Phần I

Chương - 12

Khi chiếc xe song mã của bá tước phu nhân
Roxtova đưa hai mẹ con Anna Mikhailovna qua một con đường rải rơm và tiến vào
cái sân rộng của bá tước Kiril Vladimirovich Bezukhov, công tước phu nhân rút
bàn tay ra khỏi cái áo khoác cũ kỹ rồi với một cử chỉ dịu dàng và rụt rè đặt nó
lên cánh tay con trai, nói:

- Boris con ạ, con phải ngoan ngoãn, ân cần
nhé: dù sao bá tước Kiril Vladimirovich cũng là cha đỡ đầu của con, tương lai
của con là tuỳ ở bá tước cả. Con đừng quên đấy, phải cố sao cho thật hòa nhã
đấy, con thường vẫn là người biết cư xử.

Boris
đáp, giọng lạnh lùng.

- Không biết rồi có được gì không, hay chỉ
chuốc lấy cái nhục… Nhưng thôi, vì con đã hứa với mẹ con, con sẽ làm mẹ vui
lòng.

Mặc
dầu lúc bấy giờ có một chiếc xe ngựa khác không rõ của ai, vừa đỗ ở bên thềm,
người giữ cửa vẫn đưa mắt nhìn hai mẹ con Boris.

Hai
người bước thẳng vào dãy hành lang bằng kính, giữa hai dãy tượng đặt trong
những chiếc hốc tường, không báo cho người giữ cửa biết mình là ai. Người giữ
cửa nhìn cái áo khoác cũ kỹ một cách đầy ý nghĩa và hỏi họ muốn đến thăm ai,
đến thăm các công tước tiểu thư hay đến thăm bá tước. Khi biết rằng họ muổn đến
thăm bá tước, anh ta nói bá tước đại nhân hiện đang ốm nặng hơn trước và không
muốn tiếp ai cả. Boris nói bằng tiếng Pháp.

- Ta có thể đi về được rồi đấy.

- Này con. - Bà mẹ nói, giọng cầu khẩn, bàn
tay lại chạm lên cánh tay con, tưởng chừng sờ như vậy có thể an ủi và khích lệ
Boris

Boris
không nói gì nữa, chàng nhìn mẹ như muốn dò hỏi, nhưng vẫn không cởi áo khoác.
Anna Mikhailovna nói với người giữ cửa, giọng dịu dàng.

- Này anh, tôi biết bá tước Kiril
Vladimirovich ốm rất nặng… Chính vì vậy tôi mới đến đây… vì tôi là bà con. Tôi
sẽ không làm phiền bá tước đâu anh ạ… Tôi muốn gặp công tước Vaxili
Xergeyevich. Ông ta hiện đang ở đây. Nhờ anh báo giúp.

Người
giữ cửa hầm hầm giật dây chuông và quay lưng vào. Anh ta gọi to người hầu đi
giày có bít tất cao, mặc lễ phục bấy giờ đang chạy từ trên lầu xuống, nhìn qua
hàng tay vịn của cầu thang gác:

- Công tước phu nhân Drubeskaya muốn gặp công
tước Vaxili Xergeyevich.

Người
mẹ sửa lại các nếp áo trên chiếc áo dài bằng lụa nhuộm, nhìn vào tấm gương
Vênêxi ở trên tường rồi chân đi đôi giầy đã mòn, nhanh nhẹn bước lên những bậc
cầu thang gác lót thảm.

- Này con, con đã hứa với mẹ rồi đấy nhé! - Bà
nói với con một lần nữa và lấy bàn tay sờ lên tay con để thúc giục. Boris cúi
mặt, điềm nhiên bước theo mẹ. Hai người bước vào cãn phòng dành cho công tước
Vaxili. Đến giữa phòng, họ đang định hỏi một người hầu già chạy đến khi nghe có
tiếng chân người, xem phải đi dường nào, thì quả đấm bằng đồng ở cánh cửa quay
một vòng và công tước Vaxili bước ra, mình mặc một cái áo choàng bằng nhung
theo lối ăn mặc thường trong nhà, chỉ đeo một huy chương ngôi sao, theo sau là
một người đàn ông tóc đen rất đẹp. Người này là Lorrain, thầy thuốc nổi tiếng
Peterburg. Công tước hỏi:

- Đúng thế đấy chứ?

- Thưa công tước "errare humanum
est"(1) nhưng mà… - Người thầy thuốc trả lời: ông phát những chữ r la-tinh
bằng gốc lưỡi như trong tiếng Pháp. - Được, được!

(1)
Con người ta vốn dĩ hay lầm (ngạn ngữ la-tinh).

Nhận
thấy hai mẹ con Anna Mikhailovna, công tước Vaxili cúi chào tiễn thầy thuốc ra
rồi im lặng đến gần họ, có ý dò hỏi. Boris nhận thấy trong khoé mắt của mẹ mình
đột nhiên hiện ra một vẻ đau xót ủ ê. Chàng khẽ nhếch môi mỉm cười.

- Thưa công tước, chúng ta lại gặp nhau trong
một tình cảnh thực thương tâm… Người bệnh yêu quý của chúng ta như thế nào rồi?
- Bà nói, giả vờ không nhận thấy cái nhìn lãnh đạm và xấc xược đang dán chặt
vào mình.

Công
tước Vaxili nhìn bà rồi lại nhìn Boris có ý dò hỏi, gản như sửng sốt. Boris lễ
phép cúi chào. Công tước Vaxili không đáp lễ quay sang nhìn Anna Mikhailovna và
trả lời câu hỏi cùa bà bằng cách lắc đầu mấp máy đôi môi, ý muốn nói rằng tình
trạng đã cơ hồ tuyệt vọng. Anna Mikhailovna kêu lên:

- Thế kia ư? Ô thật là kinh khủng, nghĩ mà rợn
cả người. Con trai tôi đấy. - Bà nói thêm đưa tay chỉ Boris - Nó muốn thân hành
đến cảm ơn ông đấy.

Boris
lại cung kính nghiêng mình một lần nữa.

- Xin công tước hãy tin rằng lòng người mẹ
quyết không bao giờ quên những điều mà công tước đã giúp cho chúng tỏi.

- Tôi rất lấy làm sung sướng là đã giúp ích
được phần nào cho bà Anna Mikhailovna thân mến. - Công tước Vaxili vừa nói vừng
sửa lại cổ áo, giọng nói và cử chỉ biểu lộ cho người đã chịu ơn ông biết rằng,
ở đây, tại Moskva, ông lại còn quan trọng hơn nhiều so với khi ở Peterburg
trong tối tiếp tân tại nhà Annet Serer.

- Anh hãy nỗ lực làm tròn bổn phận và tỏ ra là
một người đứng đắn. - Ông quay về phía Boris nói thêm, giọng nghiêm khắc. - Tôi
rất hài lòng… Anh được nghỉ phép đấy chứ? - Ông hỏi, lãnh đạm và dõng dạc.

- Thưa ngài tôi đang đợi lệnh để đi nhận chức
vụ mới. - Boris đáp, không tỏ ra bực tức về cái giọng khó chịu của công tước
Vaxili, cũng không tỏ ra muốn tham dự vào câu chuyện, giọng chàng điềm nhiên và
lễ độ đến nỗi công tước phải chăm chú nhìn chàng.

- Anh ở với phu nhân phải không?

- Tôi ở nhà bá tước Roxtov - Boris đáp, rồi
nói thêm. - Thưa ngài.

- Tức là cái ông Ilya Roxtov - Đã lấy
Natali(2) Sinxina ấy. - Anna Mikhailovna nói.

- Tôi biết, tôi biết. - Công tước Vaxili nói,
giọng đều đều. - Tôi không tài nào hiểu được tại sao Natali lại chịu lấy anh
chàng thô lậu ấy. Một con người hoàn toàn ngốc nghếch và lố bịch. Lại là tay cờ
bạc nữa thì phải.

(2) Nathalie.

- Nhưng, thưa công tước, cũng là người rất
trung hậu! - Anna Mikhailovna nói và mỉm một nụ cười cảm động, làm như bà biết
rằng tay bá tước Roxtov quả xứng đáng với lời đánh giá kia, nhưng bà xin công
tước thương hại cho cái ông già tội nghiệp ấy một chút.

Công
tước phu nhân im lặng một lát rồi hỏi.

- Các bác sĩ nói thế nào? - Và trên khuôn mặt
tiều tuỵ lại lộ cái vẻ xót xa thương cảm.

- Ít hy vọng lắm. - Công tước đáp.

- Tôi rất muốn cảm ơn cậu tôi một lần nữa về
những ân huệ của cậu đối với tôi và cháu Boris. Đây là con đỡ đầu của cậu tôi
đấy. - Bà nói thêm, với cái giọng làm như điều này lẽ ra phải làm cho công tước
Vaxili sung sướng mới phải.

Công
tướcVaxili suy nghĩ một lát và cau mày, Anna Mikhailovna hiểu ngay ông ta sợ
gặp ở bà một tay kình địch trong việc thừa hưởng gia tài bá tước Bezukhov. Bà
vội vàng nói cho công tước yên tâm.

- Chỉ vì tôi yêu mến chân thành và ăn ở hết
lòng với cậu tôi. - Bà tiếp, nói chữ "cậu" một các đặc biệt có hiệu
quả và lơ đễnh. - Chứ tôi vẫn biết tính nết bá tước như thế nào. Tôi biết bá
tước là người cao thượng và thẳng thắn, nhưng bên cạnh bá tước chỉ có ba công
tước tiểu thư… Họ còn trẻ… - Bà cúi đầu và nói thêm, giọng thì thào. - Thưa
công tước, bá tước đã làm xong những nhiệm vụ cuối cùng chưa? Những giây phút
cuối cùng quả là vàng ngọc. Tình hình nghe như nguy kịch lắm rồi, - Thế nào
cũng phải sửa soạn cho bá tước, nếu quả bá tước ốm nặng như vậy. Thưa công
tước, đàn bà chúng tôi, - Bà mỉm cười dịu dàng. - Bao giờ cũng biết cách nói
những điều ấy. Thế nào tôi cũng phải gặp cậu tôi; dù điều đó có làm cho tôi não
lòng đến đâu; tôi vốn đã quen chịu đau khổ.

Chắc hẳn công tước đã hiểu, hiểu lắm. Cũng như
trong buổi tối ở nhà Annet Serer, ông ta đã hiểu rằng rất khó lòng mà rút khỏi
cái mụ Anna Mikhailovna. Ông ta nói:

- Bà Anna Mikhailovna ạ, việc gặp mặt này có
thể làm cho bá tước mệt thêm. Chúng ta hãy đợi đến chiều, các bác sĩ dự đoán
thế nào bệnh cũng sẽ lên một cơn nữa.

- Nhưng thưa công tước, trong những giờ phút
như thế này không thể nào chờ đợi được! Công tước thử nghĩ xem: đây là việc cứu
vớt linh hồn bá tước(3). Ô, bổn phận một người Cơ đốc giáo thật là nặng nề.

(3) Đây là nói lễ bôi dầu lên mặt của người Cơ
đốc giáo để rửa tội trước khi chết.

Cánh cửa dẫn vào phòng trong mở ra, và một
công tước tiểu thư, cháu gái của bá tước, hiện ra, vẻ mặt ảo não và lạnh lùng,
thân hình quá dài so với đôi chân.

Công tước Vaxili quay về phía tiểu thư hỏi:

- Thế nào, bá tước thế nào?

- Vẫn cứ thế, ồn, như thế này thì biết làm sao
được… - Công tước tiểu thư nói mắt nhìn Anna Mikhailovna từ đầu đến chân như
nhìn một người lạ. Anna Mikhailovna:

- Chị đấy à? Thế mad tôi không nhận ra! - Bà
nói, miệng mỉm cười sung sướng và bước lại gần người cháu gái của bá tước. - Tôi
vừa đến đây. Tôi đến để giúp chị săn sóc cậu lôi. Tôi biết chị đau khổ rất nhiều.
- Bà nói thêm, mắt ngước nhìn lên tỏ vẻ ái ngại.

Công tước tiểu thư không đáp, cũng không mỉm
cười, lập tức rời khỏi phòng. Bà Anna Mikhailovna tháo găng tay và ngồi xuống
ghế bành như một người thắng trận, mời công tước Vaxili ngồi xuống cạnh mình.
Bà mỉm cười nói với con:

- Boris! Mẹ vào thăm bá tước, thăm cậu, còn
con thì đến thăm anh Piotr và nhớ nói với anh Piotr rằng gia đình Roxtov mời
anh đến đấy nhé. Họ mời anh ấy đến ăn bữa chiều. - Rồi bà nói tiếp với bá tước
Vaxili. - Nhưng tôi chắc anh ấy sẽ không đến, có phải không công tước?

Công
tước đáp lại, có vẻ bực mình rõ rệt:

- Trái lại, tôi rất bằng lòng nếu bà giúp tôi
thoát khỏi cái anh chàng ấy. Anh ta cứ ở lì đây…

Bá
tước không hề nhắc gì đến anh ta cả. Ông nhún vai. Một người đầy tớ đưa chàng
thanh niên xuống thang gác rồi cùng chàng đi lên cái thang gác đến phòng Piôtr
Kirilovich.

Phần I

Chương - 13

Pie (1) chưa kịp chọn nghề nghiệp trong thời
gian ở Peterburg thì đã bị trục xuất về Moskva vì hành động liều lĩnh. Câu
chuyện kể lại ở nhà bá tước Roxtov là có thực. Piotr can dự vào vụ trói viên
quận trưởng cảnh sát vào con gấu. Chàng đã trở về nhà trước mấy ngày và ở lại
nhà cha chàng như thường lệ. Mặc dầu chàng đoán biết rằng Moskva người ta đã
biết câu chuyện của mình, và các bà các cô ở xung quanh cha chàng xưa nay vốn
không ưa gì chàng, thế nào cũng lợi dụng dịp này để làm cho bá tước ghét mình,
nhưng ngay hôm về chàng liến đến ngay căn nhà của cha. Bước vào phòng khách,
nơi các công tước tiểu thư vẫn thường ngồi, chàng chào các tiểu thư đang đọc
sách. Có ba chị em tất cả. Người đang đọc sách là bà chị cả, một người đàn bà
lưng dài, vẻ mặt nghiêm khắc, ăn mặc chỉnh tề. Đó chính là người đã ra gặp bà
Anna Mikhailovna. Hai cô em thì hồng hào, xinh xắn, họ chỉ khác nhau ở chỗ một
trong hai người có cái nốt ruồi ở môi trên làm cho cô ta đẹp hơn rất nhiều.

(1)
Tức Piotr (Pie là cách gọi lối Pháp).

Piotr được đón liếp như một người chết hiện về hay
một người mắc bệnh ôn dịch. Công tước tiểu thư lớn tuổi nhất ngừng đọc sách và
ngây người ra nhìn chàng với đôi mắt sợ hãi. Cô trẻ hơn không có nốt ruồi, cũng
liền có cái vẻ mặt y như thế. Người em út có nốt ruồi, tính tình vui vẻ: và hay
cười cúi đầu trên miếng vải thêu để cho một nụ cười có lẽ nghĩ đến cái cảnh sắp
diễn ra mà nàng đoán là rất ngộ nghĩnh. Nàng kéo sợi len xuống, cúi đầu làm như
muốn nhìn thật kỹ các hình vẽ và chật vật lắm mới nhịn được cười. Piotr hỏi:

- Chào chị. Chị không nhận ra tôi sao?

- Tôi nhận ra anh rõ quá, rõ quá đi chứ.

- Bá tước ra sao? Tôi có thể vào thăm được
không? - Piotr hỏi vụng về như thường ngày nhưng không hề lúng túng.

- Bá tước ốm cả thể xác lấn tinh thần, và tôi
thấy hình như anh cố tìm cách làm cho bá tước khổ thêm về tinh thần thì phải.

- Tôi có thể gặp bá tước được không. - Piotr
hỏi lại.

- Hừ! Nếu anh muốn làm cho bá tước chết, nếu
anh muốn giết ngay ông cụ thì ông cứ vào thăm. Olga, em hãy xem thử xúp của cậu
đã được chưa; đã đến giờ rồi đấy. - Cô ta nói thêm để cho Piotr biết rằng họ
rất bận, đặc biệt rất bận an ủi và chăm sóc cha chàng trong lúc chàng rõ ràng
là chỉ nghĩ cách làm cho cha mình đau khổ.

Olga
đi ra. Piotr đứng lại một lát nhìn hai người chị họ rồi cúi chào nói:

- Vậy thì tôi đi lên phòng tôi, khi nào có thể
thăm thì xin các chị cho tôi biết.

Chàng
đi ra, và tiếng cười ròn rã nhưng không lo tiếng của người con gái có cái nốt
ruồi vẫn còn vang lên sau lưng.

Ngày
thứ hai, công tước Vaxili đến ở tại nhà bá tước. Ông gọi Piotr lại và nói với
chàng:

- Này anh bạn, nếu ở đây mà anh bạn vẫn cứ xử
sự như ở Peterburg thì rốt cục sẽ hỏng bét cả đấy. Tôi chỉ bảo anh thế thôi. Bá
tước đau nặng, rất nặng. Anh nhất định không nên vào thăm.

Từ
đấy người ta không đả động gì đến Piotr nữa, và chàng ngồi cả ngày trong phòng
riêng của chàng ở trên gác.

Lúc
Boris bước vào thì Piotr đang đi đi lại lại trong phòng, thỉnh thoảng lại dừng
lại ở góc phòng quay về phía tường làm những cử chỉ hăm doạ tưởng chừng như
đang cầm kiếm đâm một kẻ thù vô hình nào. Chàng nhìn vượt lên trên cặp kính một
cách nghiêm nghị rồi lại bắt đầu đi, nhún vai, hoa tay và nói những lời không
ai hiểu được:

- Nước Anh đã tận số, - Chàng cau mày nói và
lấy ngón tay chỉ vào một người khác. - Ông Pit là kẻ phản bội quốc gia và quyền
lợi nhân dân, bị kết án…

Trong giây phút ấy, chàng đang tưởng tượng
mình là Napoleon và đang cùng vị anh hùng của mình hoàn thành cuộc viễn chinh
nguy hiểm vượt qua eo biển Cale và đánh chiếm London. Chàng chưa kịp tuyên bố
tội trạng của Pit thì thấy một viên võ quan trẻ tuổi, tuấn tú, người dong dỏng
cao, đang bước đến phía mình. Chàng đứng lại. Piotr từ biệt Boris từ hồi Boris
còn là cậu bé mười bốn tuổi và hoàn toàn không nhớ mặt Boris. Tuy vậy, vì bản
tính hồn nhiên và thân mật, chàng nắm lấy tay Boris và mỉm cười vồn vã. Boris
mỉm cười một nụ cười dễ ưa, nhìn thẳng vào Piotr và bình tĩnh nói:

- Anh có nhớ tôi không? Tôi và mẹ tôi đến thăm
bá tước, nhưng hình như bá tước đang mệt thì phải.

- Phải, hình như đang mệt. Họ cứ làm phiền ông
cụ, - Piotr đáp trong khi cố nhớ xem người trẻ tuổi này là ai.

Boris
thấy Piotr không nhận ra mình nhưng chàng cảm thấy không cần phải nói tên mình
ra; chàng vẫn nhìn thẳng vào mặt Piotr không chút lúng túng. Sau một phút im
lặng khá dài làm cho Piotr ngượng nghịu, chàng nói.

- Bá tước Roxtov hôm nay mời anh đến nhà ông
ta dùng bữa chiều.

- À! Bá tước Roxtov. - Piotr mừng rỡ reo lên. -
Thế ra cậu là Ilya con trai ông ta! Này cậu, cậu có biết không, thoạt mới nhìn
cậu tôi không sao nhận ra đấy. Cậu có nhớ dạo chúng mình cùng đi chơi ở trên đỉnh
núi chim sẻ với Mme Jacquot… đã lâu lắm rồi.

- Anh lầm rồi! - Boris nói thong thả, miệng nở
một nụ cười mạnh dạn và hơi chế giễu. - Tôi là Boris, con công tước phu nhân
Anna Mikhailovna Drubeskaya. Trong nhà bá tước Roxtov, ông bố tên là Ilya còn
anh trai tên là Nikolai. Tôi không bao giờ biết bà Jacquot nào hết.

Piotr
bắt đầu hoa tay và lắc đầu tưởng chừng như bị muỗi hay bị ong đốt:

- Thế à! Mình lẫn lộn hết cả. Ở Moskva mình có
nhiều bà con quá. Cậu là Boris, phải rồi. Thôi thế bây giờ chúng mình biết nhau
rồi. Cậu thấy kế hoạch Bulônhơ thế nào? Nếu như Napoleon vượt qua eo biển thì
người Anh sẽ nguy to chứ chẳng chơi. Miễn là Vilnov(2) đừng sơ suất.

(2)
Năm 1805, Vilnov (Villeneuve) là tư lệnh hạm đội Pháp để đánh Anh. Bấy giờ
Napoleon chuẩn bị tập trung quân ở Bulônhơ định vượt qua eo biển Cale để đánh
Anh. Tháng 10, năm ấy hạm đội Pháp bị đánh bại và kế hoạch của Napoleon không
thực hiện được.

Boris
không biết gì về cuộc viễn chinh ở Bulônhơ. Chàng không đọc báo và lần đầu
tiên, nghe nói đến Vilnov. Chàng nói với cái giọng thản nhiên bỡn cợt thường
có.

- Ở đây ở Moskva chúng tôi lo ăn uống và ngồi
lê đôi mách hơn là quan tâm đến chính trị. Vì vậy tôi không biết gì hết và
không lo nghĩ đến cái gì hết. Moskva chỉ lo đến những chuyện kháo vặt thôi.
Hiện nay người ta đang nói về anh và về bá tước.

Piotr
mỉm cười một nụ cười hồn hậu, tựa hồ như chàng lo hộ cho người nói chuyện với
mình, sợ anh ta sẽ nói một điều mà sau này anh ta sẽ hối hận. Nhưng Boris nói
rõ ràng, phân minh và lãnh đạm, mắt vẫn nhìn thẳng vào mặt Piotr. Chàng nói
tiếp:

- Moskva không làm việc gì hơn là kháo vặt.
Mọi người đều muốn biết bá tước để tài sản cho ai tuy có lẽ ông cụ sẽ sống lâu
hơn tất cả chúng ta, và bản thân tôi rất mong điều đó…

-
Phải đấy, thật là đau xót. - Piotr nói xen. - Thật là đau xót. - Piotr vẫn sợ
rằng người võ quan này vô ý khơi ra một câu chuyện sẽ làm cho chính bản thân
anh ta ìúng túng.

Boris
hơi đỏ mặt nhưng vẫn không thay đổi giọng nói và điệu bộ:

- Chắc thế nào anh cũng… thế nào anh cũng cho
rằng tất cả mọi người chỉ lo làm sao có được một cái gì ông già giàu có này để
lại. "Chính là như vậy" - Piotr nghĩ thầm.

- Nhưng riêng tôi, tôi muốn nói với anh để
tránh mọi sự hiểu lầm, rằng anh sẽ lầm to nếu anh kể cả tôi và mẹ tôi vào số
những người kia. Chúng tôi rất nghèo, nhưng ít nhất tôi có thể tự nói với mình
rằng: Chính vì ông cụ anh giàu cho nên tôi không xem mình là bà con của ông cụ,
cả tôi và cả mẹ tôi sẽ không bao giờ xin hay nhận của ông cụ một tí gì.

Piotr
một hồi lâu không sao hiểu, nhưng đến khi đã hiểu, chàng liền nhảy ra khỏi ghế
sofa nắm lấy tay Boris với một cử chỉ hấp tấp vụng về. Và mặt đỏ bừng, đỏ hơn
cả mặt Boris, chàng bắt đầu nói với một cảm giác vừa xấu hổ vừa bực tức.

- Thật là lạ lùng. Chả nhẽ tôi lại… Vâng ai
lại có thể nghĩ rằng… Tôi rất biết.

Nhưng
Boris lại ngắt lời:

- Tôi rất sung sướng là đã nói hết. Có lẽ anh
không thích thế.

- Anh tha lỗi cho tôi. - Chàng nói, và an ủi
Piotr chứ không để cho Piotr an ủi mình. - Nhưng tôi hy vọng anh sẽ không giận
tôi. Tôi có cái thói có gì nói thẳng. Bây giờ tôi phải nói lại với gia đình
Roxtov thế nào đây? Anh đến ăn bữa chiều ở nhà Roxtov chứ?

Boris
có vẻ như đã trút bỏ được một trách nhìệm nặng nề. Chàng đã ra khỏi một tình
trạng lúng túng, và sau khi đặt người khác vào tình trạng ấy, chàng lại thành
một người hết sức hòa nhã, Piotr điềm tĩnh lại, nói:

- Này cậu, cậu khá lắm, điều cậu vừa nói với
tôi thật là hay, rất hay. Cố nhìên, cậu chưa biết tôi, chúng ta đã lâu không
gặp nhau… từ thời còn nhỏ. Cậu có thể cho tôi là… Tôi hiểu cậu, tôi rất hiểu.
Nếu là tôi thì tôi sẽ không nói như thế. Tôi rất sung sướng được làm quen với
cậu. Thật là lạ, - Chàng nói thêm, rồi lại im bặt và mỉm cười. - Cậu cho tôi là
người như thế nào? - Chàng cười. - Nhưng thôi, chẳng hề gì. Chúng ta sẽ biết
nhau hơn. - Chàng nắm tay Boris - Cậu có biết không? Tôi chưa vào thăm bá tước
lần nào. Ông cụ không gọi tôi… Là một con người, tôi thấy thương ông cụ lắm…
nhưng biết làm thế nào bây giờ?

- Thế theo anh thì liệu Napoleon có thể đem
quân vượt biển được không? - Boris mỉm cười hỏi.

Piotr
hiểu rằng Boris muốn nói lảng sang chuyện khác và cũng tán thành ý định ấy;
chàng bắt đầu trình bày những điều hơn thiệt của kế hoạch Bulônhơ.

Người
đầy tớ đến gọi Boris ra gặp công tước phu nhân để cùng ra về. Piotr hứa sẽ đến
ăn, để có dịp gần gũi với Boris hơn nữa, rồi chàng siết chặt tay Boris, nhìn
vào mặt Boris một cách trìu mến qua đôi kính trắng. Sau khi Boris ra về, chàng
còn đi đi lại lại một hồi lâu trong phòng. Lúc này chàng không lấy kiếm đâm kẻ
thù vô hình nữa, nhưng chàng mỉm cười khi nhớ đến con người trẻ tuổi, dễ
thương, thông minh và cương nghị ấy.

Như người ta vẫn thường thấy khi hãy còn ít
tuổi, và nhất là khi người ta sống trong cảnh cô độc một mình, chàng bỗng dưng
cảm thấy mình yêu mến chàng thanh niên kia một cách vô cớ và tự hứa thế nào
cũng phải chơi thân với anh ta hơn nữa.

Công
tước Vaxili tiễn phu nhân ra cửa. Phu nhân khẽ đưa khăn lên mặt, nước mắt ràn
rụa hai bên má. Phu nhân nói:

- Thật là kinh khủng, kinh khủng, nhưng dù sao
tôi cũng làm nhiệm vụ của tôi. Tôi sẽ đến. Ở lại đêm ở đây. Không thể nào để bá
tước một mình như thế được. Mỗi phút mỗi giây đều quý. Tôi không hiểu các công
tước tiểu thư còn chờ đợi gì nữa. Có thể chúa giúp tôi tìm ra một cách để sửa
soạn cho bá tước! Xin chào công tước, cầu Chúa phù hộ cho ngài!

- Chào phu nhân. - Công tước Vaxili đáp, và quay
mặt đi.

- Bá tước đang ở trong một tình trạng thật là
khủng khiếp. - Bà Anna Mikhailovna nói với con trai khi hai người ngồi lên xe
ngựa. - Ông ta hầu như không còn nhận ra ai nữa.

Người
con hỏi:

- Thưa mẹ con không hiểu thái độ của ông ta
đối với Piotr sẽ như thế nào.

- Tờ di chúc sẽ nói tất cả con ạ. Số phận
chúng ta cũng lệ thuộc vào đó!

- Nhưng tại sao mẹ lại nghĩ ông ta sẽ để lại
một cái gì đó cho chúng ta?

- Con ơi, ông ta thì giàu như thế mà chúng ta
thì nghèo khổ thế này…

- Đó vẫn không phải là một lý do đầy đủ mẹ ạ.

Anna
Mikhailovna than thở:

- Ồ, trời ơi! Trời ơi! Bệnh tình ông ta trầm
trọng quá!