Chương bảy

1

Trong phòng tác chiến sư đoàn, tiếng chuông điện thoại đổ dồn dập. Các sĩ
quan tham mưu bận tíu tít. Bản đồ bày la liệt trên bàn, trên giường. Có chỗ
người ta trải ni lông xuống đất rồi trải bản đồ lên trên và nằm bò xoài ra mà
đọc. Anh trưởng ban tác chiến sư đoàn giọng đã khản đặc nhưng vẫn phải liên
tiếp nhấc hết máy này đến máy khác. Nói chuyện với ai, anh cũng hò hét, hoa
chân múa tay như thể người đó đang ở trước mặt mình vậy.

- Này các cậu ước chừng bao nhiêu xe? Nhiều lắm! Nhiều lắm là bao nhiêu?
Trinh sát gì mà báo cáo theo kiểu đó. Hả, nghĩa là đen đặc những xe. Đúng rồi!
Có lẽ chúng nó chuồn đấy. Phía thị xã thế nào? Khói. Rồi! Nhiều tiếng nổ lớn. Nghĩa
là làm sao? Đốt hả? Vậy là chúng nó chuồn thực rồi. Bám cho chắc nhé, mười lăm
phút báo cáo một lần.

Anh bỏ chiếc máy liên lạc với đài quan sát rồi nhấc một máy khác:

- A lô! Cho tôi nói chuyện với Z1. Sao? Z1 đang làm việc với X3 à? Khi nào
xong cho tôi nói chuyện với Z1 ngay. Bây giờ cho tôi xin A1 của 40. Được rồi, tôi
đợi đây. Ai đấy? Anh San đấy à? Này, các cụ đã thấy động tĩnh gì chưa? Các cụ
ngủ đấy à? Đài quan sát không thấy gì à? Ông phải quất vào đít mấy cậu trinh
sát ấy đi. Này khả năng hai xuất hiện rồi đấy. Chuẩn bị cơ động nhé. Tôi đang
đợi lệnh chính thức của trên. Có thế nào tôi sẽ báo cho anh biết ngay. Anh cho
báo động toàn trung đoàn đi.

Anh vừa đặt máy xuống thì tư lệnh trưởng Thanh Đồng bước vào:

- Thế nào rồi?

Ông vừa hỏi vừa đi đến bên bản đồ.

- Báo cáo thủ trưởng, đài quan sát ở Ia Leo báo về trên đường 14 và đường 7
xe địch chạy đen kịt, thị xã đang bốc cháy, có nhiều tiếng nổ lớn. Hình như
địch bắt đầu hủy kho tàng.

Tư lệnh trưởng khẽ gật đầu:

- Rõ rồi. Chúng nó chuồn đấy. Bộ chỉ huy chiến dịch cũng vừa thông báo cho
ta tình hình ấy. Các cậu làm phương án chốt chặn ở phía Nam thị xã Cheo Reo. - Ông
chỉ lên bản đồ. - Đây, khu vực này. Dứt khoát phải chặn chúng được ở đoạn từ
thị xã đến chân đèo Tu Na. Trước mắt sử dụng lực lượng của tiểu đoàn 3 trung
đoàn 6. Chỉ có tiểu đoàn 3 mới có khả năng đuổi kịp địch. Chậm nhất mười giờ mai
tiểu đoàn 3 phải tới vị trí chốt chặn.

Anh trưởng ban tác chiến nhìn lên bản đồ, lo lắng:

- Xa quá, lại toàn núi cao, e tiểu đoàn 3 không ra kịp.

- Phải kịp! - Tư lệnh trưởng khoát tay phác một cử chỉ dứt khoát. - Hết
cách rồi. Tất cả các lực lượng của sư đoàn đều nằm trên trục đường 14, cách xa
điểm chốt chặn hàng trăm cây, chỉ có tiểu đoàn 3 là gần hơn cả. Hãy ra lệnh cho
nó đi và hãy tin ở nó. Xưa nay nó đâu phải là tiểu đoàn xoàng.

Anh trưởng ban tác chiến đề nghị:

- Báo cáo thủ trưởng, có lẽ ta họp phòng tham mưu.

Sư đoàn trưởng xua tay:

- Không họp hành gì nữa. Anh chuẩn bị phương án đi. Ba mươi phút báo cáo
tôi. Sau đó tôi sẽ đề nghị thường vụ Đảng ủy thông qua. Phương hướng hành động
của các trung đoàn như sau: trung đoàn 6 cơ động ngay về phía Cheo Reo trong
đêm nay. Huy động toàn bộ xe cộ, kể cả xe kéo pháo lên Buôn Hồ - Đạt Lý đón E6;
nội ngày mai E6 phải có mặt ở Nam Cheo Reo để xây dựng một hệ thống các bức
tường chốt chặn không cho địch vượt qua. Trung đoàn 4 cũng cơ động gấp về Tây Bắc
Cheo Reo và chuẩn bị phương án tiến công thị xã. Trung đoàn 5 phát triển dọc
lên đường 14 lên hướng Bắc, đánh chiếm các vị trí: Kênh Săn, đồn Tam Giác, quận
lị Phú Nhơn rồi theo đường 7 bám sát đội hình tháo chạy của địch. Tất cả các đơn
vị phải hành động khẩn trương, táo bạo, hiệp đồng chính xác. Nhắc tất cả các
đơn vị điều này: nếu để địch chạy thoát về đồng bằng khu năm thì sư đoàn ta sẽ
mang tội, mang nhục.

Sư đoàn trưởng ngừng lại đột ngột, gương mặt ông đỏ hồng lên vì xúc động. Các
cán bộ có mặt trong phòng tác chiến đều im phắc, lắng nghe. Sư trưởng nhìn
quanh, thấy mọi người chăm chú lắng nghe theo mệnh lệnh của mình, ông khẽ mỉm
cười như để dịu bớt sự căng thẳng đi một chút rồi nói tiếp:

- Địch rút chạy là một thời cơ lớn, các đồng chí ạ. Bao nhiêu năm chiến đấu
gian khổ, trải qua bao mất mát hy sinh, hôm nay chúng ta đã nhìn thấy ngày giải
phóng toàn bộ cao nguyên này và sau đó tình hình toàn chiến trường có thể sẽ
phát triển rất nhanh, rất thuận lợi. Lúc này chúng ta không được phép trù trừ, do
dự mà phải động. Phải hành động, các đồng chí ạ. Chúng ta không được phép để
cho địch rút quân về đồng bằng ven biển. Phải tiêu diệt chúng nó ngay tại mảnh
đất Tây Nguyên này. Đó là mệnh lệnh mà cũng là danh dự. Tôi không ưa dài lời
nhưng hôm nay cũng xin nói như vậy để các đồng chí rõ. Bây giờ tất cả chúng ta
hãy bắt tay vào hành động đi. Hành động thật tích cực, sao cho cả sư đoàn biến
thành một cơ thể khỏe mạnh, linh hoạt, phát huy hết sức mạnh tổng hợp của toàn
sư đoàn thì mới đáp ứng được với tốc độ phát triển của tình mới.

Rồi ông quay sang anh trưởng ban tác chiến:

- Bây giờ anh cho tôi nói chuyện với tiểu đoàn 3.

***

Nguyên ghì chặt tổ hợp, nghe như nuốt lấy từng lời... Chính trị viên Khẩn
ngồi bên thỉnh thoảng lại sốt ruột hỏi:

- Thế nào?

Nguyên vừa “vâng”, “rõ” vừa quơ tay bấu chặt lấy tay Khẩn như muốn truyền
tất cả niềm vui sướng vô bờ của mình sang cho Khẩn. Nhưng khổ quá, Khẩn vẫn
chưa biết có chuyện gì tự nhiên Nguyên lại điên lên như thế? Cuối cùng, Nguyên
đứng thẳng người, áp chặt ống nói giọng anh trang nghiêm hẳn lên “Báo cáo thủ
trưởng! Tiểu đoàn 3 xin hứa sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.” Nói xong câu ấy, Nguyên
đặt ống nói xuống, quay lại ôm chầm lấy Khẩn.

- Vớ bở rồi!

- Cái gì?

- Địch rút chạy khỏi Tây Nguyên...

Khẩn thảng thốt kêu lên:

- Thật à?

- Chứ sao! Chúng nó không chịu nổi nữa rồi. Bộ tư lệnh sư đoàn ra lệnh cho
tiểu đoàn mình cơ động về Nam Cheo Reo chặn địch ngay đêm nay.

- Ngay đêm nay?

- Ngay bây giờ phải tổ chức hành quân thì mới kịp.

Anh vơ vội xà cột, lấy tấm bản đồ ni lông tra trải xuống đất, xem xét một
lát rồi chỉ vào một điểm bên con sông xanh ngoằn ngoèo:

- Đây, chỗ này. Thử tính xem bao nhiêu cây!

- Ít ra cũng hơn ba chục cây!

- Mà lại phải xuyên rừng, trời tối, dốc nhiều...

- Gay nhỉ?

Nguyên bặm môi suy nghĩ một lát rồi đề nghị:

- Lệnh cho các đại đội chuẩn bị cơ động ngay. Trời sắp tối rồi. Vừa hành
quân ta vừa họp ban chỉ huy triển khai phương án tác chiến.

Khẩn gật đầu đồng ý ngay. Lúc này phải biết quý từng phút một. Thời gian là
sức mạnh, đến vị trí chốt chặn sớm phút nào thắng lợi thêm phút đó.

Phải thông báo ngay cho anh em biết địch đang tháo chạy khỏi Tây Nguyên. Chỉ
cần anh em biết vậy tự khắc họ hiểu phải làm gì. Không phải dễ dàng gì mà thằng
địch chịu nhả vùng đất này cho ta. Bao nhiêu máu, bao nhiêu mồ hôi, anh em họ
hiểu cả. Chúng nó đã kiệt sức, đã rữa nát, đã tháo chạy nhưng phải đánh cho nó
quỵ hẳn, để không bao giờ còn đủ sức trở lại vùng đất này nữa!

Khẩn vừa thu dọn đồ đạc của mình vừa suy nghĩ như thế. Trong khi đó Nguyên
gọi điện thoại ra lệnh cho các đại đội tập trung bộ đội chuẩn bị hành quân. Tiếng
nói của Nguyên đanh gọn chững chạc, bề thế nữa là đằng khác. Khẩn hơn Nguyên
năm, sáu tuổi nhưng vẫn luôn coi Nguyên như một người bạn bằng vai phải lứa. Anh
“mê” Nguyên ngay từ những ngày đầu khi Nguyên được cử về làm tiểu đoàn trưởng
tiểu đoàn này. Nguyên trẻ mà không xốc nổi. Nguyên có trình độ văn hóa cao, nắm
vững lý luận quân sự cơ bản nhưng không khoe khoang, tự phụ. Các đại đội trưởng
trong tiểu đoàn đều hơn tuổi Nguyên nhưng ai cũng phục anh; không phải chỉ phục
tài chỉ huy mà phục cả về cách sống, phương pháp làm việc. Tiểu đoàn 3 tự hào
về anh, các chiến sĩ trẻ yêu mến anh vì anh gần gũi họ, là hình ảnh lý tưởng
của họ. Mỗi khi có những tình huống đột xuất thế này. Khẩn rất tin ở bản lĩnh
của Nguyên, không bao giờ anh vội vàng hấp tấp.

- Tôi nhắc lại. - Tiếng Nguyên vẫn vang lên đĩnh đạc. - Mười lăm phút nữa
đại đội anh phải xuất phát và ba mươi phút sau phải có mặt ở ngã ba suối cạn. Thông
báo ngay cho anh em biết địch đang rút chạy khỏi Tây Nguyên, theo đường 7 và
tiểu đoàn ta được lệnh phải chặn chúng lại cho sư đoàn tiêu diệt. - Anh cất
tiếng cười vang. - Hổ bắt đầu ra tay! Đúng đấy. Cứ nói toạc ra cho anh em phấn
khởi. Không cần úp mở gì cả. Anh cần hỏi gì nữa không? Tôi cho thu dây đây.

Chỉ trong khoảnh khắc, khu vực đóng quân của tiểu đoàn đã sôi sục hẳn lên. Những
tiếng gọi nhau ơi ới. Tiếng xong nồi rổn rảng. Những bước chân chạy rậm rịch, Nguyên
đã chuẩn bị xong đồ đạc của mình. Anh ngồi xuống, mở xà cột lấy ra cuốn nhật ký
công tác, ghi vội mấy dòng:

Ngày 16-3-1975.

Mười bảy giờ ba mươi phút. Sư đoàn thông báo tin địch rút chạy theo đường 7
và ra lệnh cho tiểu đoàn cơ động đến Nam thị xã Cheo Reo đánh chặn. Thời cơ đến
nhanh quá.

Vui. Nhưng gay go đây. Một đêm hơn 30 cây số đường rừng. Dốc. Tối. Không có
đường. Cẩn thận đưa tiểu đoàn đi lạc thì ốm đòn. May quá, mình cắt rừng theo
góc phương vị không đến nỗi tồi lắm.

Mình tin chắc chắn ngày mai sẽ là một ngày quyết liệt. Thung lũng Cheo Reo.
Đèo Tu Na. Nhưng cái tên nghe lạ hoắc. Nơi này sẽ là nơi như thế nào với đời
mình?

2

Trước tiên là phải tụt xuống núi, ánh trăng đầu tháng mỏng manh, yếu ớt
không đủ sức xuyên qua màn sương đục nhơ như sữa. Đường xuống núi gập ghềnh, nhấp
nhô đá tảng. Có lúc bàn chân đạp phải một hòn đá nằm vu vơ, hòn đá trượt dài
xuống dốc lăn lộc cộc. Nghe tiếng đá lăn, các chiến sĩ giật mình né tránh, nhưng
biết nó lăn về phía nào?

Bàn chân dập nát của Hưng chưa kịp lành bây giờ bắt đầu hành hạ anh. Ngay
từ bước đi đầu tiên, anh đã hiểu rằng đêm nay sẽ là một đêm thử thách nếu anh
nếu anh cố bám theo đơn vị. Hưng nghiến răng, nuốt cái đau vào lòng, mồ hôi vã
ra như tắm. Ổn vẫn đi sát bên anh, thỉnh thoảng lại đưa tay dắt anh qua một
tảng đá, một khúc cây chắn đường. Hưng biết Ổn đang hối hận nhưng đôi lúc cơn
tức giận vẫn cứ trào lên. “Chỉ tại mấy thằng nỡm, nó hại mình thật. Thôi, cố mà
lần đi, sống chết cũng phải lần tới vị trí chốt chặn. Tới đó bảo chúng nó đào
cho một cái công sự bên đường rồi cứ nằm đó mà đánh.” Hưng tự an ủi mình như
thế nhưng mỗi khi cơn đau dội lên, anh lại cảm thấy hình như mình ảo tưởng, không
lượng đúng sức mình. Đôi lúc anh tự hỏi: có thật sức chịu đựng của con người
chỉ có hạn thôi không?

Xuống đến lưng dốc, mồ hôi toát ra ướt đầm cả lưng áo. Mệt quá, anh định
ngồi nghỉ một lát nhưng lại chợt nghĩ: “Nếu mình ngồi xuống thì không thể nào
đứng dậy nổi nữa.” Chân anh đã tê đi rồi, cái đau như ê ẩm tan đi khắp cơ thể
chứ không chỉ đọng lại ở đôi chân nữa.

Đơn vị đã xuống đến chân núi. Ở quãng này rừng quang nên có thể nhìn thấy
nhấp nhô những bóng người. Tiếng chuyện trò rầm rì, tiếng đá xô lộc cộc, tiếng
anh nào đó ngã đánh huỵch và những tiếng cười. Ổn vẫn bước sau Hưng, lầm lũi
như kẻ có tội. Mỗi lần Hưng nhấc chân lên, Ổn lại như thấy đầu gối mình giật
thót, nếu ban ngày có thể nhìn thấy Ổn nhăn mặt hay nhếch mép một cái. Thỉnh
thoảng Ổn lại thì thào: “Có đau lắm không, anh Hưng?” Lần thứ nhất, Hưng trả
lời: “Bình thường thôi.” Lần thứ hai Hưng trả lời: “Đi được.” Lần thứ ba Hưng
im lặng. Đến lần thứ tư, Hưng quay phắt lại quát: “Hỏi làm gì mà hỏi lắm thế!
Đau chết người ta lại còn!...” Thế là Ổn nín luôn, len lét bước đi bên cạnh. “Chà,
giá mình bớt nghịch ngợm đi một tí.” Ổn nghĩ vậy nhưng không hiểu tại sao lại
chợt phì cười: “Chẳng là, lúc ấy thằng Phùng kể một câu chuyện “tiếu lâm quê bọ”
để chọc thằng Kén, mình buồn cười quá, cười ngả nghiêng nên mới đạp phải cái
hòn đá chết tiệt ấy...”

Bỗng Hưng kêu ối một tiếng rồi ngồi thụp xuống ôm chân. Ổn cũng hốt hoảng
ngồi xuống theo, miệng xuýt xoa:

- Sao thế, anh Hưng?

Hưng không nói được, chỉ bặm môi tưởng bật máu. Anh vừa vấp một cái, cơn
đau dội lên tận óc. Anh ngồi bật xuống thở, nước mắt tự nhiên ứa ra, chảy âm ấm
trên má. “Khỉ thế, chẳng lẽ mình lại khóc. Nhưng... đau quá! Bố ai mà chịu nổi.
Hình như đơn vị đã xuống núi rồi, họ sẽ bỏ mình lại mất.” Nghĩ vậy Hưng giật
thót giống như khi bị vấp. Anh cắn răng đứng bật dậy. Nhưng, cái chân như tê
dại, không còn đỡ nổi cơ thể nữa, Hưng lại ngồi bệt xuống, thở dốc.

- Sao thế anh Hưng?

“Cái thằng! sao nó hỏi những câu vô duyên thế không biết?” Hãy đứng dậy nào,
nếu không thì chỉ còn cách nằm bẹp ở đây. Mà chúng nó thì đang chạy, xô nhau
chạy, xe tăng nhung nhúc như cua bò, tha hồ xả B.40, B.41... Chà, có lẽ chẳng
còn một dịp nào khác để đánh thế này nữa đâu? Hãy đứng dậy! Sống chết cũng phải
tới được chỗ đó. Ôi, cái chân mình sao mà như chân của ai vậy này. Đồ bỏ đi!
Nào, hãy thử một lần nữa. Nhưng, hãy khoan, chớ có nóng vội...

- Cho mình hớp nước.

Ổn chỉ chờ có thế. Ít ra cũng phải làm được một cái gì cho anh ấy chứ? Nếu
có thể san sẻ được cái đau thì Ổn đã nhận phứt cho Hưng một nửa rồi.

Ngồi một lát, cơn đau dịu đi. Hưng lại vịn vào vai Ổn đứng dậy, chống gậy
bước tiếp. Đường xuống núi dốc quá, chân Hưng run lên bần bật, bước đi như
không còn chính xác nữa. Cái đau dồn từ chân lên, chẳng mấy chốc khắp cơ thể
đều cảm thấy như đang nhức nhối, tê dại. Hưng nghiến răng bước ào đi. Được một
lát, đôi chân như cứng lại, tê đi. Hưng bước đi thoải mái hơn một chút. Anh vừa
đưa tay lên lau vầng trán lấm tấm mồ hôi vừa lẩm nhẩm đếm từng bước một. Đường
xuống núi xoải dần, xoải dần... Ở phía trước, tiếng bước chân vẫn rậm rịch bồn
chồn. Mỗi khi cái âm thanh xao động ấy lắng đi, Hưng lại ngơ ngác, lắng nghe
rồi cố gắng bước đi nhanh hơn, như thể anh đang đuổi theo những âm thanh ấy. Anh
có cảm tưởng nếu không còn nghe thấy tiếng những bàn chân rậm rịch, bồn chồn ấy,
có lẽ mình sẽ không đủ sức để mà bước thêm một bước nào nữa.

Trung đội trưởng Mánh đón Hưng và Ổn ở chân núi bằng một tiếng quát phủ
đầu:

- Sao chậm như rùa thế?

Hưng chợt thấy tắc nghẹn nơi cổ. Ức quá, ai muốn cực khổ thế này cơ chứ? Ôi,
đôi chân! Mi phản bội ta rồi ư? Sao mi run thế này? Cái ông Mánh chẳng tâm lý
cái quái gì cả, ai chẳng biết ông ấy có đôi chân còn tốt nguyên.

Ổn vượt lên trước, tới bên trung đội trưởng thì thầm:

- Chân của anh Hưng đau quá, chú ạ.

Mánh cúi xuống đặt bàn tay lên bàn chân Hưng, bàn chân nóng rực như lửa, những
mạch máu ở cổ chân giật giật liên hồi.

- Còn đi được không?

- Đi được.

Trung đội trưởng Mánh im lặng một lúc rồi chậm rãi nói tiếp:

Gay đấy, đường còn xa và nhiều dốc lắm, trời lại tối. Chân cậu như vậy là
đau lắm, phải không? Sức chịu đựng của con người cũng chỉ có hạn thôi.

Họ im lặng. Một lát sau Hưng lần tới, nắm lấy bàn tay trung đội trưởng và
nghiêm trang hỏi:

- Anh Mánh! Anh nói đi, liệu tôi có đủ sức đi tới đích không? Tôi tin ở sức
của mình, nhưng tôi, chính tôi cũng không lường hết những khó khăn, đến một lúc
nào đó, chịu không nổi, tôi sẽ làm cản trở bước tiến của đơn vị, mà trong tình
hình này, như thế nghĩa là một tội lỗi. Anh cứ nói thật lòng đi. Nếu anh bảo, cậu
không đủ sức đi tới đích đâu, thì tôi sẽ ở lại.

Trung đội trưởng Mánh xúc động ôm lấy đôi vai Hưng lắc lắc:

- Hưng! Mình tin ở sức chịu đựng của cậu. Cứ đi, Hưng ạ. Bao nhiêu năm mới
có một trận này, nếu trung đội bỏ rơi cậu thì còn ra làm sao? Cùng lắm, bọn tớ
sẽ khiêng cậu trên vai, tới nơi sẽ thả cậu xuống cho cậu đánh. Đồng ý không!
Thôi, đừng băn khoăn gì nữa.

- Anh Mánh!

Họ ôm lấy nhau, xiết chặt. Hưng lặng đi trong nỗi xúc động nghẹn ngào. Từ
đâu đó trong anh như vang lên hai tiếng thiêng liêng “đồng đội”. Trước mắt anh,
trong ánh trăng mờ, núi rừng trập trùng, nhấp nhô như thách thức. Từ trên đầu
hàng quân, tiếng truyền khẩu lệnh nối nhau đều đều:

- Truyền xuống! Bám sát cự ly, giữ vững tốc độ.

Khi mệnh lệnh truyền tới Hưng, anh thấy máu nóng dồn lên rạo rực trong mình.
Anh nhận lấy mệnh lệnh rồi hào hứng nhắc lại:

- Truyền xuống! Bám sát cự ly, giữ vững tốc độ.

Rồi anh căn răng, nuốt cái đau vào lòng, hăm hở bước theo đồng đội.