Tình yêu nếu không bước đi được sẽ tự khắc bò trườn.

William SHAKESPEARE

Phần
một: Tình cờ gặp gỡ

Ngày
thứ nhất

1.
Giữa những bóng ma

Ta không phải kẻ ta soi thấy trong gương.

Ta là kẻ đang ánh lên trong cái nhìn thiên hạ.

Tarun J. TEJPAL

Đại
học Harvard

Cambridge

19
tháng Mười hai 2011

Giảng đường đang chật ních người nhưng yên ắng.

Những chiếc kim trên mặt khắc độ bằng đồng của chiếc
đồng hồ treo tường cổ kính chỉ 14 giờ 55. Bài giảng môn Triết do Matthew
Shapiro đứng lớp đang đi tới những phút cuối.

Ngồi ở hàng ghế đầu, Erika Stewart, hai mươi hai
tuổi, đang chăm chú nhìn giảng viên của mình không rời mắt. Từ một giờ đồng hồ
qua, cô tìm cách thu hút sự chú ý của anh nhưng vô ích, cô nghe như nuốt lấy
từng lời anh giảng, gật đầu tán thưởng sau mỗi lần anh nhận xét. Mặc dù những
sáng kiến của cô chỉ vấp phải thái độ thờ ơ nhưng thầy giáo ngày càng khiến cô
si mê đắm đuối hơn.

Gương mặt trẻ trung, mái tóc cắt ngắn và hàng ria
lún phún mang lại cho thầy giáo một vẻ quyến rũ khôn cưỡng làm đám sinh viên nữ
không khỏi xao xuyến. Trong trang phục quần jean mài, áo len cổ lọ và đôi giày
ống bằng da cũ kĩ, Matthew giống một chàng sinh viên cao học hơn là
một số nam đồng nghiệp với dáng vẻ chỉn chu và khắc khổ mà người ta thường gặp
trong khuôn viên trường. Nhưng trên cả diện mạo điển trai, tài hùng biện mới
chính là thứ tạo nên sức hút của anh.

Matthew Shapiro là một trong những giảng viên
nổi tiếng bậc nhất của trường. Anh đứng lớp tại Cambridge đã được năm năm và
qua mỗi năm các giờ giảng của anh lại khiến một lớp sinh viên mới say mê. Tiếng
lành đồn xa, chỉ riêng học kỳ này đã có tới hơn tám trăm sinh viên đăng ký theo
học lớp của anh, và hiện tại giờ giảng của anh đang chiếm cứ giảng đường lớn
nhất của tòa Sever Hall.

TRIẾT HỌC CŨNG BẰNG THỪA NẾU

KHÔNG DIỆT ĐƯỢC NỖI ĐAU TINH THẦN

Được viết nắn nót trên bảng, câu nói của Épicure
chính là điểm mấu chốt trong bài giảng của Matthew.

Những bài giảng triết học của anh dễ tiếp nhận và
không bị mắc mớ bởi những khái niệm khó hiểu. Tất cả những lập luận của anh đều
được liên hệ với thực tế. Mỗi bài tham luận đều được Shapiro mở đầu bằng cách
xuất phát từ cuộc sống thường nhật của sinh viên, từ các vấn đề cụ thể mà họ
phải đối đầu: nỗi lo thi trượt, quan hệ tình cảm tan vỡ, sự bạo ngược trong ánh
mắt kẻ khác, ý nghĩa cần mang lại cho việc học... Một khi vấn đề được đặt ra,
anh liền viện tới Platon, Sénèque, Nietzche hay Schopenhauer. Và nhờ có sự linh
hoạt trong cách giới thiệu của anh, những nhân vật vĩ đại này mới tạo được cảm
giác họ tạm rời khỏi cuốn giáo trình đại học để trở thành những người bạn thân
thiết và gần gũi, có thể cho những lời khuyên hữu ích và động viên tinh thần.

Với sự thông minh và hóm hỉnh, Mathew cũng lồng ghép
vào bài giảng của mình một mảng văn hóa đại chúng rộng lớn. Những bộ phim,
những ca khúc, những cuốn truyện tranh: tất cả đều là cái cớ để triết lý. Ngay
cả những loạt phim truyền hình cũng tìm được chỗ đứng cho riêng mình trong giờ
giảng của anh. Dr House minh họa cho suy luận thực
nghiệm, những nạn nhân đắm tàu trong Lost mang đến một suy
tưởng về khế ước xã hội, trong khi những người làm quảng cáo theo chủ nghĩa nam
quyền trị trong Mad Men lại mở ra một cánh cửa để nghiên cứu
quá trình vận động của mối quan hệ giữa hai giới nam và nữ.

Nếu như thứ triết học thực dụng này đã góp phần biến
anh thành một “ngôi sao sáng” của trường đại học, thì nó cũng xui nên thái độ
ganh ghét và khó chịu ở các đồng nghiệp vốn thấy nội dung giảng dạy của anh
thật nông cạn. May sao, thành công mà các sinh viên của Matthew đạt được trong
các kỳ thi lớn nhỏ cho đến giờ vẫn củng cố thêm uy tín cho anh.

Một nhóm sinh viên thậm chí đã ghi hình các bài
giảng của anh và tải lên YouTube. Bước khởi xướng đó đã khiến một
phóng viên tác nghiệp cho Boston Globe tò mò rồi viết thành
bài báo. Sau khi bài báo được đăng lại trên The New York Times,
Shapiro được đề nghị viết một dạng “phản biện giáo trình” triết học. Ngay cả
khi cuốn sách bán rất chạy, người giảng viên trẻ tuổi vẫn không để mình ngây
ngất bởi danh tiếng mới có và vẫn sẵn lòng giúp đỡ các sinh viên cũng như quan
tâm đến thành công của họ. Nhưng câu chuyện đẹp đẽ đã vấp phải một biến cố bi
thảm. Mùa đông năm ngoái, Matthew Shapiro đã mất đi người vợ trong một vụ tai
nạn xe hơi. Một sự mất mát đột ngột và tàn khốc để lại trong anh lòng dạ rối
bời. Mặc dù vẫn tiếp tục đứng lớp nhưng người giảng viên đầy đam mê và được si
mê đã đánh mất lòng nhiệt huyết tạo nên nét riêng biệt ở anh.

Erika nheo mắt để ngắm thầy giáo kĩ hơn. Từ khi diễn
ra tấm thảm kịch, điều gì đó đã vỡ vụn trong Matthew. Những đường nét của anh
đanh lại, ánh mắt anh đã mất đi vẻ nồng nàn; tuy nhiên, nỗi đau tang tóc và sầu
muộn đã mang lại cho anh một vầng sáng âm u và bi thương khiến anh càng quyến
rũ trong mắt cô gái trẻ.

Cô sinh viên khép hờ mắt rồi buông mình theo chất
giọng trầm ấm và khoan thai đang cất lên trong hội trường. Một chất giọng đã
đánh mất chút màu
nhiệm nhưng vẫn khiến tâm trí người nghe dịu lại. Những tia nắng xuyên qua ô
cửa kính, sưởi ấm căn phòng rộng lớn và khiến cả gian giữa chói lóa. Erika cảm
thấy khoan khoái, như được ru êm bởi thứ âm sắc bảo bọc này.

Nhưng khoảnh khắc gia ân đó không kéo dài. Cô giật
mình khi nghe thấy tiếng chuông báo hết giờ. Cô thu dọn sách vở không chút vội
vã rồi chờ cho đến khi giảng đường váng tanh vắng ngắt mới rụt rè tiến lại gần
Shapiro.

- Em làm gì ở đây thế Erika? - Matthew ngạc nhiên
khi trông thấy cô. - Em đã học xong tín chỉ này từ năm ngoái rồi mà. Em không
cần có mặt trong giờ giảng của tôi nữa.

- Em tới vì câu nói của Helen Rowland mà thầy vẫn
thường trích dẫn.

Matthew nhướng mày tỏ ý không hiểu.

- “Những hành động điên rồ mà ta hối tiếc nhất là
những hành động điên rồ ta không thực hiện khi có cơ hội.”

Rồi cô thu hết can đảm để tỏ bày.

- Để không phải hối tiếc, em muốn thực hiện một hành
động điên rồ. Đây ạ, thứ Bảy tuần tới là sinh nhật em và em muốn... Em muốn mời
thầy ăn tối.

Matthew mở to mắt và ngay lập tức cố gắng thuyết
phục cô sinh viên:

- Em là một cô gái thông minh, Erika, vậy nên em
thừa biết có ít nhất hai trăm năm mươi lý do để tôi từ chối lời mời của em.

- Nhưng thầy vẫn muốn đi chứ ạ?

- Xin em đừng cố nài, - anh ngắt lời cô.

Erika cảm thấy nỗi xấu hổ dâng lên mặt. Cô vẫn ấp
úng vài lời xin lỗi trước khi rời khỏi giảng đường.

Matthew vừa thở dài vừa khoác áo măng tô và quàng
thêm khăn rồi cũng rời khỏi giảng đường.

* * *

Với những thảm cỏ rộng rãi, những tòa nhà gạch nâu
uy nghiêm và những tiêu ngữ bằng tiếng Latin gắn trên các trán tường, Harvard
mang vẻ sang trọng và vĩnh hằng của các trường đại học Anh quốc.

[Chúc bạn đọc sách vui vẻ tại www.gacsach.com - gác
nhỏ cho người yêu sách.]

Ngay khi ra đến bên ngoài, Matthew liền cuộn một
điếu thuốc, châm lửa hút rồi nhanh chóng rời khỏi Sever Hall. Túi quai chéo đeo
trên vai, anh băng qua Yard, khoảng sân cỏ rộng thênh thang nơi khởi đầu một mê
cung các lối mòn uốn lượn trên nhiều cây số dẫn tới các phòng học, các thư
viện, các bảo tàng và ký túc.

Khuôn viên trường chìm trong thứ ánh sáng mùa thu mỹ
lệ. Từ mười ngày nay, thời tiết đặc biệt ấm áp so với lệ thường và ánh nắng
chan hòa tặng cho người dân New England một quãng thời gian cuối thu vừa muộn
màng vừa dễ chịu.

- Thầy Shapiro! Cẩn thận!

Matthew ngoảnh về phía giọng nói vừa gọi mình. Một
quả bóng bầu dục đang rơi nhằm thẳng hướng anh. Anh bắt được quả bóng vừa kịp lúc
và ném trả cho thủ quân đang ra hiệu xin lại bóng.

Máy tính xách tay mở sẵn đặt trên đầu gối, sinh viên
đã ngồi kín tất cả các băng ghế ở sân Yard. Trên thảm cỏ, những tràng
cười loang ra và những cuộc trò chuyện đang hồi sôi nổi. Ở đây hơn bất cứ nơi nào
khác, các quốc tịch trộn lẫn với nhau hòa hợp, và sự pha trộn về văn hóa được
xem như một tài sản. Vả chăng, đỏ rượu vang và xám, hai màu hộ mệnh của ngôi
trường đại học nổi tiếng, vẫn hiển thị trên các áo khoác, áo nỉ và túi thể
thao: tại Harvard, tinh thần thuộc về một cộng đồng vượt lên trên mọi khác
biệt.

Matthew vừa rít thuốc vừa đi qua trước Massachusetts
Hall, khối nhà đồ sộ với kiểu kiến trúc phong cách Georgia bên trong là hệ
thống văn phòng điều hành và cả ký túc xá sinh viên năm nhất. Đứng nơi bậc
thềm, cô Moore, trợ lý hiệu trưởng, đang quắc mắt nhìn anh, ánh mắt giận dữ kèm
theo một lời khiển trách (“Anh Shapiro, tôi phải nhắc anh bao nhiêu lần nữa đây
về quy định cấm hút thuốc trong trường...”) rồi một bài diễn văn về các
tác hại của thuốc lá.

Mắt nhìn không chớp và nét mặt thản nhiên, Matthew
lờ cô ta đi. Trong giây lát ngắn ngủi, anh định trả lời cô ta rằng cái chết là
quá nhỏ nhoi so với những nỗi ưu tư của anh, nhưng anh đổi ý và rời khỏi khuôn
viên trường đại học qua lối cổng lớn dẫn ra quảng trường Harvard.

* * *

Ồn ĩ như một tổ ong, quảng trường trên
thực tế là một khu đất rộng thênh thang bao quanh là cửa hàng cửa hiệu,
hiệu sách, các nhà hàng nhỏ và các quán cà phê có sân hiên nơi sinh viên
và giáo viên tán chuyện trên trời dưới bể hoặc tiếp tục giờ học của họ. Matthew
lục túi lấy ra bản đồ tàu điện ngầm. Anh vừa tiến vào lối dành cho người đi bộ
để tới trạm chữ T - red line đảm bảo giao thông tới khu vực
trung tâm Boston trong chưa đầy mười lăm phút - thì một chiếc Chevrolet Camaro
cũ kĩ với tiếng động cơ vang rền lao ra góc đường nơi đại lộ Massachusetts giao
với phố Peabody. Thầy giáo trẻ giật mình và bước lùi lại phía sau để không bị
chiếc xe hai cửa màu đỏ rực tông phải, nó dừng lại ngang tầm anh trong tiếng
lốp nghiến sào sạo.

Cửa kính trước hạ xuống để lộ ra mái tóc màu hung
của April Ferguson, người sống chung nhà với anh kể từ ngày vợ anh qua đời.

- Xin chào, anh chàng tóc nâu đẹp trai, em chở anh
về nhé?

Tiếng vù vù của động cơ V8 lạc lõng trong không gian
sinh thái chỉ hòa hợp với những tính năng của xe đạp và các loại phương tiện sử
dụng năng lượng điện.

- Anh muốn về bằng phương tiện giao thông công cộng
hơn, - anh từ chối. - Em lái xe cứ như đang chơi trò chơi điện tử ấy!

- Thôi nào, đừng có tỏ ra sợ sệt thế chứ. Em lái rất
chuẩn và anh biết như thế mà!

- Đừng cố nài. Con gái anh đã mất mẹ. Anh muốn tránh
cho con bé cái cảnh mồ côi cả bố lẫn mẹ vào lúc bốn tuổi rưỡi.

- Ôi, thôi nào! Anh đừng nói quá lên thế chứ! Đi
nào, chàng nhát gan, khẩn trương lên! Em đang gây tắc nghẽn giao thông rồi đây
này!

Bị những tiếng còi xe thúc giục, Matthew thở dài rồi
nhẫn nhịn ngồi vào chiếc Chevrolet.

Anh vừa kịp gài dây an toàn thì chiếc Camaro đã bất
chấp tất cả các quy định an toàn mà thực hiện một cú vòng xe nguy hiểm để phóng
như bay về mạn Bắc.

- Boston ở hướng kia cơ mà! - Anh vừa cự lại
vừa bám vào cửa xe.

- Em chỉ vòng qua Belmont một lát thôi. Cách có mười
phút chạy xe. Anh đừng lo cho Emily. Em đã nhờ cô trông trẻ ở lại thêm một
tiếng nữa rồi.

- Mà thậm chí không nói qua cho anh biết ư? Anh báo
trước, anh...

Cô gái mau chóng sang hai số rồi bất thần tăng tốc
khiến Matthew phải ngừng lời. Một khi đã đạt vận tốc ổn định, cô nàng quay sang
anh rồi đưa cho anh một kẹp tài liệu đựng các bức vẽ.

- Anh cứ hình dung là có lẽ em đã tìm được khách
hàng cho tranh in bằng bản khắc gỗ của Utamaro, - cô nói.

April đang điều hành một gallery nghệ thuật trong
khu Soulh End: một địa điểm triễn lãm chuyên về nghệ thuật tình dục. Cô nàng
thực sự có tài trong việc
tìm ra những tác phẩm còn chưa được đánh giá đúng mức để bán lại chúng và thu
về những khoản lợi nhuận đáng kể.

Matthew gạt dây chun ra và thấy một lớp bọc bằng
chiffon nguyên chất bảo vệ bức tranh in tay của Nhật. Một bức shunga^[1] có
niên đại từ cuối thế kỉ XVIII tái hiện một kĩ nữ và một trong số khách hàng của
nàng đang miệt mài thực hiện một màn giao cấu vừa dâm dục vừa điêu luyện. Tính
chất sống sượng của cảnh tượng được tiết giảm nhờ vẻ duyên dáng của nét khắc và
độ phong phú của các họa tiết vải. Gương mặt của nàng geisha duyên dáng và thanh
thoát đến mê hồn. Cũng là chuyện dễ hiểu nếu sau đó thể loại tranh khắc này có
ảnh hưởng sâu rộng đến thế tới Klimt cũng như Picasso.

[1] Tranh tình dục khắc gỗ của Nhật Bản. (Chú thích
của tác giả)