Gác Sách yêu tiếng Việt

[Chim Cụt]

Chào mừng các bạn đến với góc nhỏ Gác Sách yêu tiếng Việt!
Hãy cùng Gác Sách giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt!
* * *
​

Chủ đề này dành để cả nhà cùng thảo luận về tự vựng và tìm ra cách dùng từ đúng. Gác Sách yêu tiếng Việt, trước hết là dành cho nhóm Biên tập viên của Thư viện sách, sau nữa là nhóm Tác giả của chuyên mục Tự sáng tác, nhóm Chuyển ngữ và cuối cùng là bất cứ thành viên nào của Gác Sách thật sự yêu tiếng Việt.

Hướng dẫn giao lưu tại chủ đề này:

1. Từ vựng cần được đặt trong ngữ cảnh nhất định mới có thể phân tích đúng, sai. Do đó, mỗi bài đăng thảo luận từ vựng PHẢI đưa ra ngữ cảnh đi kèm, ví dụ bài đăng #2.
   
2. Mỗi góp ý cần trích dẫn lại bài đăng thảo luận, đưa ra dẫn chứng hoặc nguồn đáng tin. Lưu ý: Chỉ trích dẫn từ và ngữ cảnh (trong trường hợp bài đăng thảo luận đưa ra trên 1 từ vựng) mà bạn muốn góp ý, ví dụ bài đăng #3.
   
3. Không ngoại lệ những bài đăng bao gồm cả hai ý trên, ví dụ bài đăng #4.

Mẫu thảo luận:

• mưa dông hay mưa giông

Ngữ cảnh:
Nó nói đúng. Suốt tuần qua tôi ở đây, khoảng trời phía trên Trại Con Lai chưa bao giờ u ám. Có mấy lần tôi nhìn thấy mưa dông, nhưng chúng chỉ chạy vòng quanh thung lũng. Nhưng cơn bão lần này... chắc đổ cửa đổ nhà mất.

CHÚ Ý: Những vi phạm sẽ bị XÓA bài đăng ở chủ đề này:

1. Mọi lỗi viết tắt, viết không dấu, viết sai chính tả (trầm trọng), dùng ngôn ngữ xì tin...
2. Mọi hình thức "tám" nhảm, nói chuyện xa vấn đề cần bàn luận.
   
3. Mọi bài đăng thảo luận không đưa kèm ngữ cảnh.

Hiện chủ đề còn sơ khai nên bài đăng #1 này chưa được đầy đủ. Bạn Chim sẽ cập nhật dần dần trong thời gian tới.

Cảm ơn cả nhà!
​

* Danh sách từ:
Chú ý:
+ Có những từ hoặc thành ngữ, tục ngữ, ca dao vẫn đang trong tình trạng còn nhiều tranh cãi chưa có xác định cuối cùng. Mình vẫn đưa ra để các bạn thảo luận và tìm hiểu thêm. Đối với những trường hợp đó, bạn có thể dựa theo những dẫn chứng hiện có để sử dụng theo cách mà bản thân cho là đúng nhất. Nếu từ nào mà đã xác định chắc chắn, thì mình sẽ để Có lẽ đúng, còn nếu từ nào mà chưa chắc chắn, mình sẽ để là Chưa xác định.

+ Trong quá trình tìm hiểu và tranh luận, không phải lúc nào bài mình cũng đúng. Vậy nên, nếu bài giải thích kèm dẫn chứng của bạn đúng hoặc đầy đủ, mình xin phép sửa phần cuối bài của bạn để thêm các từ như Có lẽ đúng & Có lẽ sai, hoặc Chưa xác định,... để các bạn khác dễ tham khảo hơn nhé.

- Ăn chực & Ăn trực
- Bánh ú đi, bánh dì lại & Bánh ú đi, bánh gì lại
- Bảo hộ & Bảo vệ
- Bắt chéo & Bắt tréo; Vắt tréo & Vắt chéo
- Bò cạp & Bọ cạp
- Bùm tum & Tùm lum
- Cà trớn & Cà chớn (Chưa xác định)
- Can tâm & Cam tâm
- Cào cấu & Cào cáu; Cấu xé & Cáu xé
- Câu chuyện & Câu truyện
- Chếnh choáng & Chuếnh choáng
- Chí lự
- Chí mạng & Trí mạng
- Chót lưỡi đầu môi & Trót lưỡi đầu môi
- Chòng ghẹo & Chọc ghẹo
- Chùi & Chuồi
- Dan díu & Gian díu & Gian ríu
- Dãn & Giãn
- Dạng ra & Giạng ra
- Dành & Giành
- Dằn mặt & Dằng mặt
- Dấm & Giấm
- Dập dờn & Rập rờn
- Dém chăn & Giém chăn
- Dèm pha & Gièm pha
- Dí & Gí
- Diễu võ dương oai & Giễu võ giương oai
- Dội & Giội
- Dông & Giông
- Dùm & Giùm
- Đậu hũ & Đậu hủ
- Đoan chắc & Đoán chắc
- Đầm suông & Đầm suôn
- Gỉ sét & Gỉ sắt & Rỉ sét & Dỉ sét
- Giậm chân & Dậm chân
- Giấu diếm & Giấu giếm
- Gieo rắc & Reo rắc
- Giòi bọ & Dòi bọ
- Hót & Hốt
- Huyênh hoang & Huênh hoang
- Huyên thiên & Huyên thuyên
- Hươi
- Khoảnh khắc & Khoảng khắc
- Khụy gối & Khuỵu gối
- Kiềm chế & Kìm chế
- Lai căng & Lai căn (Chưa xác định)
- Lẩn quẩn & Luẩn quẩn
- Liên tha liên thiên & Luyên tha luyên thuyên
- Loang lỗ & Loang lổ
- Lơn tơn & Lon ton
- Lợn sề & Lợn xề
- Mô típ (Motip) & Mô tuýp
- Mưa giông & Mưa dông
- Mừng tớn
- Ngả vật xuống giường & Ngã vật xuống giường
- Ngả ba đường & Ngã ba đường
- Nghe phong phanh & Nghe phong thanh
- Ngồi bệt & Ngồi bệch
- Nhão nhẹt & Nhão nhoẹt
- Nhất trí & Nhất chí
- Nhướn & Nhướng
- Ó đâm
- Phản ánh & Phản ảnh
- Phấp phới & Phất phới
- Quên bén & Quên béng
- Quý & Quí
- Râm bụt & Dâm bụt
- Rười rượi & Rời rợi
- Rứt (Dứt) dây động rừng & Rứt (Dứt) dây động dừng
- Sán & Xán
- Soi mói & Xoi mói
- Sum suê & Sum sê & Xum xuê (xem thêm bài #85) (Chưa xác định)
- Suỵt & Xuỵt
- Suýt soát & Xuýt xoát
- Tai vách mạch dừng & Tai vách mạch rừng
- Tán chuyện & Tám chuyện
- Tàng cây & Tàn cây
- Tắt thở & Tắc thở
- Tắt nghẽn & Tắc nghẽn
- Thây kệ & Thôi kệ
- Tích tắc & Tíc tắc
- Típ người & Tuýp người
- Trăng trối & Trăn trối * Giải thích nghĩa của Trăng
- Trịnh thượng & Trịch thượng
- Xán lạn & Sáng lạn
- Xây xát & Sây sát & Xây sát
- Xé toang & Xé toan
- Xoay xở & Xoay sở
- Xới bạc & Sới bạc
- Xụi lơ & Sụi lơ
- Xun xoe & Xum xoe
- Vô hình chung & Vô hình trung

 

[Chim Cụt]

Mời cả nhà cùng "ngâm cứu" ạ:

• xới bạc hay sới bạc

Ngữ cảnh:
Tôi đành làu bàu:
- Con xin lỗi. Con có lỗi vì đã làm dượng mất tập trung trong ván bài cực kỳ quan trọng khi nãy. Mời dượng quay lại xới bạc ngay kẻo mọi người chờ.

• giòi bọ hay dòi bọ

Ngữ cảnh:
- Ối! Đồ ngu! Ðồ giòi bọ hôi thối!

• mưa dông hay mưa giông

Ngữ cảnh:
Nó nói đúng. Suốt tuần qua tôi ở đây, khoảng trời phía trên Trại Con Lai chưa bao giờ u ám. Có mấy lần tôi nhìn thấy mưa dông, nhưng chúng chỉ chạy vòng quanh thung lũng. Nhưng cơn bão lần này... chắc đổ cửa đổ nhà mất.

 

[Chim Cụt]

• mưa dông # mưa giông

Ngữ cảnh:
Nó nói đúng. Suốt tuần qua tôi ở đây, khoảng trời phía trên Trại Con Lai chưa bao giờ u ám. Có mấy lần tôi nhìn thấy mưa dông, nhưng chúng chỉ chạy vòng quanh thung lũng. Nhưng cơn bão lần này... chắc đổ cửa đổ nhà mất.

Từ điển tiếng Việt, NXB Mũi Cà Mau, Phan Canh biên soạn, phát hành 01/1997:

• dông

dt. 1. Gió lớn trong lúc chuyển mưa: Trời nổi dông. || Mưa dông: Mưa gió lớn.
2. Đi chỗ này qua chỗ kia, không nhất định: Dông suốt ngày ngoài đường.
Ngr. Chạy, biến: Hắn vừa dông mất rồi.
3. Đòn dông: Đòn lớn, đặt ngang trên nóc nhà.

• giông

tt. 1. Rủi, xui: Bị giông quanh năm.
2. dt. Loại tắc kè lớn: con kè giông

---> mưa dông (có lẽ ĐÚNG) - mưa giông (có lẽ SAI)

 

[Chim Cụt]

• ngả vật xuống giường hay ngã vật xuống giường

Ngữ cảnh:
Bước vào nhà, công việc đầu tiên của một chàng trai độc thân trong tình huống này là gì? Ai cũng biết: ngủ. Ta ngả vật xuống giường và trước khi chìm vào giấc ngủ nặng nhọc, ta còn tỉnh táo để biết rằng sẽ không có ai cạo gió, thay đồ, nói chung là chăm sóc ta cả. Thế mới tuyệt!

• Ngả

dt. Nẻo, phía, hướng: Đi về ngả nào?
đt. Nghiêng: Tà tà bóng ngã về tây. Ngả mũ chào. [Lời của Chim: Hông hiểu sao nó dùng cụm từ "bóng ngã về tây"??? Lỗi đánh máy chăng??? ]
đt. Hạ xuống, đốn, giết: Ngả cây, nhả trâu bò để làm lễ. [Lời của Chim: Hông hiểu sao nó dùng từ "nhả"??? ]
đt. Ngửa: Ngả người, ngả lưng.
đt. Cho lên men, lên mốc: Ngả rượu nếp.
Ngb. Đổi màu hoặc đổi điệu: Điệu ngả sang bài Mạnh lệ quân (Xuân Diệu)

• Ngã

(đt) Đổ lăn xuống, té, sụp: Cây ngã cùng đường. Ngã lăn cù.
(dt): Chỗ có nhiều đường rẽ: Ngã ba, ngã tư || Ngã ba sông: Chỗ sông phụ chảy vào sông cái.
(đt): Dứt khoát: Ngã lẽ, ngã giá.
(dt) Dấu ngã: Dấu hỏi hay ngã.

---> ngả vật xuống giường ( có lẽ ĐÚNG) - ngã vật xuống giường (có lẽ SAI): Ý là nằm ngả ngửa xuống giường chứ hông phải té ngã xuống giường.

 

[Chim Cụt]

• huyênh hoang hay huênh hoang

Ngữ cảnh:
Hôm nay, đang buồn chán không có việc gì làm, nàng nhìn lịch, hình như còn mấy ngày nữa là đến sinh nhật Hoàng đế rồi. Làm Hoàng đế thật tốt, đường hoàng huyênh hoang coi ngày sinh của mình là ngày lễ, cùng một đẳng cấp với chúa Jesus… Trong hoàng cung này, từ đầu năm tới cuối năm đều là ngày lễ ngày tết cả. Nói là hủ bại, cũng chính vì chuyện đó.

• quên bén hay quên béng

Ngữ cảnh:
Ngày hôm sau, theo Lương phi đi thỉnh an chúc thọ Khang Hy, Khang Hy thấy hai nàng cùng đến, còn nói: “Trẫm đang rất kì vọng, sẽ không khiến trẫm phải thất vọng chứ?”. Nhan Tử La miễn cưỡng mỉm cười. Thất vọng? Tuyệt vọng rồi thì đừng trách chúng tôi. My Liễm Diễm thì rất hào hứng nói: “Vâng, xin Hoàng thượng hãy chờ xem”. Cái kiểu nói đó hình như đã quên bén đối phương là Hoàng đế.

Trong Tối Chân Tâm (Tập 1) | Đông Ly Cúc Ẩn

 

[Chim Cụt]

Mời cả nhà cùng thảo luận ạ:

• trịnh thượng hay trịch thượng

Ngữ cảnh:
Tay phóng viên tiu nghỉu quay lại gặp các đồng nghiệp của mình tại quán cà phê bên kia đường. Anh ta không rõ mình đã thoát được dễ dàng hay là không.
Khi nghe lại cuộn băng ghi âm, các đồng nghiệp không bàn luận gì, nhưng những nụ cười đầy vẻ trịnh thượng của họ chắc chắn không dành cho Tach.

 

[thao1011]

• huyênh hoang # huênh hoang

Ngữ cảnh:
Hôm nay, đang buồn chán không có việc gì làm, nàng nhìn lịch, hình như còn mấy ngày nữa là đến sinh nhật Hoàng đế rồi. Làm Hoàng đế thật tốt, đường hoàng huyênh hoang coi ngày sinh của mình là ngày lễ, cùng một đẳng cấp với chúa Jesus… Trong hoàng cung này, từ đầu năm tới cuối năm đều là ngày lễ ngày tết cả. Nói là hủ bại, cũng chính vì chuyện đó.

• quên bén # quên béng

Ngữ cảnh:
Ngày hôm sau, theo Lương phi đi thỉnh an chúc thọ Khang Hy, Khang Hy thấy hai nàng cùng đến, còn nói: “Trẫm đang rất kì vọng, sẽ không khiến trẫm phải thất vọng chứ?”. Nhan Tử La miễn cưỡng mỉm cười. Thất vọng? Tuyệt vọng rồi thì đừng trách chúng tôi. My Liễm Diễm thì rất hào hứng nói: “Vâng, xin Hoàng thượng hãy chờ xem”. Cái kiểu nói đó hình như đã quên bén đối phương là Hoàng đế.

Trong Tối Chân Tâm (Tập 1) | Đông Ly Cúc Ẩn

Mời cả nhà cùng thảo luận ạ:

• trịnh thượng # trịch thượng

Ngữ cảnh:
Tay phóng viên tiu nghỉu quay lại gặp các đồng nghiệp của mình tại quán cà phê bên kia đường. Anh ta không rõ mình đã thoát được dễ dàng hay là không.
Khi nghe lại cuộn băng ghi âm, các đồng nghiệp không bàn luận gì, nhưng những nụ cười đầy vẻ trịnh thượng của họ chắc chắn không dành cho Tach.

Mấy cái này là đúng chuẩn hả Cụt? Trước giờ em toàn dùng ''huênh hoang'', ''quên béng'', ''trịch thượng'' thôi,

 

[nk.libra]

dỗ giành ? dỗ dành

 

[Chim Cụt]

Mấy cái này là đúng chuẩn hả Cụt? Trước giờ em toàn dùng ''huênh hoang'', ''quên béng'', ''trịch thượng'' thôi,

Cái này đang thảo luận em ơi. Hông thấy có bạn nào ý kiến ý cò gì ráo nhể. Bài nào có chữ "Có lẽ ĐÚNG" mới là chuẩn nha em.
Có lẽ chị chỉ đưa bài chuẩn thôi, bài thảo luận sợ mọi người hiểu lầm.

 

[Chim Cụt]

dỗ giành ? dỗ dành

Đọc lại phần lưu ý của bài #1 em ơi. Nhưng từ này thì không cần ngữ cảnh vẫn trả lời được. Không có từ dỗ giành đâu em. Từ chuẩn là dỗ dành nhé.