quan hệ
của bạn bè vô cùng quan trọng đối với sự phát triển tính cách của trẻ em, tình
bạn tuổi ấu thơ có một tầm quan trọng tương đương với sự dạy dỗ và tình thương
của cha mẹ.

Những ngôi nhà cao tầng theo kiểu
căn hộ khép kín ở thành thị ngày nay, tuy có nhiều trở ngại trong việc giao lưu
kết bạn của trẻ em, nhưng có cũng tạo điều kiện thuận lợi để cha mẹ dễ dàng
chọn bạn cho con. Chúng tôi biết triệt để lợi dụng điều kiện thuận lợi đó, để
cho Đình Nhi được tiếp xúc với khá nhiều bạn tốt đủ loại, ngay trong thời kỳ
mẫn cảm nhất, khi khả năng giao tiếp của trẻ thơ bắt đầu phát triển. Qua đó,
cháu có thể tích lũy được những kinh nghiệm quý báu trong việc kết thân với các
bạn cùng trang lứa, nhưng có những sở trường và sở thích khác nhau. Điều này
rất quan trọng đối với việc tăng cường khả năng hòa hợp trong tính cách của
Đình Nhi.

Các nhà tâm lý học đã chỉ rằng, thời
kỳ từ 9 đến 12 tuổi là thời kỳ xây dựng tình bạn của trẻ con. Các cháu không
chỉ còn chú ý đến những hành vi bên ngoài của bạn, mà đã chuyển sang quan tâm
đến những tố chất nội tại, và đặc trưng tính cách của bạn. Nhiều nhà tâm lý học
coi giai đoạn này là cơ sở cho tình bạn, tình yêu sau này. Họ cho rằng, trẻ em
trong giai đoạn này nếu không tìm được bạn thân, thì đến tuổi thiếu niên hoặc
khi đã trưởng thành, các cháu cũng rất khó tìm được cho mình một người bạn thân
chân chính. Trong giai đoạn này, sự thân thiết trong tình cảm giữa chúng được
hình thành và củng cố bởi những hành vi cụ thể như: cùng chia ngọt sẻ bùi, cùng
khắc phục khó khăn và giải quyết những mắc mớ thường ngày… Tình bạn thân thiết
đó suốt đời chúng sẽ không quên, và có nhiều trường hợp những đôi bạn đó còn
thân thiết suốt cả cuộc đời.

Trong cả thời kỳ tiểu học, Đình Nhi
chủ yếu chỉ có ba người bạn thân, một bạn thuộc loại thích vận động – đó là
Ương Ương, bạn này thường hay rủ Đình Nhi đạp xe đi chơi phố, hoặc trượt băng,
hoặc ra bãi biển xây những ngôi nhà lầu trên bãi cát. Một bạn thuộc loại yêu
thích nghệ thuật – Vương Ngọc, bạn này thích cùng Đình Nhi vẽ tranh hoặc làm
những đồ thủ công bé tí. Và một bạn nữa chỉ say mê học tập, sáng tạo – đó là Tề
Tịnh. Bạn này thích bàn bạc với Đình Nhi đủ mọi chuyện về học hành và cách làm
báo tường… Cứ gặp nhau là hai cháu lại say sưa với những hoạt động mang tính
sáng tạo. Trong những trang nhật ký viết khi Đình Nhi 10 tuổi, cháu đã ghi lại
được những phút giây sung sướng được cùng vui chơi với những người bạn thân ấy.

CHĂM LÀM THÀNH THÓI QUEN, TÂM CÀNG
SÁNG, CHÍ CÀNG BỀN

Ngay từ lúc mới ba tuổi, Đình Nhi
tùy theo sức lực của mình đã làm những việc vặt trong nhà, nề nếp đó còn giữ
mãi cho đến khi cháu học xong lớp 5. Đình Nhi rất quen thuộc với công việc làm
một người giúp việc tí hon cho ba mẹ. Hằng ngày, cháu đều tự giác lau nhà, tưới
hoa và đổ rác, tuyệt nhiên không nhiễm tính chây lười của những “cậu ấm” trong
các gia đình chỉ có một con. Nếu khi cháu đi học về mà ba mẹ không có nhà, vừa
đặt cặp sách xuống là cháu đã tự giác đi làm bài tập, làm xong bài tập lại chủ
động xuống bếp giúp mẹ làm cơm.

Đình Nhi rất hiểu làm các công việc
vặt trong nhà chính là một cách để cha mẹ bồi dưỡng cháu có được một thói quen
tốt, mục đích chủ yếu là rèn luyện cháu có được đức tính cẩn thận, lòng kiên
nhẫn và tinh thần trách nhiệm cao. Mỗi lần giúp mẹ làm một công việc gì đặc
biệt, là cháu lại có thêm một đề tài để viết nhật ký. Đối với lao động chân
tay, cháu luôn chủ động tự giác, hơn nữa còn coi lao động là một niềm vui.

Ngày 1 tháng 10 năm 1991 (Lúc 10
tuổi)

Vớt váng dưa

Nhà ông Đàm ở tầng trên nhà chúng
tôi, cả nhà sắp đi Mỹ. Trước khi đi, ông lễ mễ bê hai vại dưa muối sang cho nhà
tôi. Cả nhà chúng tôi đều thích ăn dưa muối, nhưng không có thời gian làm. Vì
trước khi đi ra nước ngoài, cả nhà đều vô cùng bận rộn nên ông Đàm không có
thời gian thay nước muối cho dưa, nên trên mỗi vại dưa đều nổi lên một lớp váng
mỏng màu trắng. Lớp váng này là do những vi khuẩn trong không khí rơi vào vại
dưa tạo nên. Người Tứ Xuyên gọi là “sinh hoa”.

Tối hôm qua, mẹ đọc sách, tìm được
một cách trị loại váng này, theo sách thì phải lấy một sợi dây thép và một mảnh
vải để làm thành cái vợt. Mẹ bảo tôi: “Đình Nhi, mẹ cho con một tư liệu để viết
văn, con có đồng ý không? Con hãy lấy cái vợt này vớt hết váng mỏng trong vại
dưa ra”. Tôi nhận lời, tung tăng chạy trước vào nhà bếp, giục mẹ: “Mẹ! Mẹ bê hộ
con vại dưa này đặt trên mặt bàn kia”. Mẹ bê giúp tôi vại dưa đặt lên trên bàn,
rồi mở nắp vại, mùi chua hấp dẫn làm tôi thấy chảy cả nước dãi.

Mẹ dạy tôi cách vớt váng dưa, rồi
đứng cạnh nhìn tôi làm. Tôi cầm cái vợt, thò vào miệng vại rồi nhè nhẹ hớt
những lớp váng mỏng màu trắng nổi lên trên mặt nước. Lớp váng mỏng vỡ tan, cả
cái vợt bám đầy váng trắng. Tôi đem vợt ra vòi nước rửa sạch, rồi nhúng vào nồi
nước sôi đang đặt trên bếp lò. Một lát sau, tôi quay lại hỏi mẹ: “Mẹ ơi! Như
thế đã được chưa?” Mẹ rất hài lòng: “Được rồi, làm như vậy là rất tốt!” Nói
xong mẹ yên tâm đi ra ngoài.

Tôi quay lại tiếp tục vớt váng dưa.
Thấy lớp váng bám cả trên thành vại, tôi lấy đèn pin ra soi, rồi cẩn thận lấy
vợt quay mấy vòng quanh thành vại, cho đến khi thật sạch mới thôi. Gần thành
vại vẫn đang còn một ít váng cố tình chạy trốn, tôi đưa vợt đến đâu là nó đã
nhanh chân chạy trước, tôi quay vợt đón đầu, cuối cùng tôi cũng bắt được hết.

Tôi mời mẹ nghiệm thu, mẹ nói: “Sạch
rồi! Như vậy, con lại học được một cách làm nữa nhé”.

Đình Nhi không chọn việc, bảo làm
việc gì cũng vui vẻ làm ngay, dù việc đó cần sự khéo léo hay cần sức lực. Chỉ
cần mẹ sắp xếp thời gian và hướng dẫn cách làm. Có những việc các bạn khác
không khi nào chịu làm, như lau rửa từng viên gạch men lát trên thành tường nhà
vệ sinh, nhưng giao cho Đình Nhi cháu vẫn vui vẻ làm ngay.

Ngày 26 tháng 8 năm 1992 (Lúc 11
tuổi)

Tôi yêu hoa lan

“Làm hoa, xin làm một nhành lan.
Hương thơm man mác, dáng thanh nhàn…” Đây là câu thơ của Lý Bạch, nhà thơ lớn
đời Đường. Câu thơ đã thể hiện lòng yêu quý hoa lan của nhà thơ. Trước lan can
nhà tôi cũng có một chậu lan, tôi thích lắm.

Hoa lan cuả nhà tôi thuộc giống huệ
lan, nở vào mùa hè. Có một hôm, tôi tưới hoa, bỗng thấy chậu lan nhú lên một
chiếc nụ nhỏ, tôi mừng quá, hét toáng lên: “Mẹ ơi! Ba ơi!Hoa lan nhà ta có nụ
rồi…” Từ đó, ngày nào tôi cũng phải đến thăm hoa đến mấy lần, xem nó lên cao hay
chưa, đã nở thành hoa chưa. Ngày qua ngày, cái nụ lan nho nhỏ đó, nay đã vươn
cao chừng hai gang tay, rồi mấy ngày sau đó, bỗng có mùi thơm thoang thoang
trong nhà, tôi nghĩ bụng: “Lẽ nào…” Tôi vội chạy lại phía chậu lan. Ôi! “Hoa
lan nở rồi, hoa lan nở rồi! Hay quá! Hoan hô!” – Tôi mừng quá cứ nhảy tưng
tưng. Hoa lan phô những cánh mềm màu vàng nhạt ở chính giữa, trên mỗi cánh hoa
có điểm những chấm hồng, trông chẳng khác gì một chiếc ngai vàng bằng hoa vậy.
Chiếc chậu hoa có điểm chấm hồng ấy, thật giống như một tấm thảm màu bước tới
ngai vàng. Mùi hoa lan nhè nhẹ mà ngây ngất, dễ làm say đắm lòng người.

Từ đó, tôi càng thấy yêu chậu lan,
ngày nào cũng “tắm” cho hoa, mỗi lần “tắm” xong tôi đều đứng lại ngắm nghía hồi
lâu. Những chiếc lá mềm mại hình thoi còn đọng lại những giọt nước long lanh
như hạt ngọc, càng tôn thêm vẻ đẹp u uẩn mà thanh cao. Có lần, tôi nhìn thấy
trên một chiếc lá xanh non có mấy con sâu nhỏ, mẹ vội đi mua thuốc về “chữa
bệnh” cho lan.

Hoa lan đem lại niềm vui cho cả nhà.
Có lần mẹ giận tôi, hai mẹ con đều rất buồn, thế mà mùi hoa lan thoang thoảng
trong nhà đã làm cho mẹ nguôi giận. Và tôi cũng nhận ra lỗi của mình, chạy đến
xin lỗi mẹ. Hoa lan làm cho gia đình tôi tràn đầy sinh khí. Tôi yêu quý hoa
lan, mong hoa lan sẽ đem lại nhiều niềm vui cho gia đình khác.

THỂ
HIỆN SỰ XẤU HỔ VÀ ÁY NÁY: THƯƠNG YÊU BA MẸ

Làm trẻ con biết tự xấu hổ và băn
khoăn áy náy về những sai lầm của mình là một biện pháp giáo dục vô cùng hữu
hiệu. Nó có thể làm cho trẻ có khả năng tự sản sinh ra một loại “chất đề kháng”
ngay từ lòng mình, để sau này có thể chống lại mọi hành vi sai lầm làm cho mình
thấy xấu hổ.

Năm Đình Nhi lên 10 tuổi, cháu đã
trưởng thành nhanh chóng về nhiều mặt. Nhưng dẫu sao vẫn chỉ là một đứa trẻ có
nhiều lúc nghịch ngợm rất dại dột. Mỗi lần như vậy, chúng tôi đều rất chú ý đến
cách thức và mức độ phê bình, mong sao sau này cháu có thể biến những áp lực từ
bên ngoài ấy thành quy chuẩn hành vi ngay tại lòng mình. Chúng tôi cho rằng,
khi nào Đình Nhi biết tự xấu hổ, tự băn khoăn áy náy trước những việc làm không
đúng của mình, thì tâm lý của cháu mới chính thức bắt đầu chín chắn. Tôi còn
nhớ rất rõ, năm tôi khoảng 17 tuổi, mỗi lần nghĩ đến thầy giáo họ Tạ, tôi đều
cảm thấy mình còn phải cố gắng rất nhiều, phải làm tốt hơn nữa. Tôi luôn mong muốn
Đình Nhi cũng có được những sự thể nghiệm về tâm lý như vậy. Sự mong muốn ấy
của chúng tôi đã thành hiện thực vào một ngày hè năm Đình Nhi học lớp 4.

Ngày 20 tháng 8 năm 1991 (Lúc 10
tuổi)

Xấu hổ

Ăn cơm sáng xong, mẹ tôi ra chợ mua
rau, trong nhà chỉ còn có một mình tôi. Thu dọn bát đũa xong, tôi vào phòng
riêng chuẩn bị làm bài tập làm văn. Nhìn trước nhìn sau, đôi mẳt tôi bắt gặp
một ngăn tủ luôn đóng kín bên dưới tủ sách. Tôi nghĩ: không biết trong chiếc
ngăn tủ kia để những gì, hôm nay nhân lúc ba đi làm, mẹ đi chợ, mình thử mở ra
xem, biết đâu chẳng kiếm được mấy quyển sách hay để đọc.

Càng nghĩ tôi càng tò mò và thích
thú, thế là việc làm bài tập làm văn tôi đã quên bẵng đi từ lúc nào!

Tôi hì hục bê chiếc hộp các tông bên
cạnh tủ sách ra xa, rồi lại đẩy chiếc hòm con đặt trước tủ sách sang bên cạnh.
Sau đó, với sự tò mò đầy thích thú, tôi mở ngăn tủ đó, trong tủ tối om chẳng
nhìn thấy cái gì. Thế là tôi thận trọng bê chiếc đèn bàn trên nóc tủ đặt xuống
đất, cắm điện, đèn bật sáng. Tôi ngồi bệt xuống đất, cúi đầu nhìn vào bên
trong. Ôi những chồng sách cao ngất, xếp chặt bên trong, tôi mừng quá! Bỗng
nhiên tôi nghe thấy tiếng khóa lạch cạch kêu, tôi giật bắn cả mình, nghĩ bụng:
“Thôi chết rồi! Mẹ về. Ôi thật là đen đủi!” Tôi còn đang lúng túng, thì mẹ đã
đứng sững ngay trước mặt. Thấy ngăn tủ dưới bị mở toang, còn tôi đang ngồi
trước cửa tủ, mẹ tôi liền hiểu ra mọi việc. Mẹ nghiêm nét mặt nói với tôi: “Thì
ra, người lớn không ở nhà, con học hành như thế phải không?” Nói rồi mẹ giận dữ
đá mạnh mấy cú vào chiếc hộp giấy. Tôi biết, mẹ định đánh tôi, nhưng không nỡ,
nên trút giận vào chiếc thùng vô tội kia. Mẹ lườm một cái, thở dài rồi quay
đi.

Tôi cứ ngồi ngây trước tủ sách, xấu
hổ và hối hận vô cùng: mình không nên lãng phí thời gian như vậy, ba mẹ đã tìm
đủ mọi cách, dành cho mình từng phút từng giờ, thế mà mình lại lãng phí thời
gian nhiều như vậy. Thật có lỗi với ba mẹ vô cùng. Càng nghĩ, tôi lại càng thấy
xấu hổ và ân hận vô cùng. Thế là tôi đứng dậy cất đèn bàn, bê hộp giấy để lại
chỗ cũ, rồi quay lại bàn học, bắt đầu bài tập làm văn.

Đình Nhi bắt đầu có hiểu biết, càng
có hiểu biết, Đình Nhi càng yêu thương cha mẹ. Mùa hè năm sau, để chữa khỏi
bệnh cho ba, Đình Nhi đã lặn lội đi khắp nơi để tìm thầy bốc thuốc bắc cho ba.
Hình ảnh một cháu bé mới 11 tuổi, một mình đạp xe giữa trời nắng chang chang đi
tìm thuốc chữa bệnh cho ba. Đó là một trong những kỉ niệm ấm áp nhất trong lòng
ba mẹ.

Ngày 24 tháng 7 năm 1991 (lúc 11
tuổi)

Mua thuốc cho ba

Giữa kỳ nghỉ hè, trên mặt ba bỗng mọc lên hai
cái nhọt thật to, đau nhức. Thấy vậy, tôi rất muốn có cách nào giúp ba giảm bớt
sự đau đớn.

Một hôm, ba bảo tôi đến hiệu thuốc
bắc bốc cho ba mấy thang thuốc chữa nhọt. Tôi vâng lời. Ba lấy bút kê đơn: “Địa
hình hoa tía – 3 khắc; hoa cúc dại – 3 khắc… cắt 3 thang”. Tôi hỏi ba: “Ba khắc
là thế nào hả ba?” Ba nói: “là 3 gam” – “Con hiểu rồi ba ạ”.

Tôi cầm đơn thuốc và địa chỉ mấy
hiệu thuốc bắc ba viết cho tôi, nhảy lên xe đạp phóng đi.

Đầu tiên, đến hiệu thuốc Đồng Nhân
Đường, tôi hỏi người bán hàng, có những loại thuốc như trong đơn không, được
trả lời là không có. Tôi lại đạp xe đến hiệu thuốc khác gần bưu điện, họ cũng
trả lời là không có. Tôi hơi nản chí, song nghĩ đến sự đau đớn của ba, thấy
hăng hái lên, lại đạp xe đến một hiệu thuốc ở gần ngã tư phố Đông Đại.

Tôi đưa đơn thuốc cho cô bán hàng
hỏi: “Cô ơi! Ở đây có những loại thuốc như trong đơn này không ạ?” Cô bán hàng
đọc đơn thuốc rồi trả lời ngay: “Có đấy.” – “Cám ơn cô! Cô làm ơn cắt cho cháu
ba thang ạ!”, tôi đang định lấy tiền trả cô, cô liền đẩy trả đơn thuốc, rồi
nói: “Không phải trả tiền ở đây, sang quầy bên kia”. Tôi ấm ức trong bụng nghĩ:
“Thái độ phục vụ ở đây sao kém thế”. Trả tiền xong, tôi hỏi cô bán hàng, lấy
thuốc ở đâu ạ, cô ta xẵng giọng: “Đợi đấy!” Tôi đề nghị: “Nhờ các cô chia làm
ba thang cho cháu được không ạ?” – “Cái gì? Không được.”. Tôi định nói tiếp,
nhưng nhìn thấy bộ mặt sẵn sàng cãi nhau của cô ta, tôi đành nén nhịn, đứng
sang một bên. “Lấy thuốc, lấy thuốc này…” Chỉ lát sau có tiếng quát lên như
vậy. Tôi vội chạy lại lấy thuốc. Khi quay ra tôi còn nghe thấy cô ấy chửi tục
một câu. Tôi chẳng thèm chấp, chỉ nghĩ bụng: “Con người này thật là… đã không
gói hàng theo yêu cầu của khách, lại còn chửi bậy, hừ!”

Nhưng thôi, cuối cùng tôi đã mua
được thuốc cho ba. Đó là điều tôi sung sướng nhất.

Càng khôn lớn hiểu biết, Đình Nhi
càng chú ý học hỏi ở ba mẹ từng lời ăn tiếng nói. Cháu đã biết chủ động tiếp
thu những cái hay cái đẹp từ trong cách cư xử của ba mẹ để tự hoàn thiện mình.

VƯỢT
QUA NHỮNG THỬ THÁCH LỚN LAO, ĐÌNH NHI ĐƯỢC VÀO HỌC TRƯỜNG NGOẠI NGỮ

Theo thông lệ từ nhiều năm nay,
trường tiểu học mà Đình Nhi đang theo học, mỗi năm đều có 10 chỉ tiêu được giới
thiệu vào học trong các trường trung học trọng điểm, tiêu chuẩn xét duyệt là
tổng số điểm thi tốt nghiệp cuối cấp. Năm nay 1993, năm Đình Nhi tốt nghiệp
tiểu học, theo sự lần lượt phân công, trường tiểu hoch của Đình Nhi sẽ được
giới thiệu học sinh vào học Trường trung học số 7 ở Thành Đô, một trường trọng
điểm mà Đình Nhi vẫn hằng khao khát. Để có đủ tư cách được giới thiệu, Đình Nhi
đã phải phấn đấu suốt sáu năm trời. Cả năm lớp 5 và năm lớp 6 cháu đều đứng thứ
3 trong cả lớp. Riêng năm lớp 6, cháu đã lập được một kỳ tích là: Tất cả các
bài kiểm tra toán đều đạt được điểm tối đa: 100 điểm. Tất cả những dấu hiệu đó,
chứng tỏ rằng, còn những thắng lợi to lớn đang ở phía trước.

Nhưng không ngờ, vào đúng dịp nghỉ
đông năm lớp 6, bỗng có một tin đồn làm mọi người đều phải thất vọng sững sờ:
chính sách tuyển chọn học sinh tiểu học vào bậc học sơ trung năm nay ở Thành Đô
sẽ có một sự thay đổi quan trọng, phương thức giới thiệu những học sinh tiểu
học xuất sắc vào học thẳng tại các trường trung học trọng điểm đã bị phế bỏ,
thay vào đó là một phương thức mới do “máy tính sắp xếp”. Tất cả những học sinh
đã tốt nghiệp tiểu học, bất kể kết quả thi tốt nghiệp tốt xấu thế nào, đều được
ghi cho một mã số. Máy tính căn cứ vào nguyên tắc sắp xếp theo khu vực, sắp xếp
học sinh vào các trường trung học gần nhà nhất.

Thật đáng buồn, ở gần nhà chúng tôi
chỉ có mấy trường trung học mà suốt mấy năm gần đây không có học sinh nào đỗ
đại học. Chúng tôi nơm nớp lo âu, đợi chờ xem liệu có sự thay đổi nào nữa
không, và hi vọng những lời đồn đại kia chỉ là đồn nhảm. Nhưng lời đồn đại “do
máy tính bắt thăm” lại là sự thật. Đối với những học sinh xuất sắc đang hi vọng
được giới thiệu vào những trường có chất lượng cao, quả là một đòn trời giáng.

Dù thế nào cũng đều do máy tình phân
công, vậy thì mọi sự cố gắng nào còn có ích gì đâu! Vài bạn học sinh giỏi ở lớp
Đình Nhi bỗng sinh ra chán nản. Thời gian hàng ngày, lẽ ra phải “dùi mài kinh
sử”, họ lại lao đầu vào những việc không đâu như xem phim ảnh, xem băng video,
họ xem suốt ngày đêm, lên đến lớp vẫn còn say sưa kể lại cho các bạn bè nghe
nữa.

Đình Nhi là người hiểu biết hơn các
bạn cùng lớp. Vì vậy, nỗi buồn của Đình Nhi cũng sâu nặng hơn. Đây là cú sốc
lớn đầu tiên trong đời Đình Nhi, không giống như lần bị truất chức quyền lớp
trưởng năm xưa, chỉ cần thay đổi trạng thái tâm lý là có thể giải quyết được
vấn đề. Lần này, Đình Nhi buồn hơn nhiều, không còn nghe thấy những tiếng hát
tiếng cười, ríu rít suốt ngày của Đình Nhi nữa.

Vợ chồng tôi cũng lo lắng nhưng biết
rằng, trong lúc này, lòng tin của chúng tôi có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối
với cháu. Ba đã động viên Đình Nhi: “Học sinh tốt sẽ được học trong trường tốt,
đó là quy luật”. Tôi cũng động viên cháu: “Con không nên vì chưa nhìn thấy cá
mà bỏ dở việc đan lưới, nên nhớ rằng, thời cơ chỉ đến với những người có đầu óc
sẵn sàng đón nhận”.

Chúng tôi hi vọng qua sự vấp váp lần
này, Đình Nhi sẽ học được cách “làm thế nào để vượt qua được những giai đoạn
khó khăn của cuộc đời”. Cho dù người khác khi gặp phải khó khăn có thể sẽ rời
bỏ mục tiêu, nhưng Đình Nhi dù thế nào cũng phải kiên trì phấn đấu cho lý tưởng
của mình.

Sau vài lần nói chuyện, Đình Nhi đã
trấn tĩnh lại được, cố gắng lao đầu vào những công việc chưa nhìn thấy có tia
hi vọng cụ thể nào, lại tiếp tục gặm nhấm các đề toán khó của trường chuyên
toán Olympic theo kế hoạch, mà còn chăm chỉ hơn trước đây. Chúng tôi có lần bảo
cháu: “Khi người khác không làm, mình làm, chẳng phải rất dễ thành công hay
sao?”

Chúng tôi không chịu khoanh tay ngồi
chờ, mà đã bắt tay hành động ngay, cũng chạy chọt, nhờ vả, nghe ngóng khắp nơi.
Kết quả là đã phát hiện ra, ngoài biện pháp máy tính bắt thăm, cũng còn một cơ
hội khác là bỏ tiền ra để “chọn trường”. Các trường trung học trọng điểm đặt
giá quá cao từ một vạn rưỡi đến hai vạn rưỡi đồng, tùy từng trường cho mỗi học
sinh xuất sắc ngoài khu vực. Nộp tiền cũng không được coi là đã xong, rồi còn
phải qua kỳ thi tuyển khá ngặt nghèo, thế mà mỗi một trường trọng điểm chỉ có
được hơn chục chỉ tiêu cho học sinh ngoài khu vực, những học sinh đã nộp tiền,
đợi vào thi lại đông như kiến cỏ.

Vẫn còn hai trường nữa, nhưng tiếng
tăm chưa thật nổi trội lắm thời bấy giờ. Đó là trường trung học số 48, lần đầu
tiên chiêu sinh một lớp Anh văn và một trường nữa là Trường Chuyên ngữ Thành Đô
mới được thành lập. Bốn năm nay, trường Chuyên ngữ Thành Đô là một trong 14
trường do Bộ Giáo dục thành lập trên phạm vi toàn quốc. Lúc bấy giờ, khóa học
sinh đầu tiên mới vào học năm thứ nhất bậc cao trung, chưa được cọ xát trong
cuộc “thử thách khắc nghiệt” – thi vào đại học, chưa có được tiếng tăm như các
trường khác đã liên tục nhiều năm có học sinh đỗ đầu trong các kỳ thi vào đại
học. Hơn nữa, trường này lại đòi hỏi, ngay từ năm đầu bậc sơ trung học sinh đã
phải vào nội trú. Điều này quả thực không hấp dẫn lắm đối với chúng tôi. Tôi
rất lo là: Đình Nhi xa nhà quá sớm, hơn nữa phải nội trú quanh năm như vậy, sẽ
mất đi cơ hội được cha mẹ dạy dỗ thường xuyên và kịp thời.

Làm thế nào bây giờ? Đầu tư cho giáo
dục, từ trước tới nay chúng tôi chưa bao giờ tiếc công tiếc của. Còn việc thi
tuyển, Đình Nhi chỉ cần chịu khó hơn chút nữa là có thể đủ sức cạnh tranh. Thế
nhưng, thi vào trường nào sẽ có lợi nhiều nhất cho sự phát triển sau này của
Đình Nhi? Tôi dường như rơi vào sự dày vò đau khổ như lần trước đây từ bỏ kế
hoạch bồi dưỡng “thần đồng”.

Sau khi suy nghĩ đắn đo suốt nửa
tháng trời, anh Trương Hân Vũ hình như đã có được một quyết định, anh nói: “Chỉ
cần Trung Quốc vẫn tiếp tục cải cách mở cửa, thì ngoại ngữ chắc chắn sẽ ngày
càng có vị trí quan trọng. Anh tin rằng chúng ta có đầy đủ khả năng dẫn dắt
Đình Nhi, con nó sẽ dễ dàng trải qua sáu năm nội trú. Dù cuối cùng Đình Nhi có
thể thi đỗ vào trường nào chăng nữa, nhưng bây giờ những trường nào ta cảm thấy
được, cứ cho Đình Nhi ghi tên dự thi”.

Những lời nói của anh làm tôi thấy
yên tâm hơn. Và khi đã quyết định rồi thì Đình Nhi càng thêm bận rộn. Vừa tốt
nghiệp tiểu học xong, giờ lại căng người ra chuẩn bị cho một cuộc thử thách
mới.

Năm đó, cuộc cạnh tranh để thi vào
Trường Chuyên ngữ Thành Đô khốc liệt chưa từng thấy. Do “Hiệu ứng thúc ép” của
biện pháp “máy tính sắp xếp” mới được ban ra, hàng loạt học sinh vừa tốt nghiệp
tiểu học thuộc loại giỏi, đều ùa đến chen lấn trước cổng trường này. Các cháu
rất sẵn sàng lao vào một cuộc đấu đá bằng chính thực lực của mình, để thoát
khỏi số phận do máy tính định đoạt. Đến trước ngày thi, số học sinh ghi tên dự
thi đã lên tới hơn 6.000 người.

Hơn 6.000 thí sinh mà chỉ lấy có
120, tỷ lệ vào chỉ có 1,8%. Đây sẽ là một cuộc chiến đấu nảy lửa, và cũng là
cuộc chiến đấu gay go nhất từ trước đến nay của Đình Nhi.

Mặt khác, kết quả của cuộc chiến đấu
này sẽ làm cho hơn một trăm học sinh xuất sắc nhất tập trung tại một chỗ, hình
thành nên một tập thể có tố chất giáo dục cao. Đây là một “mỏ vàng trữ lượng
cao” của tài nguyên giáo dục. Và đây cũng là một cơ hội hiếm có đối với Đình
Nhi. Nếu Đình Nhi có may mắn được học cùng những tài năng kiệt xuất đó, trong
sự ganh đua khích lệ lẫn nhau, sẽ tạo ra một “hiệu ứng cộng hưởng” cực tốt.
Trường Trung học Chuyên ngữ Thành Đô bỗng nhiên cao giá.

Ý chí quyết tâm và tinh thần hăng
hái của cả nhà đều được động viên. Chúng tôi đặt kế hoạch cho Đình Nhi: “Thi
viết phải cố gắng vượt lên hàng đầu, thi nói phải chiếm giải nhất”. Vì Đình Nhi
là một học sinh trường chuyên toán Olympic thuộc loại “giữa đường nhập cuộc”,
cho nên trong các kỳ thi Olympic Đình Nhi chỉ đạt được giải ba trong toàn tỉnh
Tứ Xuyên. Điểm thi viết chắc chắn không thể bằng các bạn được giải nhất, giải
nhì. Chúng tôi nhận định rằng, chỗ mạnh của cháu là thi nói. Kết quả, với thành
tích điểm thi nói hơn điểm thi viết là 10, Đình Nhi đủ tư cách vào thi nói.

Để đạt được điểm cao trong thi nói,
chúng tôi hướng dẫn cho Đình Nhi phải chuẩn bị đầy đủ. Ba mua cho Đình Nhi
những cuốn băng học tiếng Anh tốt nhất, cẩn thận sửa từng âm cho cháu. Trước
khi thi hai ngày, mẹ còn hướng dẫn cho Đình Nhi tư thế trả lời: nét mặt phải ra
sao, tư thế phải như thế nào để thể hiện lòng tin tự chủ trước mặt ban giám
khảo. Đình Nhi đã răm rắp làm theo, không những thế còn biết chủ động ứng phó
theo nguyên tắc mà chúng tôi đã rèn luyện cho cháu. Bước chuẩn bị khởi đầu là
khá thuận lợi. Hôm Đình Nhi đi thi, ba cũng phải trực tiếp ra trận, đến tận
trường thi để cổ vũ cho con gái. Hôm đó trời lại mưa, ba đã phải đứng đội mưa
bên ngoài phòng thi suốt hơn hai tiếng đồng hồ. Đến hôm thi nói, thì trời lại
nắng như đổ lửa, mẹ lại thay ba đi cổ vũ cho Đình Nhi. Đình Nhi thấy lạ, hỏi:
“Tại sao trong các cuộc thi Olympic, ba mẹ đều để con đạp xe một mình, mà lần
này cả ba và mẹ đều phải đi theo?” Ba nói: “Có những lúc cần thiết, cũng phải
dùng dao giết trâu để mổ gà, cốt để đảm bảo không có những sai sót ngoài ý
muốn”. Câu nói này đã để lại một ấn tượng sâu sắc cho Đình Nhi. Sau này qua nhiều
lần được nhắc lại, nó đã trở thành một phong cách làm việc cẩn thận, chu đáo và
thận trọng của cháu.

Trong nắng vàng rực rỡ của Tháng 8
mùa thu, Trường Chuyên ngữ niêm yết bảng danh sách điểm thi. Tôi vội vàng dẫn
Đình Nhi đi xem kết quả. Thầy giáo phụ trách phát giấy báo nhập học, giương
kính rà soát một hồi trên bảng danh sách thí sinh hồi lâu, rồi ngẩng đầu lên
nói: “Lưu Diệc Đình đỗ rồi!” Đang trong trạng thái tâm lý căng thẳng, hồi hộp
đợi chờ, nghe báo đỗ, cháu vội lại ôm chầm lấy tôi vừa cười vừa nhảy nhót,
không nén được sự vui mừng hét toáng lên: “Mẹ ơi! Đỗ rồi, đỗ rồi!” Thầy giáo
phụ trách phát giấy báo hình như cũng vui lây, một tay giơ cao tờ giấy báo,
tươi cười với Đình Nhi: “Cháu biết không? Tờ giấy này của cháu đáng giá hai vạn
rưỡi đồng bạc đấy!”

Mấy năm sau khi Đình Nhi nộp đơn xin
vào trường đại học Mỹ, trong tờ “Giới thiệu sơ lược Trường Đại học Harvard” có
một câu nói làm cho Đình Nhi nhớ ngay đến kỳ thi vào bậc sơ trung năm nào: “Đại
học Harvard xin tặng bạn một câu châm ngôn: Khi thời cơ đến, xin bạn hãy sẵn
sàng”.