Tạ từ tiểu đoàn trở về vào lúc gần một giờ sáng.

Nét mặt lù lì của anh lần này lại tráng một vẻ đăm chiêu khác lạ. Tạ vẫy mọi người lại, ho khan một tiếng rồi nói luôn:

- Lệnh cho đại đội ta đêm nay phải tiêu diệt được ban chỉ huy tiểu đoàn biệt động quân số 6 ác ôn đang đóng tại ngã ba Long Hưng theo tinh thần phòng ngự là chủ động tiến công. Long Hưng, chỗ này thằng Tấn biết chứ?

Tấn tỏ vẻ hào hứng:

- Dạ biết. Ngày nào đi học em chả qua đó.

- Tốt rồi. - Lại một tiếng ho bật ra. - Vậy chuẩn bị dẫn đường! Tất cả tranh thủ ngụy trang, mười lăm phút nữa xuất phát. Thằng Sen vẫn ở lại coi hầm và cảnh giới.

Góc trong cùng hầm, một ánh pháo sáng từ trên cao hắt vào soi rõ đôi mắt đang nhìn lên rất lạ của Sen...

Còn mười phút, Tạ bỗng mượn Bình cây bút Bic, xin mảnh giấy rồi lui về góc sạp, bấm đèn vừa ho cục cục vừa viết hí hoáy cái gì đó xem chừng nhọc nhằn và mải miết lắm... Viết xong, nhét vào tận dưới đáy ba lô, bôi trét bùn đất qua loa lên người lên mặt rồi ra lệnh lên đường. Tất cả những động tác ấy không qua được mắt Cường.

“Tất cả những gì hiện lên mặt anh bạn lúc này đều báo điềm không tốt đâu.” Chợt nhớ đến câu nói của người phóng viên nhiếp ảnh hồi chiều nói với Tạ, anh bước đến bên, nói khẽ:

- Đại đội trưởng có sao không? Nếu còn ho, cứ ở lại, em dẫn anh em đi được rồi.

- Láo nào! Cái gì mà ở lại với không ở lại? Đi!

Tạ gắt và cùng với Tấn, súng xuống tay, anh dẫn đầu đội hình xuyên vào trời đêm.

Họ nương vào bóng tối dày đặc, thận trọng luồn qua khúc tường thành... tiến qua khoảng trống... bò ra đường cái... lần theo vệt đường mòn đến một ngã ba thì dừng lại.

Tấn thì thào:

- Đến rồi, đây là ngã ba Long Hưng.

Tạ chỉ một ngôi nhà tô có sáng đèn, hỏi Tấn:

- Nó đấy phải không? - Tấn gật đầu. - Tốt, theo tao! Đánh nhanh rút nhanh nghe chửa?

Họ khom thấp người, nhón chân dò dẫm từng bước. Thân thể họ nhòa chìm vào cây cỏ, vào trời đêm, vào đất đai ẩm ướt. Bỗng gò má Tạ chạm vào một hàng rào lưỡi lam, bị cứa rớm máu. Vẫy tay cho mọi người ngồi xuống, anh căng mắt nhìn. Bên kia hàng rào là một cái cự mã ba tầng kiên cố, bên kia cự mã là bóng một tên lính đang đi đi lại lại. Thêm một tên lính khác đi ngược chiều, cả hai súng hườm hườm trong tay.

Trời se lạnh. Một luồng gió lạnh từ hướng bắc thổi về khiến Cường rùng mình.

Theo hiệu lệnh của Tạ, Cường bò lên định làm động tác chui qua rào thì đúng lúc ở đằng sau nghe đến khục một cái. Anh giật mình quay lại và sửng sốt chứng kiến người Đại đội trưởng của mình đang đánh vật khốn khổ khốn nạn với cơn ho tai quái đang hành hạ. Toàn thân Tạ gồng cuộn lên như bị bò cạp đốt vào chỗ hiểm... nhưng không ăn thua, tiếng lục bục, rè rè trong cổ họng vẫn phát ra. Nghe được cả tiếng rin rít như tiếng gió thổi qua ống nứa. Cường vội trườn trở lại xem có giúp được gì không, nhưng làm sao có thể giúp khi cái âm thanh khủng khiếp đang được khuếch đại hàng chục lần trong đêm vắng đó bật từ trong ra chứ không phải ăn từ ngoài vào. Cường đưa tay vuốt vuốt vào lưng anh... Không ổn, chỉ thêm ngứa ngáy. Giống như lần nào chữa ho cho Hải ở trong hầm, Tạ vội bứt cả nắm cỏ có trộn cả đất nhão nhoét đưa vào miệng cố nuốt... Vẫn vô ích, tiếng ho đẩy nắm cỏ bật ra. Tạ lại vội vơ cái mũ vải đội trên đầu, vo tròn tống tiếp vào cổ họng. Vẫn bất lực, cái mũ vải cùng chung số phận với nắm cỏ kia. Không còn cách nào khác, Tạ đành vùi sâu mặt xuống đất ướt, thật sâu, sâu nữa... Chỗ đất ấy như miệng núi lửa cứ sôi lên lục bục. Lần này có vẻ khá hơn, cái lưng của Tạ không gồng quắn lên nữa và tiếng thở trong ngực anh bắt đầu vang ra đều đều. Cường hiểu Tạ đã uống cả một vốc nước bùn vào bụng cho dịu cái cần cổ đang nóng rẫy. Ứa nước mắt nhìn lên, không nhìn thấy chiếc răng nào, Tạ cười thiểu não ra hiệu cho Cường tiếp tục công việc rồi nằm ật ra, kiệt sức...

Chàng võ sinh Hà thành ngày nào đêm nay lại có dịp được thực thi những bài luyện của mình một cách đắc dụng. Trong giây lát, anh đã luồn qua được lớp rào cự mã ken dày để nằm phục ngay dưới chân tên lính gác lúc nãy trong một bụi cỏ Mỹ cao ngang ngực. Tên lính nhỏ con không trông rõ mặt ngáp một tiếng sái quai hàm rồi vạch quần đái tồ tồ. Dòng nước đái khai nồng mùi rượu phun tia vào cả mặt anh. Chắc hắn vừa đổi phiên gác sau một chầu nhậu? Anh nghĩ và tự nhiên cảm thấy lúc này đây, giữa gã và anh có cái gì gần nhau lạ lắm. Cùng là thằng người, cùng từ một gia đình có cha có mẹ, có anh em, có thể có cả người yêu hay vợ, cùng mùi mồ hôi chua loét, cùng một đêm côi cút không biết chết sống lúc nào, cùng... Kẻ địch ở xa còn mơ hồ khái niệm, khi nó ở gần lại thấy nó như mình, giống mình làm sao. Giống đến nỗi anh chỉ muốn lúc này hắng giọng một tiếng rõ to rồi đứng dậy vỗ vào vai nó cái pạch và nói: “Thôi, đánh nhau mãi chán rồi, đủ rồi, hiểu nhau quá rồi, giờ tớ với cậu ra phố làm một tô hủ tíu nóng rụng răng, thêm một ly cà phê đá đánh cho sủi bọt cái đã rồi tính gì thì tính”, nhưng anh vẫn phải nằm im. Quy luật chiến tranh, quy luật sống còn không để cho anh được phép thả nổi tình cảm của mình theo một chiều không dính gì đến hiện tại. Mà đúng ra, trước thằng người này, anh chả thấy có một chút hận thù gì để hủy diệt, mặc dù trong ý thức anh vẫn hiểu rằng, nó chính là nguyên cớ của mọi sự khôn cùng, mất mát khôn xiết kể cho anh em mình ở trong khu Thành cổ xương người nhiều hơn đất đá, máu người nhiều hơn mưa rơi kia. Nhưng có đúng nó là nguyên cớ hay còn có một thế lực nào, một thằng nào đứng đằng sau nó nữa? Muộn rồi, xin lỗi thằng em nhé, tôi phải làm phận sự người lính.

Anh bật dậy đánh mạnh một xống tay vào cổ gã. Gã dụi xuống như một khúc chuối bị đốn ngang thân không kịp kêu lên tiếng nào. Cường rút dao găm kề sát cổ gã định đưa một đường kết liễu nhưng rồi không hiểu sao lại thôi, để mặc gã nằm đó. Tên thứ hai anh cũng làm như vậy, nhanh hơn, mạnh hơn, làm vừa đủ để cho sự sống không rời khỏi chúng mà chỉ bị tê liệt phân nửa người phía trên.

Cửa đã mở, vật cản không còn nữa, cả đội hình nhanh chóng tiến sát ngôi nhà tô vẫn còn ánh đèn đỏ quạch như mắt thú hoang hắt ra. Họ men theo chân tường đến trước một khuôn cửa sổ. Tạ rướn người nhìn vào. Bên trong có chừng bốn, năm sĩ quan cấp úy cấp tá của sắc lính biệt động đang chụm đầu vào một tấm bản đồ, vẻ căng thẳng bàn bạc cái gì đó. Ngoài cửa chính có hai tên đứng gác như hai bức tượng. Và ngoài sân đang có hai chiếc xe bọc thép đi qua đi lại, gầm gừ.

Trong phòng, một viên trung tá quấn băng trắng ở trán đang nói gì nghe lào khào không rõ, chỉ thấy hắn khum bàn tay, bóp nghiến lại rồi dộng mạnh xuống mặt bàn như úp cá, đập bẹp.

Tạ thì thào vào tai Cường: “Bọn khốn này tính ngày mai ăn tươi nuốt sống mình đây. Vậy bố ăn trước! Các cậu không chế đám ngoài sân. Tớ trong nhà.”

Dứt lời, không hiểu học được miếng võ khỉ này từ đâu, Tạ nhún chân lấy đà quăng vút người qua cửa sổ, dừng lại, đứng choãi chân, chĩa súng vào giữa ngực tốp sĩ quan, giọng khàn đặc: “Đứng im! Đã đến giờ chúng mày phải đền tội cho những tội ác mà chúng mày đã gây ra bấy lâu nay ở cái Thành cổ này!” Anh nghiến răng lia cả băng. Như hứng trọn một cơn lốc từ trên cao đổ ụp xuống, đám sĩ quan thay nhau gục ngã mà mắt vẫn mở to ngơ ngác như không hiểu chuyện gì đã xảy ra.

Cùng lúc, Cường và nhóm của mình cũng tản ra, chiếm lĩnh những gốc cây, nã những đường đạn rất căng và chính xác về phía chiếc xe và đám lính rằn ri đang ào ào chạy tới. Đạn nổ chát chúa, lửa đạn làm sáng rực cả một khu ngã ba. Trong phút chốc, trước mắt Cường đã trở thành trống hoác không còn thấy gì nữa.

Rồi như linh cảm thấy một điều gì không ổn, anh thét vào tai Hải: “Cậu phụ trách giải quyết nốt hai cái xe kia!”, rồi lao trở lại cái phòng họp lúc nãy.

Trong căn phòng lúc ấy, với sắc mặt phấn khích đến cực độ, Tạ đang thoăn thoắt vơ vét tất cả giấy tờ, tài liệu trên bàn cho vào túi xách đeo bên hông thì bất ngờ cơn ho ập đến làm anh phải cúi gập người sao nhãng mất vài giây và đồng thời làm viên Trung tá kia đủ thời gian trấn tĩnh. Chính vào cái giây định mệnh đó, khẩu súng ngắn trên tay hắn tưởng đã chết nằm rụi ở góc nhà bỗng nháng lửa... Tạ hơi giật người lên rồi ôm ngực lảo đảo. Lại một nháng lửa nữa. Lần này chính xác hơn. Đến lượt anh ngơ ngác nhìn sững kẻ bắn mình như oán thán rồi gục hẳn, ngã sấp mặt xuống đống giấy tờ.

Vừa lúc Cường nhảy vào, chứng kiến cái chết của Tạ, anh hộc lên một tiếng đau đớn rồi bước đến đặt mũi súng nóng rẫy vào ngay thái dương viên Trung tá, lạnh lùng siết cò, siết thẳng căng chứ không có một chút chần chừ như cái lần đánh giáp lá cà, anh đã để nguyên cục đá sắc cạnh trên tay trong khi đường đi của nó phải là chính chỗ thái dương của thằng nằm dưới kia. Lúc gã chỉ huy tiểu đoàn biệt động vẹo đầu sang bên, thở hơi cuối cùng cũng là lúc anh bế thốc người đại đội trưởng vẫn còn thoi thóp của mình qua cửa chính lao ra.

★

Trên cao, nền trời chuyển màu nhờn nhợt báo hiệu đã quá nửa đêm. Trời lại bắt đầu mưa.

Cách ngã ba một đoạn, tìm một chỗ khuất, họ dừng lại, Cường đặt nhẹ Tạ xuống, rút bông băng cá nhân băng bó cho anh. Nhưng không kịp nữa rồi, băng quấn đến đâu, máu từ bụng từ ngực Tạ trào ra đến đó. Như vô thức, Tạ yếu ớt đẩy hai bàn tay nhòe máu của Cường ra, thều thào: “Thôi... đừng làm gì nữa... Phận tao đến đây là xong... chỉ thương mấy thằng chúng mày. Ở lại bảo ban nhau mà sống. Cường... tao có lá thư để trong... gửi cho tao.”

Nói xong, anh từ từ nhắm mắt như người chìm vào giấc ngủ. Dòng Thạch Hãn dưới kia rền lên một tiếng ai oán, tức tưởi...

Mọi người cúi đầu làm động tác mặc niệm. Tất cả im lặng, chỉ có tiếng khóc nghẹn tắc của cậu bé Tấn là khẽ bật lên...

Với thi thể của Tạ trên vai, họ đi tiếp về phía khu thành, lầm lũi, không ai nói với ai một lời nào. Đã trải qua bao cái chết, bao sự mất mát nhưng chưa lần nào họ thấy sự mất mát lại nặng trĩu như lần này. Họ không chỉ mất đi một đồng đội, một người chỉ huy tháo vát, một người anh thân yêu mà hơn thế, họ còn mất đi một chỗ dựa tin cậy, một điểm tựa chắc chắn mà không biết trong những ngày tới ác liệt hơn, họ sẽ sống và chiến đấu thế nào?

Đã bớt mưa. Nhưng bầu trời vẫn còn sũng nước. Một vài vì sao ẩm ướt trên cao nhấp nháy lần cuối cùng rồi từ từ chui vào mênh mông.

Tấn đang đi đầu thì chợt dừng lại, ngó nghênh cái đầu trọc thụi lụi một lúc rồi cất giọng hốt hoảng:

- Chết! Em quên mất đường rồi!

- Cứ bình tĩnh. - Cường bước đến bên cạnh. - Em nhớ hướng không?

- Không... - Mặt cậu bé bí xị, mắt vẫn còn ngân ngấn nước. - Hình như mất mối đường từ lúc... mặc niệm anh Tạ.

- Bỏ mẹ rồi! - Bình nói. - Kiểu này trời sáng, nó đem từng thằng bỏ vào rọ.

- Im! - Cường gắt khẽ rồi anh ngửa mặt chú mục nhìn lên trời. - Có cậu nào còn nhớ những nguyên lý lượng giác áp dụng vào thiên văn không?

- Tôi nhớ. - Bình nói. - Ta đang ở hướng nam, muốn đi về hướng bắc phải cắt theo cạnh huyền của sao Thần Nông. - Anh nhìn lên. - Kia, sao Thần Nông còn mờ mờ kia, cạnh huyền kia, đi theo tôi!

- Không, cạnh đáy chứ. - Hải cãi.

- Cạnh huyền. - Bình nói lại.

Hai người sẽ còn cãi cọ chưa biết đến bao giờ nếu cuối cùng Cường không lên tiếng quyết định:

- Trận mạc làm kiến thức rơ rão hết rồi. Vậy ta đi theo cạnh huyền trước, không đúng, lại đi theo cạnh đáy sau.

- Nhất trí! Lần này tôi dẫn đường.

Bình nói và phăm phăm đi trước. Mọi người cõng thi thể của Tạ theo sau. Bất ngờ nhận định của Bình đã đúng. Chỉ mươi phút sau, họ đã chạm bờ sông, từ đây đã mờ mờ nhìn thấy tòa nhà cụt mái của Bộ chỉ huy.

Trời lại mưa tầm tã. Họ nhẹ nhàng đặt thi thể của Tạ xuống, bó chặt bằng miếng vải dù pháo sáng không còn lành lặn vừa được lấy từ trong túi của Tấn ra rồi tất cả quỳ xuống, chắp tay lên ngực.

Tiếng Cường hay tiếng sóng vỗ bờ xa vắng:

- Anh Tạ ơi... Không muốn để thi thể anh phải bị bom pháo quăng quật nhiều lần trên mặt đất, chúng tôi xin phép được thủy táng cho anh. Nếu ai đó lấy được anh lên chôn cất ở một chỗ an toàn thì chúng tôi cũng toại nguyện. Mong anh sống khôn chết thiêng phù hộ cho chúng tôi, những thằng em còn sống tiếp tục hoàn thành công việc của anh để lại. Lời nói này thay cho nén tâm nhang xin được thắp lên mộ anh...

Họ lặng lẽ mang anh ra mép sông lúc này đang ăm ắp nước, kính cẩn thả xuống. Một quầng nước tung lên. Cái xác chìm nhẹ rồi sau đó nổi bềnh trôi từ từ ra cửa biển. Trên trời, một loạt hỏa châu bay lên nhòe nhoẹt như vô tình soi đường cho linh hồn một con người về miền cực lạc...

Rời bờ sông, họ âm thầm đi ngược lên Thành cổ. Nỗi buồn thương chống chếnh đã khiến cho họ không nhìn thấy một bóng người đang bước ngược lại xuống bến sông, bóng con gái, cái bóng của Hồng...

★

Trời sắp sáng. Không kịp ngủ, mọi người tập trung ngồi nghe Cường bấm đèn đọc lá thư của Tạ để lại trong đáy ba lô. Giọng anh xa vắng:

“Em và con thương nhớ! Anh sắp đi đây. Lần này chắc anh sẽ đi xa mãi mãi. Vậy là anh không có dịp được gặp em và con nữa rồi. Anh thương nó lắm! Khi anh đi, nó chỉ nhìn anh không nói nhưng anh biết trong lòng nó cũng thương bố lắm. Em nhớ nói với con rằng thằng bố vô tích sự của nó đã biết nằm xuống như một người đàn ông, một người lính thực thụ.

Em... Phận anh trả nợ nước thế là xong, chỉ thương em, mẹ già, con nhỏ nhưng anh biết em sẽ vượt qua được. Nhớ động viên mẹ, đừng để mẹ khóc nhiều. Sau này có ai đem lòng thương em thật lòng, em cứ gắn bó với người ta, như vậy ở dưới kia anh cũng mát lòng. Ngày thắng lợi, nếu còn nghĩ đến anh, em cứ đi tàu vào Quảng Trị, xuôi sông Thạch Hãn tìm đến thôn Nhan Biều, người ta sẽ vớt anh lên chôn ở đó. Trong mộ có miếng tôn khắc tên anh...”

Im lặng. Tiếng sụt sịt của Tấn khẽ vang lên. Riêng mái tóc xù xì, vàng cháy của Sen là vẫn gục xuống hai đầu gối để trần.

Cường ngước nhìn lên bầu trời đêm Thành cổ, từ trong tâm tưởng sâu thẳm của anh, dường như có cái gì đó như một thanh âm bi thương và thao thiết nào đó khe khẽ vẳng lên, lan tỏa rồi thu lại lặn sâu, rất sâu vào trong người như một góc để dành, góc cất giữ những điều tinh lọc nhất để chờ dịp trào ra...

★

“Ngày... tháng... năm...

Mẹ ơi! Vậy là cho đến hôm nay, chúng con đã trụ được tới ngày thứ bảy mươi lăm. Anh Tạ, người anh đáng kính của chúng con đi rồi, đi lặng lẽ, đi thanh thản như đã biết trước giờ khắc ra đi của mình, điều mà lâu nay con chỉ coi là hoang tưởng, là sản phẩm của một bộ óc mê mụ. Sự ra đi của anh ấy để lại cho chúng con một khoảng trống ghê gớm quá, đến nỗi chúng con phải nghĩ rằng, chính tình nghĩa tử sinh đồng đội, những ký ức sâu sắc nằm gai nếm mật đã kết dính chúng con lại, đã hà hơi tiếp sức để cho chúng con biết vượt lên tất cả để đứng vững chứ chưa hẳn đã là những gì thuộc về lý tưởng, hoài bão hay mục đích chính trị xa xôi nào.

Mẹ có tin vào những điều linh cảm không? Anh ấy đã linh cảm, đã tiên liệu trước được nơi chôn cất của mình và dặn vợ con sau chiến tranh tìm đến. Còn con, con hiểu đó chỉ là sự trải nghiệm của người lính, sự trải nghiệm mang tính quy luật và đã chạm đến tâm linh.

Mẹ! Cuộc họp bên ấy diễn tiến đến đâu rồi mẹ? Con hiểu mỗi người lính ngã xuống ở đây là mỗi cú thúc cho cuộc họp liên quan đến vận mệnh dân tộc ở bên kia mau chóng được ký kết, đúng không mẹ? Cho nên mẹ nói các bác, các chú ở đó cứ yên tâm, tụi con sẽ làm hết sức mình để chân lý được tồn tại và để mẹ nhanh được trở về nhà nghỉ ngơi.

Còn điều này nữa mẹ có tin không? Càng vào những lúc ác liệt nhất, đầu óc con càng vang lên những âm thanh lạ lắm, nó ngọ nguậy, nó rục rịch chuyển động, nó thét gào đòi được thoát ra. Đó là âm thanh của một bản giao hưởng mà nếu không trải qua những ngày ở đây, con sẽ không bao giờ có. Có lẽ vì thế nên con sẽ tìm cách tranh thủ để cho nó được tái sinh thành những ký hiệu, bởi, con nói điều này không phải là bi quan đâu, chưa biết bom đạn nó tìm đến con lúc nào.

Là đứa con, con thực lòng vừa mong những dòng thư này đến được với mẹ lại vừa không mong. Không đến được là con vẫn còn sống, vẫn còn viết tiếp. Đến được rồi tức là con đã... Nhưng không nói hết tất cả với mẹ thì còn biết nói với ai. Vì mẹ không chỉ là mẹ, mà trong những phút giây hiểm nghèo nhất, đối với con, mẹ còn là Hà Nội, là quê hương, là Tổ quốc. Con nói thế, chắc mẹ hiểu.”