Quy Y

Hôm nay tôi muốn nói về qui y Tam Bảo – Phật, Pháp,
Tăng – và ý nghĩa của qui y Tam Bảo.

Khi còn là những đứa trẻ nhỏ, chúng ta tùy thuộc
hoàn toàn vào sự chăm sóc của người khác. Chúng ta không thể tự ăn uống và tự
săn sóc cho mình. Nếu không vì sự thiếu khả năng ấy của trẻ con thì sẽ không có
sự nuôi dưỡng. Thật lý tưởng, thời kỳ nuôi dưỡng ấy là một thời kỳ mà lòng từ
sự thương yêu có thể được kích thích trong ta. Giáo lý Shambhala dạy chúng ta rằng những người
lính chiến trẻ con được đặt trong những chiếc nôi của tình yêu thương. Thật lý
tưởng, trong số những người đang nỗ lực để tạo nên một xã hội tỉnh thức, trong
thời kỳ nuôi dưỡng, cá nhân cần phát triển tự nhiên lòng nhân từ, sự tôn trọng
chính họ và có một ý niệm về cảm giác thư giãn, thoải mái với chính mình. Trong
một xã hội đầy tỉnh thức, sẽ có một số buổi lễ truyền thông điệp, cũng như
nhiều truyền thống đã có, trong đó đứa trẻ trở thành một thanh niên hay một
thiếu nữ một cách trịnh trọng. Dường như rất thường chúng ta là nạn nhân của sự
không được nuôi dưỡng đầy đủ ban đầu, và chúng ta không biết khi nào chúng ta
lớn lên. Một số người dù ở tuổi năm mươi hoặc sáu mươi, bảy mươi vẫn còn phân
vân không biết mình đã lớn lên như thế nào. Chúng ta vẫn còn trẻ con trong tâm
hồn, có thể nói như vậy.

Trong bất kỳ trường hợp nào, cho dù chúng ta cảm
thấy rằng mình không được nuôi dưỡng đàng hoàng, hay dù chúng ta cảm thấy may
mắn được nuôi dưỡng đàng hoàng – bất cứ tình cảnh nào của chúng ta – trong giây
phút hiện tại chúng ta có thể luôn nhận ra rằng nền tảng chính là sự phát triển
lòng từ ái đối với chính chúng ta – bởi chúng ta và cho chúng ta. Toàn bộ tiến
trình của Thiền tập là một quá trình tạo nền tảng vững chắc, tạo một chiếc nôi
của lòng từ ái nơi đó chúng ta thật sự được nuôi dưỡng. Chất liệu nuôi dưỡng là
niềm tin vào trí tuệ, sức khỏe, sự dũng cảm và lòng chân thành của chúng ta. Chúng ta phát triển nhận
thức rằng con đường chúng ta đang đi, loại tính cách chúng ta có và cách chúng
ta biểu hiện đời sống – là tốt, và rằng bằng cách hãy là con người chúng ta
đang là một cách đầy đủ và chấp nhận hoàn toàn điều đó, tôn trọng chính mình,
chúng ta sẽ đứng vững trên nền tảng của tình thương yêu.

Tôi luôn nghĩ rằng cụm từ “qui y” là rất hiếu kỳ bởi
vì nó nghe có vẽ hữu thần, mang tính đối ngẫu và tùy thuộc sự nương tựa vào một
điều gì đó. Tôi nhớ rất rõ vào lúc bị stress cực độ trong đời, tôi đã đọc Alice
in Wonderland. Alice trở thành một nữ anh hùng đối với tôi vì cô ta rơi vào
trong chính hố thẳm này và cô ta rơi một cách tự do. Cô ta không bám níu bờ mé, cô ta không hoảng sợ,
không nỗ lực chấm dứt sự rơi, cô ta chỉ rơi xuống và quan sát sự vật khi cô
đang rơi xuống. Rồi khi rơi xuống, cô ta đang ở một nơi hoàn toàn mới lạ. Cô ta
không nương tựa vào điều gì cả. Tôi thường mong muốn như vậy bởi vì tôi thấy
chính tôi đến gần hố thẳm và gào thét, bám víu trở lại, không muốn đi đến nơi
không có chỗ bám víu.

Trong mỗi cuộc sống con người, bạn được sinh ra và
sinh ra một mình. Và rồi một quá trình bắt đầu. Và khi bạn chết, bạn chết một
mình, không ai đi theo bạn. Hành trình mà bạn thực hiện, cho dù niềm tin của
bạn về hành trình đó là gì, thì bạn thực hiện nó một mình. Ý tưởng căn bản về
qui y là giữa sống và chết chỉ có một mình. Cho nên, qui y Phật-Pháp-Tăng không
có nghĩa là tìm sự an ủi nơi mẹ và cha, mà là sự biểu hiện cơ bản mong muốn
nhảy ra khỏi tổ, cho dù bạn cảm thấy sẵn sàng hay chưa, để đi qua những nghi
thức rườm rà và trở thành một người lớn không có chỗ dựa nào cả. Nó diễn tả sự
nhận thức của bạn rằng cách duy nhất để bắt đầu một hành trình thật sự của cuộc
đời là cảm thấy nền tảng của lòng từ ái và sự tôn trọng chính bạn. Tuy nhiên,
trong một ý nghĩa nào đó, chúng ta không bao giờ đến điểm mà chúng ta cảm thấy
chắc chắn 100%: “Tôi có chiếc nôi nuôi dưỡng của tôi. Quá trình nuôi dưỡng ấy đã hoàn thành. Bây giờ
tôi có thể bay nhảy”. Chúng ta luôn phát triển Từ tâm và tiếp tục bay nhảy. Lần
trước, tôi đã nói về việc gặp bờ mé và khao khát nắm giữ một cái gì đó khi
chúng ta tiến đến giới hạn của chúng ta. Rồi chúng ta thấy rằng có nhiều từ ái hơn, nhiều tôn kính với
chúng ta hơn, nhiều tin tưởng cần được nuôi dưỡng hơn. Chúng ta tiến hành quá
trình đó và chúng ta cứ tiếp tục bay nhảy.

Vì thế đối với chúng ta, qui y có nghĩa là cắt bỏ sự
ràng buộc, cắt cuốn rốn đi và một mình bắt đầu cuộc hành trình của con người
đầy đủ, không có sự thêm sức của người khác. Qui y là phương thức mà chúng ta
bắt đầu trau dồi sự cởi mở và sự chân thật cho phép chúng ta ngày càng ít phụ
thuộc. Chúng ta có thể nói: “Chúng ta không nên tùy thuộc người khác nữa, chúng
ta nên cởi mở” nhưng đó không phải là mấu chốt. Mấu chốt là bạn bắt đầu từ nơi
bạn đang là, bạn xem bạn trẻ con như thế nào và bạn không phê phán điều đó. Bạn
bắt đầu khám phá với tính hài hước và nhân ái với chính bạn, tất cả những nơi
bạn đeo bám, và mọi lúc bạn nắm giữ, bạn nhận ra: “A! Đây là nơi mà qua chánh
niệm và sự thực tập Tonglen của tôi và qua mọi việc tôi làm: cả cuộc đời của
tôi là một quá trình học cách làm bạn với chính tôi”. Mặt khác, nhu cầu đeo
bám, nhu cầu nắm giữ hay khóc đòi mẹ cũng cho bạn thấy rằng đó là bờ mé của tổ
ấm. Bước ngang qua đúng ở đó – là một cú nhảy – trở thành động cơ để trau dồi
lòng Từ ái. Bạn nhận ra rằng nếu bạn bước ngang qua bậu cửa ấy là bạn đang tiến
về phía trước, bạn đang lớn dần lên, trở thành một người trưởng thành.

Nói cách khác, trở ngại lớn nhất chính là sự si mê. Khi bạn gọi “Mẹ!” hoặc
khi bạn cần một bàn tay để nắm giữ, nếu bạn chối từ nhìn vào toàn bộ tình
huống, bạn không thể thấy nó như một lời dạy – một gợi ý để nhận ra rằng đây là
nơi mà bạn có thể đi xa hơn nơi bạn có thể yêu mình hơn. Nếu bạn không thể nói
với mình vào lúc đó “Tôi sẽ xem xét điều này, bởi vì đó là tất cả những gì tôi
cần làm để tiếp tục hành trình tiến về phía trước và cởi mở hơn” thì bạn đã bị
kết dính với trở ngại của sự si mê.

Làm việc với các
trở ngại là một hành trình của cuộc sống. Con người luôn phải đối mặt với những
tình huống bất ngờ. Dĩ nhiên, con người có thể khiếp hãi, đặc biệt là trước những
tình huống nguy hiểm. Đó là một sự sợ hãi. Nhưng với một trái tim mềm yếu, run
rẩy, con người nhận ra rằng anh ta chỉ sắp bước vào cái chưa biết, và rồi đi về
phía trước để gặp đối thủ. Con người nhận ra rằng kẻ thù không là gì cả ngoài
công việc chưa hoàn thành của mình, và rằng nỗi sợ hãi đó thật sự cần được đối
mặt. Trở ngại chỉ là một vài hình ảnh xuất hiện đâu đó, và nó xuất hiện trong
nhiều hình thức: như người yêu phụ bạc chúng ta, bố mẹ không thương yêu chúng
ta đầy đủ, một ai đó lợi dụng chúng ta... Một cách cơ bản, những gì chúng ta
đối mặt là nỗi sợ hãi và sự bám víu trở lại, là những trở ngại không cần thiết.
Trở ngại duy nhất là sự si mê, từ chối nhìn vào công việc chưa hoàn tất của
chúng ta. Ví như khi
mỗi lần con người đi ra và gặp kè thù, anh ta nói: “A! Lại chính là kẻ thù, và không đủ sức để đối
mặt với nó.” và rồi rút lui. Cuộc sống như vậy sẽ trở thành một câu chuyện tái
diễn về sự thức dậy vào buổi sáng, đi ra ngoài, gặp kẻ thù và nói “Không có
cách nào khác.” và rút lui. Trong trường hợp đó bạn trở nên rụt rè, sợ hãi hơn
và trẻ con hơn. Không ai nuôi dưỡng bạn nhưng bạn vẫn ở trong chiếc nôi đó, và
bạn không bao giờ đi qua những lễ nghi trưởng thành của bạn.

Trong một bài
hát Oryoki chúng ta hát: “Sự thánh thiện của Phật-Pháp-Tăng là khó nghĩ bàn”.
Và “Tôi lễ Phật, lễ Pháp và lễ Tăng. Tôi kính lễ và luôn kính lễ ba ngôi Tam
bảo”. À, chúng ta không phải đang nói về việc tìm sự an ủi nơi Phật-Pháp-Tăng.
Chúng ta không phải đang nói về lễ lạy để được cứu rỗi. Chúng ta nói một cách
truyền thống, đức Phật là một tấm gương cho những gì chúng ta có thể trở thành.
Đức Phật là một người tỉnh thức, và chúng ta cũng là một đức Phật. Điều đó thật
đơn giản, chúng ta là những vị Phật. Đó không phải là một cách nói. Chúng ta là
một người tỉnh thức, nghĩa là một người luôn tiến bộ, luôn cởi mở, luôn tiến về
phía trước. Điều đó không dễ dàng gì và thậm chí nó còn đi kèm với nhiều sợ hãi
và nghi ngờ. Đó là những gì có nghĩa là con người, đó là những gì có nghĩa là
một chiến sĩ.

Để bắt dầu, khi
bạn rời khỏi chiếc nôi yêu thương, bạn đang mặc bộ giáp tuyệt đẹp này, bởi vì
trong ý nghĩa nào đó, bạn được bảo vệ và bạn cảm thấy an toàn. Rồi bạn đi qua
lễ nghi trưởng thành, một quá trình cởi bỏ đi chiếc áo giáp mà bạn có ảo tưởng
là nó đang bảo vệ bạn tránh một điều gì đó chỉ để nhận ra rằng thật sự nó đã
ngăn chặn bạn sống đầy đủ và tỉnh thức hoàn toàn. Rồi bạn tiến về phía trước và
gặp những kẻ thù, và mỗi cuộc gặp gỡ sẽ chỉ cho bạn lúc cần cởi những chiếc áo
giáp để tiến về phía trước.

Qui y Phật có
nghĩa là bạn đang sẵn sàng bỏ cả cuộc đời để nhận thức và nối kết với sự tỉnh
thức của bạn, học hỏi rằng mỗi lần bạn gặp trở ngại, bạn cởi bỏ nhiều lớp áo si
mê hơn, đặc biệt là chiếc áo che phủ tâm hồn bạn. Đó là những gì chúng ta đang
làm ở đây suốt kỳ thực tập này, cởi bỏ áo giáp, cởi bỏ sự bảo vệ, cởi bỏ tất cả
những thứ che phủ trí tuệ của chúng ta. Chúng ta không phải cố gắng để trở thành những gì chúng ta
không phải, mà đang khám phá lại, nối kết lại với con người chúng ta đang là.
Vì thế khi chúng ta nói: “Tôi qui y Phật” có nghĩa là tôi nương tựa sự dũng
mãnh và khả năng không hãi sợ khi cởi bỏ tất cả những áo giáp che phủ sự tỉnh
thức của tôi. Tôi tỉnh thức, tôi sẽ bỏ cả đời tôi để cởi bỏ được chiếc áo giáp
si mê này đi. Không ai có thể cởi bỏ nó được bởi vì không ai khác biết được
những chiếc khóa nhỏ ở đây, không ai khác biết được nó bị may chặt ở đâu, biết
được nơi mà phải mất nhiều công trình để tháo mở được sợi chỉ thép đặc biệt ấy
ra. Tôi có thể có một sợi dây kéo thòng xuống phía trước và có những khóa móc
từ trên xuống. Mỗi lần tôi gặp những trở ngại, tôi cởi bỏ càng nhiều khóa móc
càng tốt, thậm chí tôi có thể cởi bỏ luôn dây kéo. Tôi có thể nói với bạn: “Đơn
giản. Khi bạn gặp trở ngại, bạn chỉ cần cởi mở một trong những khóa móc và rồi
dây choàng sẽ rơi ra”. Và bạn nói: “Cô ta đang nói gì vậy”. Bởi vì bạn đã may
một đường dưới cánh tay trái của bạn với một sợi chỉ thép. Mỗi lần gặp trở
ngại, bạn phải lấy ra những con dao đặc biệt mà bạn giấu trong một chiếc hộp
với tất cả những vật quí giá của bạn và cắt bỏ một vài sợi chỉ này đi, càng
nhiều càng tốt, cho đến khi bạn bắt đầu kêu lên với kinh ngạc: “Như vậy đã quá
đủ cho bây giờ”. Rồi bạn bắt đầu tỉnh thức nhiều hơn và liên hệ nhiều hơn với
tính Phật, và bạn biết đầy đủ ý nghĩa của qui y Phật. Đối với người tiếp theo
mà bạn gặp, bạn nói: “Thật dễ dàng. Tất cả những gì bạn phải làm là lấy những
chiếc dao nhỏ của bạn ra khỏi chiếc hộp quí và bắt đầu” và họ nhìn vào bạn và
nói: “Anh ta đang nói gì vậy?”. Bởi vì họ có những chiếc áo lớn che phủ cả thân
thể và đầu óc họ. Cách hay nhất để cởi những chiếc áo này đi là bắt dầu nắm
những đầu mối của chúng, và họ biết rằng mỗi khi họ gặp trở ngại, họ thật sự
bắt đầu cởi bỏ. Vì vậy bạn phải làm điều đó một mình. Hướng dẫn cơ bản rất đơn
giản: Bắt đầu cởi bỏ áo giáp si mê. Đó là điều mà tất cá mọi người có thể nói
với bạn. Không ai có thể nói với bạn cách làm điều đó bởi vì bạn là người duy
nhất biết bạn bị khóa buột trong đó như thế nào để bắt đầu.

Theo truyền
thống, qui y Pháp là nương tựa vào giáo pháp của đức Phật. Lời dạy của đức Phật
là: Hãy buông bỏ và cởi mở đối với các pháp. Nhận ra rằng cố gắng bảo vệ chính
mình, cố gắng giữ cho lãnh thổ của bạn được an toàn và được khoanh vùng, là đầy
dẫy khổ đau. Nó giữ bạn trong một thế giới hướng nội nhỏ bé, ẩm thấp, tạo nên
ngày càng nhiều ngột ngạt và sản sinh nhiều khổ đau khi bạn lớn hơn. Khi bạn lớn lên hơn thật khó
và ngày càng khó tìm ra con đường. Khi tôi lên mười hai tuổi, tôi đọc tạp chí
'Tôn giáo thế giới”. Bài báo về Khổng giáo nói thế này: “Vào độ tuổi năm mươi,
nếu bạn đã phí cuộc đời bạn cho đến khi đó mới cởi bỏ áo giáp ra (Khổng Tử diễn
tả điều này bằng ngôn ngữ của ông), lúc đó bạn đã thiết lập một kiểu đầu óc mà
phần còn lại của cuộc đời, bạn không thể thay đổi. Nhưng nếu vào độ tuổi năm
mươi, bạn trở nên giỏi giang trong việc giữ chiếc áo giáp đó trên người, bạn
giữ con dao cắt nút ấy với bất kỳ giá nào thì dù gì đi nữa, dù bạn ở trong một
trận động đất đi nữa thì cũng rất dễ thay đổi”. Dù nó đúng hay không, nó làm
tôi sợ chết khiếp khi tôi lên mười hai tuổi. Nó trở thành một động cơ chủ yếu
cho đời sống của tôi. Tôi được xác định phương cách để trưởng thành hơn là để
bị mắc kẹt.

Vì vậy qui y
Pháp – giáo pháp của đức Phật – là những gì như vậy. Từ một nhận thức rộng rãi
hơn, Pháp cũng có nghĩa là toàn bộ cuộc sống. Giáo pháp của đức Phật dạy về
buông bỏ và cởi mở, bạn làm điều đó trong cách mà bạn quan hệ với mọi người
trong cuộc sống của bạn, trong cách bạn quan hệ với những tình huống bạn mắc
phải, trong cách bạn quan hệ với tư tưởng, ý nghĩ của bạn, với tình cảm, xúc
cảm của bạn. Mục đích của toàn bộ cuộc sống không phải là kiếm cho nhiều tiền,
không phải là có một cuộc hôn nhân hoàn hảo, không phải là xây dựng tu viện
Gampo. Nó không phải
là làm bất cứ điều gì đại loại như vậy. Bạn có một cuộc sống rõ ràng và bất cứ
cuộc sống nào mà bạn có cũng là một phương tiện để tỉnh thức. Nếu bạn đơn độc
và bạn cảm thấy đơn cô, bạn ước mong có một người bạn, đó là một phương tiện để
tỉnh thức. Nếu bạn có một gia đình lớn và bạn muốn mình có một chút ít thời giờ
nhàn rỗi hơn, đó là một phương tiện để tỉnh thức. Bất cứ cái gì bạn có đều là
phương tiện để thức tỉnh. Không có tình huống tốt hơn những gì bạn có. Nó đã
tạo ra cho bạn, nó chỉ cho bạn mọi thứ bạn cần để biết nơi mà dây kéo áo choàng
của bạn bị mắc kẹt và nơi bạn có thể cởi bỏ. Vì vậy, đó là những gì nói lên về
qui y Pháp. Nó phải được làm với việc tìm một không gian cởi mở chứ không phải
bị bao phủ bởi chiếc áo giáp si mê.

Qui y Tăng cũng
có nhiều điểm tương tự như vậy. Quy y Tăng không phải là chúng ta nhóm họp
trong một câu lạc bộ nơi mà tất cả chúng ta đều là bạn tốt, nói về đạo Phật với
nhau, gật gù có vẻ thông thái, phê phán những người không đi theo con đường của
chúng ta. Qui y Tăng
có nghĩa là nương tựa trong tình huynh đệ của những người đã tự hứa cởi bỏ áo
giáp si mê. Nếu chúng
ta sống trong một gia đình mà tất cả mọi người đều cam kết cởi bỏ áo giáp si
mê, thì một trong những phương tiện đầy năng lực nhất để biết cách thực hiện
điều đó là ý chí phản ảnh mà chúng ta đưa ra cho nhau, sự tử tế mà chúng ta bày
tỏ với nhau. Thông thường, khi một người đang cảm thấy có lỗi với chính mình và
bắt đầu ân hận, mọi người vỗ lưng người ấy và nói rằng: “Ồ, bạn thật tội
nghiệp” hay “Vì lợi ích chung, hãy quên nó đi”. Nhưng nếu bạn tự cam kết cởi bỏ
áo giáp và bạn biết rằng người khác cũng vậy, có một cách mà bạn có thể thực sự
cho họ món quà giáo pháp. Với tình thương và lòng tốt bằng chính kinh nghiệm
của bạn về những gì có thể, bạn cho họ sự khôn ngoan mà người khác có thể đã
cho bạn một ngày trước đó khi bạn đang đau khổ. Bạn khuyến khích họ dừng than
thân trách phận mà hãy nhận ra rằng đó là một cơ hội để phát triển và rằng mọi
người đều phải trải qua kinh nghiệm này. Nói cách khác, Tăng là những người cam
kết giúp đỡ lẫn nhau để cởi bỏ chiếc áo giáp si mê, bằng cách không khuyến
khích sự yếu đuối của họ hay khuyến khích khuynh hướng giữ áo giáp của họ luôn
được mặc. Khi chúng ta nhìn nhau ngã quỵ hay nói một cách bướng bĩnh: “Không,
tôi thích chiếc áo giáp này”, có một cơ hội để nói rằng dưới tất cả áo giáp đó
có nhiều chỗ đau đang mưng mủ, và một ít ánh sáng mặt trời sẽ không thể làm
lành được vết thương. Đó là khái niệm về qui y Tăng.

Khi chúng ta
nhận ra sự cần thiết cởi bỏ áo giáp si mê, chúng ta có thể nương tựa nơi sự
tỉnh thức và chúng ta mong muốn không mặc nó nữa bằng cách qui y Phật. Chúng ta
có thể nương tựa nơi giáo pháp của đức Phật và chúng ta có thể nương tựa Tăng
bảo, gia đình của chúng ta, những người đã cam kết theo giáo pháp của Phật,
những người mà chúng ta có thể chia sẻ khổ đau và niềm vui.

Trungpa Rinpoche
đưa ra một định nghĩa về qui y đã được viết trên bảng thông báo của chúng ta
ngày hôm kia. Nó bắt đầu bằng một lời khẳng định tuyệt đối: “Vì mọi vật đều
chân chất, rõ ràng, không mập mờ khó hiểu nên không có gì để đạt lấy hay để
nhận ra”. Nhưng rồi Rinpoche đã đi xa hơn và làm nó trở nên rất thực tế: “Sự
thực hành hằng ngày chỉ đơn giản là để phát triển một sự chấp nhận hoàn toàn và
sự cởi mở đối với mọi tình huống, mọi cảm xúc và đối với mọi người. Một sự chấp
nhận và cởi mở hoàn toàn đối với tất cả tình huống, tất cả cảm xúc, tất cả mọi
người, kinh nghiệm mọi điều một cách hoàn toàn, đầy đủ, không ôm lấy, không
chứa chất, để con người không tự thu mình lại cũng không tự xem mình là trung
tâm”. Đó là lý do chúng ta đến đây để thực tập.