Thằng Tuấn dẫn Giang ra bãi đất trống nơi trẻ em trong làng thường hay tụ tập. Bữa nay rất đông, dường như trẻ con xóm trên xóm dưới đều có mặt.
Bãi đất trống được coi là thánh địa của tụi trẻ con trong làng, nó nằm sau một ngôi miếu, ngăn cách bởi một con lạch nhỏ và hàng cây chuối lá xanh um. Phía bên kia của bãi đất là cánh đồng cỏ lau mọc um tùm, có những cây cỏ mọc cao quá đầu người, ấy là cao quá đầu của tụi trẻ con giống như Giang thôi, chứ không phải cao quá đầu người lớn. Đôi khi có mấy đứa ham chơi, bố mẹ gọi không về liền chui vào giữa đám cỏ lau để trốn. Theo Giang nghĩ đó thực là một cách làm ngu ngốc, bạn không thể trốn trong đó mãi, kiểu gì đến lúc bạn chui ra và mò về nhà thì những ngọn roi quất vào mông bạn chỉ có nhiều thêm chứ không hề bớt đi cái nào. Đằng nào thì bạn cũng phải đối mặt với khó khăn, chi bằng chủ động đương đầu và thành thực nhận lỗi để nhận được sự khoan hồng từ bố mẹ, chứ trốn tránh không phải là cách giải quyết tốt.
Mặt trời đã bắt đầu lên cao, ánh nắng lấp lánh chiếu rọi vào khuôn mặt những đứa trẻ sáng bừng. Đầu để trần, đôi ba đứa còn đi chân đất, vài đứa thì mặc trên người những bộ quần áo cũ kĩ vá chằng vá đụp, nhưng ánh mắt đứa nào cũng sáng lấp lánh, gương mặt thể hiện rõ niềm háo hức khó có thể nào che giấu được.
Tụi trẻ con chia làm hai phe đứng ở hai bên đối diện nhau, cách một khoảng đất trống ở giữa. Giang đứng ở phía bên phe thằng Tuấn. Theo như Giang được biết thì hai nhóm trẻ thuộc hai xóm: xóm trên và xóm dưới. Thằng Tuấn đứng hàng đầu tiên, hơi nhỉnh hơn so với các bạn khác, Giang đứng bên cạnh nó. Gió thổi lồng lộng, tung bay vạt áo, hiên ngang tựa như hai thủ lĩnh cầm binh ra trận đối mặt với kẻ thù.
Nhưng đây không phải là một trận thi đấu đối kháng trực tiếp giữa hai phe, nên mặc dù dàn trận như vậy thì cả hai bên cũng không xông vào đánh nhau giáp lá cà đến khi đối phương hoàn toàn gục ngã. Mà vì mục đích là tìm ra thủ lĩnh văn võ song toàn có thể đại diện cho cả hai xóm, thống lĩnh và bảo vệ toàn bộ trẻ em của làng.
Hai xóm sẽ đề cử ra những cá nhân được coi là xuất sắc nhất để thi đấu với nhau. Phần một là thi trí tuệ, phần hai là thi sức mạnh. Người chiến thắng cuối cùng sẽ trở thành "Đại ca", bất kể tuổi tác thì những đứa còn lại đều sẽ phải phục tùng mệnh lệnh dưới quyền thủ lĩnh. Sự kiện này được tổ chức mỗi năm một lần, hoặc khi "Đại ca" cũ từ chức hay chuyển nhà đi nơi khác, điều đó sẽ đảm bảo đám trẻ luôn có được người đứng đầu xứng đáng nhất. Đại diện hai xóm có quyền ứng cử tự do, không hạn chế số lượng, có thể do người khác đề cử hoặc tự mình ứng cử.
Phía bên xóm trên có năm đứa đứng ra khỏi hàng, tiến về phía trước: một thằng cao to mập mạp, cao hơn Giang hẳn một cái đầu; một thằng khác cũng cao nhưng lại gầy, da khá trắng, cảm giác giống tiểu thư sinh yếu ớt; một thằng cao ngang ngửa với Giang, da ngăm đen, đầu trọc lốc; một thằng nữa thì thấp hơn Giang cả cái đầu, da bánh mật, tóc hơi dài một chút chắc do lười cắt, mái tóc hơi rối không biết do gió thổi hay do lười chải đầu; còn lại là một đứa con gái mắt to tròn thắt bím hai bên, mặc một chiếc váy hoa màu xanh lam, con gái mà cũng tham gia đánh nhau sao?
Phía bên xóm dưới cũng có năm đứa: một thằng lùn mặt hơi nhọn như là thiếu ăn, nó mặc cái áo màu nâu có vài miếng vá; một thằng vừa lùn vừa mập, da trắng mắt hí, áo mới bóng lộn; một đứa con gái khá cao, tóc cột đuôi ngựa; và một đứa chắc là em gái của nó, tóc ngắn chấm vai, khuôn mặt hai đứa khá giống nhau nhưng đứa em thì thấp hơn đứa chị một cái đầu, đứa em gái mặc cái áo màu hồng trong khi chị nó mặc áo màu đỏ chót; còn thằng cuối cùng chính là thằng Tuấn, mũi nó hếch lên, cái mặt vênh vang trông đầy khí thế.
Thằng Tuấn xúi Giang tham gia tranh tài, Giang định không tham gia vì nghĩ mình không phải người ở đây nhưng sau một hồi nghe nó năn nỉ ỉ ôi, nói đủ lý lẽ dù lý lẽ của nó có hơi ngang phè phè thì cuối cùng Giang cũng đồng ý.
Thế là đại diện xóm dưới có sáu người.
Phần một, thi trí tuệ.
Hai xóm sẽ luân phiên đưa ra câu đố, mỗi bên mười câu, bất cứ ai trong xóm cũng được đố, và chỉ những đại diện đã ứng cử của xóm còn lại mới được trả lời, ai trả lời đúng và nhanh nhất được tính một điểm, trả lời sai thì những ứng viên khác trong xóm sẽ được trả lời, không có ai trả lời đúng thì bên xóm ra câu hỏi sẽ được trả lời và giành điểm. Sau phần một sẽ chọn ra sáu người trả lời được nhiều câu hỏi nhất để tham gia thi tiếp phần hai.
Hai xóm cử mỗi bên một người để oẳn tù xì xem xóm nào sẽ đặt ra câu hỏi trước. Xóm dưới thắng. Một thằng đeo kính đứng hàng dưới hô to câu hỏi:
- Bằng cái vung, vùng xuống ao, đào không thấy, lấy không được.
- Bóng mặt trăng. - Con nhỏ tóc bím nhanh miệng đáp.
- Cái bóng đèn. - Thằng cao to mập cũng chen vào trả lời.
- Bóng mặt trăng chính xác, Tóc bím được một điểm.
Thằng cao to mập gân cổ cãi:
- Nhà tao thắp cái bóng đèn giữa lồng nuôi cá thì bóng cái chao đèn soi xuống ao cũng y chang cái vung, thằng nào bảo tao trả lời sai?
Hội ý đưa ra, đáp án thằng cao to mập cũng đúng, một điểm dành cho nó. Tới xóm trên, con nhỏ thắt bím vừa rồi liền ra câu đố:
- Bằng lá tre, ngo ngoe dưới nước.
Rất nhanh chóng, thằng Tuấn trả lời:
- Quá dễ, là con đỉa.
Và nó giành được một điểm. Nó cũng tiếp tục đưa ra câu đố tiếp theo.
- Vừa bằng cái thước, đánh vượt qua sông.
Không để mọi người chờ lâu, thằng cao gầy dáng thư sinh bên kia đáp:
- Con rắn.
- Con trăn. - Thằng cao to mập mạp lên tiếng gần như cùng lúc.
- Cả hai đáp án đều được tính. Thằng mập và thằng còi bằng điểm nhau, hai điểm.
Tới lượt xóm trên, một đứa ra câu đố:
- Đầu khóm trúc, đuôi khúc rồng, sinh thì bạch, tử thì hồng…
- Con tôm. - Giang nhanh chóng trả lời khi câu đố vừa dứt, nói xong Giang tiếp tục đặt câu hỏi luôn. - Giờ đến câu hỏi của tớ nhé: Vừa bằng hạt đỗ, ăn giỗ cả làng.
- Con ruồi, câu này tao biết, hôm qua bố tao vừa đố tao xong. - Thằng da đen đầu trọc hớn hở nói, mặt vui mừng như vừa học bài trúng tủ.
Vậy là xóm trên mỗi đứa trả lời được một câu rồi, còn thằng lùn tóc rối nữa thôi. Con bé tóc bím lại tiếp tục đưa ra câu hỏi:
- 1+2+3+4+5+6+7+8+9+10 bằng bao nhiêu?
- 55. - Giang bật hô câu trả lời trong khi đám trẻ con còn đang lôi ngón tay ra đếm.
Một thằng không chịu, mặt nhăn nhó phụng phịu:
- Ê, chơi xấu, sao lại đem phép cộng nhiều số hạng như thế ra đố chứ, cậu cậy mình giỏi toán chứ gì.
- Có ai quy định không được đố bằng môn Toán không? Hơn nữa phép tình này cô giáo dạy bao nhiêu lần rồi ý, có gì đâu mà khó, không thấy cái bạn đẹp trai da trắng kia trả lời được ngay à? - Con bé Tóc bím dẩu môi trả lời.
- Đúng đúng, không giới hạn câu đố mà, câu hỏi được thông qua, đáp án cũng chính xác, bạn nam đẹp trai được thêm một điểm. - Một cậu bé đeo kính xóm dưới nói, và nhiều đứa trẻ khác cũng đồng tình theo.
- Tiếp nè: đi nằm, đứng nằm, mà nằm lại đứng, là cái gì? - Xóm dưới hỏi.
Xóm trên trả lời:
- Bàn chân. - Con bé tóc bím trả lời nhanh nhất.
- Chính xác, Tóc bím hai điểm.
Con bé tóc bím vung vẩy hai bím tóc hãnh diện.
Lại tới lượt xóm trên:
- Con gì có lưỡi mà không có mồm, có mũi mà không có mắt, có sống mà không có chết?
- Con gì vậy? Quái vật à? - Thằng lùn mập mắt hí bây giờ mới có cơ hội lên tiếng.
- Sai rồi! - Đáp án khiến thằng mập mắt hí tiu nghỉu.
- Con dao. - Thằng lùn mặt nhọn thấy còn cơ hội nên vội vã trả lời.
- Đáp án này mới đúng. Đến lượt xóm dưới hỏi.
- Đi thì đứng, đứng thì ngã.
- Xe đạp. - Con nhỏ tóc bím lại tiếp tục trả lời, phong thái tự tin của người dẫn đầu.
- Chính xác, tóc bím ba điểm, đang dẫn đầu rồi.
- Ở dưới âm phủ đội mũ mà lên. - Xóm trên tiếp tục hỏi luôn.
- Con ma. - Thằng lùn mập mắt hí hớn hở đáp, phen này chắc chắn đúng rồi.
- Sai rồi, ai trả lời nữa không?
Thằng mập mắt hí tiếp tục thất vọng.
- Cây nấm, lần này thì chắc là đúng chứ? - Con bé thâm thấp tóc ngắn chấm vai đáp.
- Ờ đúng, Tiểu Kiều một điểm đầu tiên.
- Da cóc mà bọc trứng gà, bổ ra thơm phức cả nhà muốn ăn. - Tiểu Kiều vừa đúng một câu, hớn hở tiếp chiêu ra câu hỏi ngay tức thì.
- Quả mít, câu này trên lớp cô giáo đố rồi, lại đem ra đố lại à? - Thằng cao gầy thư sinh xóm trên nhấp nhổm.
- Ơ, ai cấm đố lại câu của cô giáo à? Đâu phải đứa nào cũng nghe hết lời giảng của cô giáo đâu, kiểu gì chả có đứa không biết. - Tiểu Kiều đáp. - Trả lời đúng rồi thì thôi chứ, ý kiến ý cò gì. Câu đố tiếp theo đi.
- Hứ, con gái đanh đá! - Thằng thư sinh lầm bầm.
- Ê, nói gì? - Đại Kiều và Tiểu Kiều cùng đồng thanh hô.
Thằng Tuấn phải đứng ra can ngăn:
- Thôi thôi mấy bà, loãng chương trình quá, mà mấy bà cũng đanh đá thật cơ. Nào, xóm trên tiếp tục.
Song Kiều yên lặng lùi xuống, nhường chỗ cho xóm trên:
- Da cóc mà bọc bột lọc, bột lọc mà bọc hòn than.
- Quả nhãn. - Thằng lùn mặt nhọn và thằng Tuấn đồng thanh hô.
- Ê đứa nào vừa nói tao lấy câu đố của cô giáo ấy, giờ bọn mày cũng lại lấy câu đố của cô giáo này. - Tiểu Kiều la lớn.
- Kệ bọn tao, mày lấy được tao không lấy được à? Huề! - Cái đứa nào đó bên xóm trên lên tiếng.
Tiểu Kiều dậm chân, nó tức không phải bên kia lấy câu hỏi của cô giáo, mà tức vì câu này dễ, hai thằng xóm nó cùng trả lời được mà hai chị em nó không kịp trả lời. Đang chịu dẫn sau tụi nó rồi.
- Đáp án chính xác! Lùn mặt nhọn và Răng sứt vươn lên mỗi đứa hai điểm.
- Ê ê cái gì mà răng sứt, chỉ là nó chưa mọc thôi, vài bữa nữa nó sẽ mọc, cấm đứa nào gọi tao là răng sứt. - Thằng Tuấn la oai oái.
Mặt bạn kia vẫn tỉnh bơ:
- Ô kê Răng sứt! Xóm dưới ra đề tiếp.
Tuấn ta ấm ức mà không làm gì được.
- Người bán không chào, người mua không dùng, người dùng không biết.
Im lặng im lặng, xôn xao xôn xao, im lặng im lặng, ơ không ai có đáp án à?
- Quan tài. - Thằng tóc rối bây giờ mới lên tiếng.
- Chính xác! Nãy giờ tao tưởng mày chảnh không thèm giải đố chứ, giờ mới chịu trả lời hả? – Cái đứa ra đề cười hề hề trêu chọc.
- Ờ. Tao ra câu tiếp đây: cày trên đồng ruộng trắng phau, khát xuống uống nước giếng sâu đen ngòm?
- Tao biết rồi, cái bút mực. - Giọng con gái hô to, là giọng của Đại Kiều đấy.
Cả đám hơi bị ngạc nhiên.
- Đại Kiều mà cũng trả lời đúng cơ à, chúc mừng mày, một điểm đầu tiên.
Đại Kiều giơ giơ tay làm tư thế chiến thắng, thực ra lúc nãy nó đứng sau nghe thằng Đẹp trai nói đáp án với thằng Răng sứt, nên nó phải vội vàng tranh câu trả lời, chiến thuật này thật là hiệu quả.
Đến lượt xóm dưới ra câu đố, nhưng không thấy ai giơ tay lên, Giang ngó trước ngó sau rồi xung phong ra câu đố:
- 2 con vịt đi trước 2 con vịt, 2 con vịt đi sau 2 con vịt, 2 con vịt đi giữa 2 con vịt. Hỏi có mấy con vịt?
- Ê nó đố cái gì thế nhở? Lại Toán à? - Bên dưới có tiếng xì xầm.
- 4. - Rất nhanh Tóc rối đã đọc đáp án.
- Sao lại là 4? 6 chứ, sai rồi! – Một đứa trẻ đứng ra khỏi hàng, giơ tay lên tiếng, cả đám nhìn nó rồi lại hướng về phía người ra câu hỏi với ánh nhìn thắc mắc muốn tìm hiểu câu trả lời.
- 4 là đúng rồi ấy. Bên cậu đố tiếp đi.
- Ê từ từ, giải thích tại sao đi chứ? - Cả đám vẫn nhao nhao.
Giang lom khom kiếm cái que vạch lên nền đất để vẽ minh họa cho đám bạn, đến khi chúng gật gù tỏ ra hiểu mới thôi. Đám trẻ vỡ lẽ như phát hiện ra một chân trời mời, không ngờ cậu bạn trên thành phố này lại giỏi ghê. Cả đám về vị trí, cuộc thi lại tiếp tục.
- Da trắng muốt, ruột trắng tinh, bạn với học sinh, thích cọ đầu vào bảng?
- Viên phấn. - Đến lượt Tiểu Kiều cũng áp dụng chiến thuật của chị gái, con bé tin chắc rằng mình sẽ thành công, cứ việc dỏng tai hóng hớt là kiểu gì cũng nghe được đáp án.
- Đúng rồi Tiểu Kiều, tao tin chắc mày nghe lỏm đáp án.
Không ngờ đã có đứa phát hiện ra, Tiểu Kiều gân cổ cãi:
- Mày đừng có khinh thường tao, mày tưởng tao không biết đáp án à? Chẳng qua trùng hợp thôi. Mà tao nói mấy đứa không được giả bộ nhắc bài nữa, để tụi nó đỡ hiểu lầm tao. - Tiểu Kiều nói năng rất hùng hồn, cứ như mình oan ức lắm.
- Được rồi, làm gì mà căng. Bên mày ra đố tiếp đi.
- Tao không có câu đố. - Nãy giờ thấy bạn đẹp trai có vẻ biết nhiều, nên chắc hẳn có nhiều câu đố, Tiểu Kiều lại hướng bạn đẹp trai hất hất cằm ra hiệu.
Giang bắt được tín hiệu, liền ra câu đố thay đội mình:
- Con gì đầu dê mình ốc?
Bên kia ai cũng vò đầu bứt tai, có đứa xoa cho mái tóc rối lên rồi mà vẫn chưa có đáp án. Còn thằng Tóc rối thứ thiệt thì bình thản đưa ra câu trả lời.
- Con dốc.
Các bạn ồ lên ngạc nhiên, còn cứ tưởng là con gì nào có hình thù quái lạ, hóa ra là chơi chữ, khác gì đánh đố tụi nó, may mà bên nó có Tóc rối trả lời được, hai bên quả là ngang sức ngang tài.
- Giỏi quá, cậu ra đố tiếp đi.
Tiếng trầm trồ khen ngợi vang lên, đẩy Tóc rối ra phía trước ra đề.
- Đố ai nêu lá Quốc kì, Mê Linh đất cũ còn ghi muôn đời. Yếm, khăn đội đá vá trời, giặc Tô mất vía rụng rời thoát thân?
Câu hỏi lịch sử, giờ nó còn lôi cả lịch sử ra đố, mà đa phần tụi nó giờ Sử còn ngủ gật mới chết chứ, làm sao mà trả lời được? Nhưng mà câu này có được nhắc đến trong sách không nhỉ? Sao tụi nó chả nhớ ra.
- Hai Bà Trưng. - Giang trả lời ngay không cần suy nghĩ, bắt gặp ánh mặt trầm trồ thán phục của lũ trẻ, Giang cảm thấy hãnh diện. - Tiếp nhá: Có một con trâu. Đầu nó thì hướng về hướng mặt trời mọc, nó quay trái hai vòng sau đó quay ngược lại sau đó lại quay phải hay vòng hỏi cái đuôi của nó chỉ hướng nào?
Cuộc đua gần như chỉ còn lại mình Giang và thằng Tóc rối, vẫn là nó đứng ra trả lời.
- Chỉ xuống đất! - Tóc nhìn thẳng vào Giang, ánh mắt đầy kiên định. - Cậu không thấy mấy câu hỏi liên quan đến nông thôn này sao có thể làm khó được tụi tớ à?
Lũ trẻ xung quanh thầm đổ mồ hôi hột, đúng là hàng ngày vẫn để ý đến trâu, nhưng mà đâu phải ai cũng giải được câu đố mẹo này đâu, cũng chỉ mình Tóc rối là tinh mắt.
- Câu cuối cùng này: cậu giải được thì cậu giỏi. - Thằng Tóc rối chầm chậm đọc câu hỏi. - Có một cây cầu có trọng tải là 10 tấn, có nghĩa là nếu vượt quá trọng tải trên 10 tấn thì cây cầu sẽ sập. Có một chiếc xe tải chở hàng, tổng trọng tải của xe 8 tấn cộng hàng hóa 4 tấn bằng 12 tấn. Vậy đố các cậu làm sao bác tài xế qua được cây cầu này mà không được bớt hàng ra khỏi xe?
Mọi người còn đang lẩm nhẩm các dữ liệu trong đầu, vì câu đố quá dài. Thằng Tóc rối nói tiếp:
- Có cần đọc lại câu hỏi một lần nữa không?
- Không cần. - Giang đáp. - Bác tài xế cứ đi qua thôi, còn xe thì ở lại!
Câu trả lời vừa dứt, lộp độp có tiếng vỗ tay rồi dần dần cả đám trẻ xóm dưới cùng hò reo vỗ tay, không ngờ bên họ lại có một thành viên xuất sắc như thế.
Kết quả phần thi thứ nhất, dẫn đầu là thằng Tóc rối xóm trên và Giang đều được bốn điểm; con bé Tóc bím đứng nhì, ba điểm. Đồng hạng ba có năm đứa đạt hai điểm: xóm trên gồm thằng cao to mập, thằng gầy thư sinh; xóm dưới gồm thằng lùn mặt nhọn, con bé Tiểu Kiều và thằng Tuấn. Vì chỉ còn ba suất nữa thôi, nên năm đứa này phải bốc thăm, cuối cùng chọn ra được ba đứa là thằng cao to mập xóm trên, Tiểu Kiều và thằng Tuấn xóm dưới, hai đứa còn lại xui xẻo bị loại, xếp chung hàng ngũ với năm đứa hạng tư, hạng năm: thằng đầu trọc một điểm, Đại Kiều một điểm, và thằng mập mắt hí dù trả lời hai câu nhưng chả đúng câu nào nên về bét với vỏn vẹn điểm không tròn trĩnh.
Nghỉ ngơi một lát, tụi trẻ tiến vào phần thi thứ hai.