Đúng rùi, phải viết hoa chứ.
Không. Nếu đấy là dòng suy nghĩ của Giang thì cứ dùng ngoặc kép thôi. Còn nếu là câu nói trực tiếp thì dùng gạch ngang, vì xuyên suốt bài viết D đã dùng rồi.
Nắng cuối chân đồi - Cập nhật - July D Ami
- Bắt đầu July D Ami
- Ngày bắt đầu
Không. Nếu đấy là dòng suy nghĩ của Giang thì cứ dùng ngoặc kép thôi. Còn nếu là câu nói trực tiếp thì dùng gạch ngang, vì xuyên suốt bài viết D đã dùng rồi.
He he. Thank nàng nhá. Giờ phải về đón con đây. Tối rảnh lại online hóng gạch đá.
.
Bye nàng. Miu cũng bận cắm cơm rùi...He he. Thank nàng nhá. Giờ phải về đón con đây. Tối rảnh lại online hóng gạch đá.
Chương 2: Tập kịch
Chương 3
Sắp tới ngày nhà giáo Việt Nam, nhà trường tổ chức hội thi văn nghệ, các lớp phải đăng kí tối thiểu ba tiết mục, nhà trường sẽ sơ duyệt chọn ra các tiết mục chất lượng để đưa vào chương trình biểu diễn chính thức vào ngày 20 tháng 11.
Sau khi trải qua cuộc họp bí mật nhưng không kém phần hào hứng, lớp 10A2 cũng thống nhất sẽ đăng kí ba tiết mục:
Tiết mục thứ nhất là múa truyền thống sẽ được phân cho dàn thất cung mỹ nữ. Ban đầu các bạn nữ kia không chịu, nhưng với sự thuyết phục nhiệt tình của Mỹ Anh và lời thề thốt chắc như đinh đóng cột của bà cả là "cứ yên tâm giao vào tay tớ, cáo cũng hóa thiên nga hết". Tiết mục múa này sẽ do Mỹ Anh biên đạo và dàn dựng, các thành viên khác không được ý kiến ý cò, chỉ được phép hỗ trợ kinh phí thêm nếu có tinh thần tự nguyện.
Tiết mục thứ hai là đơn ca kết hợp đánh đàn ghi ta của lớp trưởng Giang, sẽ lựa chọn ca khúc về chủ đề thày cô và mái trường.
Tiết mục thứ ba là kịch. Sau khi bàn luận sôi nổi và với ý kiến đóng góp đắt giá của mọt sách Nhật Minh, cả lớp quyết định diễn một vở kịch về nhân vật nữ trạng nguyên duy nhất của lịch sử Việt Nam: bà Nguyễn Thị Duệ. Vì thông tin này chả ai biết ngoài mọt sách, cho nên bạn Minh sẽ kiêm luôn trách nhiệm viết kịch bản cho nhóm. Nội dung vở kịch là về một tài nữ thời nhà Mạc giả nam để đi thi, sau khi đỗ trạng nguyên thì bị vua Mạc Kính Cung phát hiện ra thân phận nữ và tước bỏ danh hiệu trạng nguyên, mời vào cung làm thày dạy học cho các phi tần, sau này thì bà được nhà vua nạp làm phi. Bà rất coi trọng việc học và bồi dưỡng nhân tài, nên đã cùng các bậc túc Nho lại đến giảng dạy tại các khu vực địa phương ấn định rồi soạn đề, tổ chức thi. Bài thi được gửi lên cho bà chấm, kết quả được gửi trở lại các địa phương. Cách làm này đã góp phần đáng kể trong việc nâng cao giáo dục tại các vùng xa kinh kỳ (1).
Cả lớp đồng lòng nhất trí đề cử An đóng vai nữ trạng nguyên mặc dù cô nàng đã đưa ra rất nhiều lý do từ chối nhưng đều bị bác bỏ. Theo như ý kiến của các bạn nam trong lớp thì gái giả trai không ai hợp hơn ngoài An, thậm chí không cần hóa trang nhiều thì hiệu quả vẫn tốt như thường, mà lý do tốt nhất chính là vòng một khiêm tốn mà không bạn nữ nào trong lớp có đã khiến An giành được phiếu tuyệt đối. Cô nàng đang đen mặt không biết nên khóc hay nên cười thì Giang lại còn bổ sung thêm ý kiến:
- Thế đến lúc trở lại thành nữ thì phải làm sao? Mọi người sẽ tưởng là lớp mình chọn bạn nam đóng giả nữ mất.
An á khẩu tròn mắt nhìn Giang, Mỹ Anh hùng hồn nói chen vào:
- Yên tâm, yên tâm, có tớ đây, phù thủy hóa trang lớp 10A2 đây, tớ đảm bảo qua tay tớ thì muốn nam có nam, muốn nữ có nữ nhé, các bạn cứ yên tâm diễn suất, mọi việc cứ để tớ lo.
Nói rồi Mỹ Anh ôm lấy cánh tay Minh An:
- Chồng yên tâm nhé, có em ở đây rồi. Chồng nhất định phải tham gia để đám bà vợ chúng em được nở mày nở mặt chứ.
- Thôi thôi được rồi, chốt thế nhé! Tớ về sẽ viết kịch bản một cách nhanh nhất rồi gửi bảng phân vai cho các cậu. – Minh lên tiếng. – Sau đó ai ý kiến gì thêm thì ý kiến, nhưng nữ chính là chốt nhé, không được đổi đâu.
* * *
Để không ảnh hưởng tới học tập, đội kịch sẽ tham gia luyện tập ngoài giờ. Buổi sáng là tiết học chính, buổi chiều sau khi tiết học thêm kết thúc lúc bốn giờ thì các bạn sẽ ở lại tập đến năm giờ luôn.
Hôm nay là buổi tập đầu tiên, Giang tập hợp các bạn trong đội kịch lại sau khi đã được phân vai cụ thể. Giang mặc dù không nhận vai diễn nào, nhưng cũng vẫn ở lại giám sát với lý do: "Tớ là người giữ chìa khóa lớp". Cũng không ai ý kiến.
Phân đoạn một của vở kịch nói về tuổi thơ của bà Nguyễn Thị Duệ, vốn ham học nên bà hay len lén đi xem thầy đồ dạy học cho các nam sinh. Bà từng xin cha được đi học nhưng cha bà nói nữ nhi chỉ tề gia nội trợ, không được phép ra khỏi nhà. Sau nhiều lần thuyết phục, cha bà cuối cùng đồng ý cho bà cải nam trang đi học chữ.
Sau khi đọc xong kịch bản, Giang lên tiếng góp ý:
- Này này, đoạn này có phải nội dung hơi đơn điệu không? Phải làm gì để nêu bật khó khăn của nữ chính khi tầm sư học đạo chứ?
Minh giơ tay gãi gãi cằm nghe Giang nói, nhưng cái cằm trơn láng, làm gì có cọng râu nào mà gãi.
- Ý tớ thế này, thêm vào một nhân vật phụ: kiểu như nam hàng xóm chẳng hạn, hay trêu chọc nữ chính, gây khó khăn khi nữ chính lén đi nghe thày dạy học.
Mọi người đăm chiêu ra điều suy nghĩ, Giang tiếp lời luôn:
- Thế này đi, mọi người cứ bắt đầu diễn, rồi tớ giả làm nhân vật phụ đó cho. Ê, An, lại đây, diễn đi.
An lừ lừ mắt nhìn, không bước tới, Minh vẫn tiếp tục gãi cằm: "Ừ, An ra diễn thử coi, để tớ xem xem thế nào."
An đành phải ra diễn.
Nữ chính đang đứng bên ngoài cửa lớp, len lén xem thày giáo dạy học. Khi thày vừa tan lớp, các nam sinh chuẩn bị ra về là nữ chính vội vã chạy ra ngoài trước để tránh mọi người phát hiện.
Một nam sinh xuất hiện đằng sau nữ chính (Giang đang diễn nhân vật này).
- Này tiểu cô nương nhà ai sao không ở chốn khuê phòng mà ngày nào cũng lén lút đến đây? Nói thật đi, ngươi có âm mưu gì mờ ám, hay là đang thầm thương trộm nhớ nam sinh nào nên đến đây ngắm trộm? (Nói rồi cười gian trá).
Tiểu cô nương đứng yên không trả lời.
- Nói về độ đẹp trai thì ta đứng thứ hai không ai đứng thứ nhất, chẳng lẽ cô nương đến đây là vì ta?
- Ngươi đừng có mà tự luyến, ta đến đây chỉ là muốn nghe thày dạy chữ.
- Học chữ? Ha ha ha! Phận nữ nhi sâu sắc đến đâu cũng không sâu quá cái cơi đựng trầu, lại còn muốn học chữ? Không an ổn chốn khuê phòng học tam tòng tứ đức, biết đâu còn có công tử nào ưng ý rước về làm vợ, lại thích ra chốn đông người nơi nam nhi tụ hợp, cha mẹ nàng biết được, người ngoài biết được thì danh tiết nàng để đi đâu? Còn ai muốn rước nàng về nữa không?
Tiểu cô nương nắm chặt hai bàn tay, mắt đầy tia giận nhưng cắn răng không nói lời nào. Nam sinh lại chĩa cây quạt xếp lại gõ gõ bên cằm cô nương:
- Không xinh không đẹp, dung mạo tầm thường, còn thua cả nam nhân. Không bồi đắp nữ công gia chánh thì sau này cũng chả ai thèm mang kiệu hoa tới rước!
- Ta không cần ngươi lo.
Nói đoạn nữ chính lẫm liệt xoay người bỏ đi.
Tiếng vỗ tay bộp bộp vang lên:
- Ô kê, đoạn này được đấy, nhất trí thêm vào kịch bản, Giang đóng vai này nhé, tớ thấy cậu vào vai rất hợp đấy, có tố chất, có tố chất! – Minh cười cười vỗ vai Giang.
Phân đoạn tiếp theo của vở kịch, quay lại cảnh nữ chính xin cha cho đi học, cha không đồng ý, nữ chính quỳ ở trước cửa phòng cha cả đêm, mẹ nữ chính thương xót nên xin cha hộ nàng, và bày ra cách giả nam trang để đi học.
Nữ chính thông minh hiếu học, thày giáo tin tưởng, đề cử đi thi. Cha nữ chính nghĩ nữ chính chỉ học để mở mang hiểu biết, chứ chắc cũng không thi đỗ nổi nên đồng ý cho con gái tham dự. Ngờ đâu nữ chính lại đỗ trạng nguyên. Ngày vinh danh bảng vàng, cha mẹ vừa mừng vừa lo, sợ thân phận con gái lộ ra là phạm tội khi quân, có thể bị tru di tam tộc. Ngặt nỗi ngày diện kiến nhà vua vẫn phải tới, mẹ nữ chính ngày ngày tụng kinh niệm phật, năng lên chùa lễ bái, mong con gái bình an, chẳng cần hưởng vinh hoa phú quý gì.
Trước khi đi nữ chính bái lạy cha mẹ:
- Đời này có ơn sinh thành của cha mẹ, con gái bất hiếu chưa thể báo đáp đã khiến cha mẹ lo lắng. Nhưng xin cha mẹ yên tâm, con gái nhất quyết sẽ không để cha mẹ bị liên lụy.
Cha mẹ cùng ôm nàng khóc, rồi tiễn nàng lên đường.
Cổng hoàng thành tường cao vời vợi, điện kim loạn trạm trổ hình rồng, nhà vua mặc long bào ngồi trên ngai cao nghiêm vũ, quần thần kính cẩn đứng hai bên. Lính canh ngoài cửa điện hô vang câu truyền ba vị Tam Khôi là Trạng Nguyên, Bảng Nhãn, Thám Hoa của kì thi năm nay yết kiến.
Sau khi yết kiến nhà vua, là yến tiệc chiêu đãi ba vị Tam Khôi cùng các quần thần. Nhà vua cao hứng ra vế đối thơ:
"Phấn Lau chưa dứt nghe Pháo Lân, Tân Niên rót rượu mời Tiên Nâng, cô Dâu Hứa đãi ăn Dưa Hấu, chú rể Tinh Thần tựa Tình Thân, có ông Phó Đảo châm Pháo Đỏ, chú lính Xuân Qua muốn Xa Quân, Mang Vài chậu kiểng Mai Vàng rộ, Xin Tuần nghỉ phép thoả Tình Xuân"
Lời vua vừa dứt thì Trạng Nguyên đã xin ra vế đối:
"Dưa Thào rượu mứt đón Giao Thừa, Đưa Chả nhấm mồi Tết Đã Chưa, đường Phố Có đông ông Phó Cố, ngõ quê Chưa Thẳng bà Chẳng Thưa, hoa mai Nở Đẹp đem Nẹp Để, thược dược Mướt Ưa chớm Ướt Mưa, Liếm Tý rượu ngàn Lý Tím đẹp, Xưa Truân chuyên lắm nhớ Xuân Trưa" (2)
Quần thần ai nấy đều khen hay, không hổ danh là tân khoa Trạng Nguyên. Nhà vua cao hứng ban thưởng vàng bạc, còn hỏi Trạng Nguyên đã có ý chung nhân chưa, nếu chưa thì nhà vua có ý định ban hôn.
Trạng Nguyên trong lòng lo sợ, nhưng bên ngoài vẫn cố tỏ vẻ điềm tĩnh:
- Bẩm Đức Vua, thần tuổi còn trẻ, nguyện cống hiến cho nước nhà, chí lớn chưa thành, nguyện chưa yên bề gia thất.
- Bẩm Đức Vua, Trạng Nguyên từ chối ý tốt của Đức Vua, khác gì kháng chỉ... - Một giọng nói xen vào.
(Mà cái giọng nói này là của bạn Giang nhà ta, câu này không có trong kịch bản).
An quay sang nhìn Giang:
- Này, cái cậu cứ thích ném đá hội nghị thế nhỉ.
- Tôi chỉ thêm cho tình tiết gay cấn, đẩy cao trào thôi mà! – Giang khoanh tay hất cằm nhìn An cười đểu.
An trừng mắt:
- Cậu cứ làm ảnh hưởng tới tiến độ tập luyện là đừng trách tôi.
- Thôi thôi được rồi, tớ thấy thêm câu đó cũng được. – Minh can ngăn.
Giang nhếch mép cười, An quay mặt đi không thèm chấp.
- Được rồi, tiếp tiếp, đến đoạn Nhà Vua, Nhà Vua đâu, diễn tiếp đi. – Đạo diễn Minh cuộn kịch bản thành ống gõ xuống mặt bàn hô.
- Thế giờ có câu nói kia rồi tớ phải làm sao? – Bạn nam đóng vai Nhà Vua thắc mắc.
"Nhà Vua chỉ cười không lên tiếng, tiến lại gần Trạng Nguyên..."
"Ờ". Nhà Vua chỉ cười không lên tiếng, tiến lại gần Trạng Nguyên, nhìn dáng người Trạng Nguyên mảnh khảnh, gương mặt thanh tú:
- Khanh quả thực tuổi còn trẻ... Dáng vẻ lại yếu ớt, so với nam nhi khác thật không bằng...
Nữ Trạng Nguyên cố kìm chế cơn run rẩy trong lòng. Nhà Vua tiếp lời:
- Tại sao không muốn ban hôn? Phải chăng là...
Nhà Vua rút kiếm, hất mũ mão trên đầu Trạng Nguyên xuống, một nhát kéo đứt búi tóc đang cột trên đỉnh đầu Trạng Nguyên, mái tóc dài buông xuống. (Lý thuyết là thế, đoạn này bạn An tóc ngắn, sau này sẽ được đội tóc giả).
- Quả nhiên, Trẫm nghi ngờ không sai...
- Xin Đức Vua thứ tội, tội thần đáng chết! – Trạng Nguyên vội vàng quỳ xuống.
- Dám khi quân phạm thượng, lừa dối Nhà Vua, tội đáng chu di tam tộc! (Lại là giọng bạn Giang bên ngoài chen vào).
"Ê, ông được phân vai làm quan từ bao giờ thế, sao cứ chen vào mãi thế hả?" – An đứng lên, quay ngoắt sang phẫn nộ.
"Thì bây giờ bảo đạo diễn phân vai cho tôi là được mà, nhở Minh nhở. Tôi là chỉ nghĩ cho vở kịch thôi, thấy có hợp lý không đạo diễn?"
"Ừ ừ, cũng được"
"Đấy đấy, cậu diễn tiếp đi, đừng để mất thời gian cả nhóm."
An lừ mắt.
"Bắt đầu lại hội thoại đi An."
- Xin Đức Vua thứ tội, tội thần đáng chết! – Trạng Nguyên quỳ xuống.
- Dám khi quân phạm thượng, lừa dối Nhà Vua, tội đáng chu di tam tộc (lần này Giang được danh chính ngôn thuận nói lời thoại).
- Nói đi, Trẫm cho ngươi được giải thích.
- Tạ ơn Đức Vua, tiểu nữ không có âm mưu gì hết, chỉ là tấm lòng ham học nên mới phải giả nam trang, cũng muốn thử sức mình nên tham gia kì thi, cũng không ngờ lại đỗ trạng nguyên... Nay tội thần xin Đức Vua mở lượng hải hà, tội danh chỉ để mình tiểu nữ chịu, xin khai ân tha cho cha mẹ già nơi xóm nhỏ...
- Trẫm giao cho ngươi một thử thách, ngươi vượt qua được thì Trẫm tha chết cho cả nhà ngươi.
- Tạ Đức Vua khai ân.
Nhà Vua tước danh hiệu Trạng Nguyên, giao cho Nguyễn Thị Duệ nhiệm vụ dạy học cho các phi tần. Sau ba tháng sẽ làm đề thi kiểm tra, nếu các phi tần đều vượt qua kì thi, Nguyễn Thị Duệ sẽ được tha chết.
Bằng sự cố gắng dạy dỗ của mình, bà đã giúp các phi tần vượt qua kì thi của Nhà Vua, phần vì các phi tần muốn lấy lòng Vua nên ai cũng muốn cố gắng. Bà và gia đình được tha tội chết, Nhà Vua giữ lại trong cung để chuyên dạy học cho phi tần. Một thời gian sau, Vua Mạc Kính Cung lập bà làm phi, ban hiệu Tinh Phi. Vì thế, dân gian còn gọi bà là bà chúa Sao.
Vì thời gian vở kịch có hạn, nên đoạn sau cuộc đời bà Nguyễn Thị Duệ sẽ được người dẫn truyện kể, chủ yếu là một số công đức và tài năng của bà. Kết thúc sẽ là bài thơ:
"Tay ngọc bẻ cành cao
Mặt gương in cổ tháp
Từ xưa núi sông này
Đến nay còn man mác
Hoa cỏ tự nở tàn
Ngư tiều cũng hỏi đáp
Sắc núi vẫn trong xanh
Tiếng thu sao xào xạc?"
Sau đó các diễn viên ra chào khán giả. Hạ màn!
*********
* Chú thích 1:
Giả trai đỗ trạng nguyên
Giáo dục Việt Nam thời phong kiến coi trọng Nho học, phụ nữ không có quyền tham gia thi cử. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Duệ là ngoại lệ. Bà không chỉ là nữ tiến sĩ đầu tiên ở nước ta, mà còn là nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử khoa bảng. Nguyễn Thị Duệ (hay Nguyễn Thị Du) sinh năm 1574 trong một gia đình nhà Nho nghèo ở Chí Linh, Hải Dương. Thuở nhỏ, bà nổi tiếng xinh đẹp, tài hoa. Tương truyền, bà biết viết văn, làm thơ khi mới bốn tuổi. Danh tiếng lan xa khiến nhiều người người ngưỡng mộ tài sắc, đến xin hỏi cưới nhưng bà không đồng ý.
Dù hiếu học nhưng thời đó nữ nhân không được đi học. Bà phải giả nam để có thể theo nghiệp đèn sách. Khoa thi tiến sỹ năm Giáp Ngọ (1594) bà mang tên giả Nguyễn Du đi thi và đỗ đầu khoa bảng khi vừa tròn hai mươi. Triều đình có mở yến tiệc chiêu đãi các tân khoa, vua Mạc Kính Cung khi ấy thấy vị trạng nguyên trẻ tuổi, dáng người mảnh mai, mặt mày thanh tú... nên hỏi dò.
Khi đã rõ chuyện, vua rất bất ngờ vì tân khoa trạng nguyên là nữ nhưng do quý mến hiền tài, lại tiếc nuối cho một tài năng trẻ, vua không những không trách tội mà còn cho Nguyễn Thị Duệ ở lại triều, bỏ danh trạng nguyên. Bà được vời vào cung, phụ trách việc dạy học cho các phi tần. Một thời gian sau, Mạc Kính Cung lập bà làm phi, ban hiệu Tinh Phi. Vì thế, dân gian còn gọi bà là bà chúa Sao.
Tài năng, đức độ của bà Huệ khiến chúa Trịnh nể phục
Năm 1625, quân Trịnh tiến lên Cao Bằng đánh nhà Mạc. Khi bị bắt, nữ trạng nguyên vẫn rất an định. Bà dùng gươm kề cổ, uy hiếp quân lính phải giải bà đến trước chúa Trịnh nếu không bà sẽ tự tử. Đến gặp vua Lê – chúa Trịnh, nhờ tài đối đáp thông minh, Nguyễn Thị Duệ thoát tử tội. Không những vậy khi nhận ra tài năng, khí độ hiếm có của bà, chúa Trịnh còn giao trọng trách trông coi việc học của phủ chúa và rất trọng dụng bà.
Thời làm quan, Nguyễn Thị Duệ rất coi trọng việc học và bồi dưỡng nhân tài. Bà còn xin triều đình cấp nhiều mẫu ruộng cho canh tác lấy huê lợi, giúp đỡ học trò nghèo biết chăm chỉ. Tương truyền, để thúc đẩy phong trào học tập địa phương, cách một khoảng thời gian, bà cùng các bậc túc Nho lại đến giảng dạy tại các khu vực ấn định rồi soạn đề, tổ chức thi. Bài thi được gửi lên cho bà chấm, kết quả được gửi trở lại các địa phương. Cách làm này đã góp phần đáng kể trong việc nâng cao giáo dục tại các vùng xa kinh kỳ.
Sách chép khoa thi hội năm Tân Mùi niện hiệu Đức Long (1631) có một thí sinh đề ra mười hai mục, nhưng bài thi chỉ làm bốn mục, song văn bút rất xuất sắc, độc đáo. Các khảo quan lấy làm lạ chưa dám quyết, tâu trình lên vua. Nhà vua giao cho số đỗ đại khoa trong triều xem lại bài, bà cũng được tham dự. Bà đọc đi đọc lại bài văn, thấy quả thí sinh này là người học rộng, có tài, bèn nhất trí với các quan tâu vua lấy đỗ nhất. Đến khi khớp phách, bà mới hay đó là bài của Nguyễn Minh Triết, cậu em họ mình.
Nguyễn Thị Duệ sống trong thời buổi 'trọng nam khinh nữ' nhưng tài năng của bà khiến người khác không thể không nể phục. Vì thế, trong phần lớn các kỳ thi Đình, thi Hội thời đó, bài thi đều qua tay bà chấm. Bà lấy hiệu là Nghi Ái Quan, được nhà vua ưu ái, cho bày tỏ ý kiến về một số văn bản của triều đình, cũng như nhận xét, đánh giá bài làm của thí sinh các khoa thi hội, thi đình.
Không chỉ tài năng, nữ trạng nguyên còn là người đức độ. Theo dân gian truyền lại, trước đây, khi còn nghèo khó, anh trai bà bị người trong làng hãm hại. Nhưng khi vinh hiển, bà không hề nghĩ đến thù riêng. Tấm lòng rộng mở cùng tài năng văn chương kết duyên bà gặp hoàng hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc (vợ vua Lê Trần Tông) trong một lần dự cuộc vui quan trường. Từ đó hai người trở nên thân thiết tri kỉ, bà thường cùng hoàng hậu đi lễ chùa, gặp gỡ các nhà thông tuệ, đạo hạnh; gặp gỡ các sỹ phu có tài như Giang Văn Minh, Khương Thế Hiền... mục đích là để hiểu rõ hơn tình hình chính trị quốc gia, kịp thời góp phần điều chỉnh chính sách giúp vua cho phù hợp.
Về với cội nguồn
Khi cao tuổi, đứng trước thời cuộc bấy giờ khi mà nhà Mạc đã đến ngày tàn, vua Lê chỉ bù nhìn, nội chiến Trịnh – Nguyễn tiếp ngay sau Trịnh – Mạc, bà mang nặng nỗi niềm suy tư, trăn trở về dân về nước. Bà cáo quan về quê, mở am Đào Hoa, tiếp tục đọc sách và chỉ bảo các sĩ tử trong làng. Nhờ những đóng góp quan trọng cho giáo dục, thi cử, bà được triều đình hậu đãi, vua Lê giao cho bà số thuế hàng năm của tổng Kiệt Đặc để làm bổng lộc. Tuy nhiên, nữ tiến sĩ vẫn sống cần kiệm, dành phần lớn bổng lộc kia để giúp đỡ người dân, đặc biệt các Nho sĩ nghèo.
Sau khi Nguyễn Thị Duệ mất, người dân làng Kiệt Đặc lập đền thờ bà chúa Sao. Bà còn được thờ tại Văn miếu Mao Điền cùng nhiều danh nhân, học sĩ danh tiếng khác. Trong Hậu cung Văn miếu Mao Điền ở Hải Dương, bà được thờ cùng Khổng Tử và 7 vị Đại khoa danh tiếng của Việt Nam là Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, thần toán Vũ Hữu, nhà giáo Chu Văn An, Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, Nhập nội Hành khiển Phạm Sư Mạnh và danh y Tuệ Tĩnh.
"Tay ngọc bẻ cành cao
Mặt gương in cổ tháp
Từ xưa núi sông này
Đến nay còn man mác
Hoa cỏ tự nở tàn
Ngư tiều cũng hỏi đáp
Sắc núi vẫn trong xanh
Tiếng thu sao xào xạc?"
Là nữ tài tử xuất sắc, nữ trạng nguyên đầu tiên và duy nhất trong lịch sử Việt, Nguyễn Thị Duệ là một người phụ nữ nổi bật lên trong số biết bao người. Bà chính là ngôi sao sáng trên bầu trời Nam Việt, mãi được đời đời ngợi ca trong những trang sử vàng.
* Chú thích 2:
"Phấn Lau chưa dứt nghe Pháo Lân, Tân Niên rót rượu mời Tiên Nâng, cô Dâu Hứa đãi ăn Dưa Hấu, chú rể Tinh Thần tựa Tình Thân, có ông Phó Đảo châm Pháo Đỏ, chú lính Xuân Qua muốn Xa Quân, Mang Vài chậu kiểng Mai Vàng rộ, Xin Tuần nghỉ phép thoả Tình Xuân"
"Dưa Thào rượu mứt đón Giao Thừa, Đưa Chả nhấm mồi Tết Đã Chưa, đường Phố Có đông ông Phó Cố, ngõ quê Chưa Thẳng bà Chẳng Thưa, hoa mai Nở Đẹp đem Nẹp Để, thược dược Mướt Ưa chớm Ướt Mưa, Liếm Tý rượu ngàn Lý Tím đẹp, Xưa Truân chuyên lắm nhớ Xuân Trưa"
Đây là vế đối của Nguyễn Khoa Vi (1881 - 1968).
Nguyễn Khoa Vy biệt hiệu Thảo Am, quê quán ở làng An Cựu, sinh ở xã Phú Thượng, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. Trong cuộc vận động Cách mạng Tháng Tám 1945, ông tham gia khởi nghĩa ở Huế và đã sáng tác nhiều thơ ca động viên, cổ động đồng bào tích cực hưởng ứng phong trào Việt Minh chống Pháp đuổi Nhật. Đầu năm 1947 quân Pháp chiếm lại Huế, ngôi nhà của Thảo Am bị quân Pháp chiếm làm đồn. Ông cùng với nhà thơ Thúc Giạ và bạn bè lập ra Hương Bình thi xã, Ưng Bình Thúc Giạ là chủ soái, còn ông là phó soái.
Sau khi trải qua cuộc họp bí mật nhưng không kém phần hào hứng, lớp 10A2 cũng thống nhất sẽ đăng kí ba tiết mục:
Tiết mục thứ nhất là múa truyền thống sẽ được phân cho dàn thất cung mỹ nữ. Ban đầu các bạn nữ kia không chịu, nhưng với sự thuyết phục nhiệt tình của Mỹ Anh và lời thề thốt chắc như đinh đóng cột của bà cả là "cứ yên tâm giao vào tay tớ, cáo cũng hóa thiên nga hết". Tiết mục múa này sẽ do Mỹ Anh biên đạo và dàn dựng, các thành viên khác không được ý kiến ý cò, chỉ được phép hỗ trợ kinh phí thêm nếu có tinh thần tự nguyện.
Tiết mục thứ hai là đơn ca kết hợp đánh đàn ghi ta của lớp trưởng Giang, sẽ lựa chọn ca khúc về chủ đề thày cô và mái trường.
Tiết mục thứ ba là kịch. Sau khi bàn luận sôi nổi và với ý kiến đóng góp đắt giá của mọt sách Nhật Minh, cả lớp quyết định diễn một vở kịch về nhân vật nữ trạng nguyên duy nhất của lịch sử Việt Nam: bà Nguyễn Thị Duệ. Vì thông tin này chả ai biết ngoài mọt sách, cho nên bạn Minh sẽ kiêm luôn trách nhiệm viết kịch bản cho nhóm. Nội dung vở kịch là về một tài nữ thời nhà Mạc giả nam để đi thi, sau khi đỗ trạng nguyên thì bị vua Mạc Kính Cung phát hiện ra thân phận nữ và tước bỏ danh hiệu trạng nguyên, mời vào cung làm thày dạy học cho các phi tần, sau này thì bà được nhà vua nạp làm phi. Bà rất coi trọng việc học và bồi dưỡng nhân tài, nên đã cùng các bậc túc Nho lại đến giảng dạy tại các khu vực địa phương ấn định rồi soạn đề, tổ chức thi. Bài thi được gửi lên cho bà chấm, kết quả được gửi trở lại các địa phương. Cách làm này đã góp phần đáng kể trong việc nâng cao giáo dục tại các vùng xa kinh kỳ (1).
Cả lớp đồng lòng nhất trí đề cử An đóng vai nữ trạng nguyên mặc dù cô nàng đã đưa ra rất nhiều lý do từ chối nhưng đều bị bác bỏ. Theo như ý kiến của các bạn nam trong lớp thì gái giả trai không ai hợp hơn ngoài An, thậm chí không cần hóa trang nhiều thì hiệu quả vẫn tốt như thường, mà lý do tốt nhất chính là vòng một khiêm tốn mà không bạn nữ nào trong lớp có đã khiến An giành được phiếu tuyệt đối. Cô nàng đang đen mặt không biết nên khóc hay nên cười thì Giang lại còn bổ sung thêm ý kiến:
- Thế đến lúc trở lại thành nữ thì phải làm sao? Mọi người sẽ tưởng là lớp mình chọn bạn nam đóng giả nữ mất.
An á khẩu tròn mắt nhìn Giang, Mỹ Anh hùng hồn nói chen vào:
- Yên tâm, yên tâm, có tớ đây, phù thủy hóa trang lớp 10A2 đây, tớ đảm bảo qua tay tớ thì muốn nam có nam, muốn nữ có nữ nhé, các bạn cứ yên tâm diễn suất, mọi việc cứ để tớ lo.
Nói rồi Mỹ Anh ôm lấy cánh tay Minh An:
- Chồng yên tâm nhé, có em ở đây rồi. Chồng nhất định phải tham gia để đám bà vợ chúng em được nở mày nở mặt chứ.
- Thôi thôi được rồi, chốt thế nhé! Tớ về sẽ viết kịch bản một cách nhanh nhất rồi gửi bảng phân vai cho các cậu. – Minh lên tiếng. – Sau đó ai ý kiến gì thêm thì ý kiến, nhưng nữ chính là chốt nhé, không được đổi đâu.
* * *
Để không ảnh hưởng tới học tập, đội kịch sẽ tham gia luyện tập ngoài giờ. Buổi sáng là tiết học chính, buổi chiều sau khi tiết học thêm kết thúc lúc bốn giờ thì các bạn sẽ ở lại tập đến năm giờ luôn.
Hôm nay là buổi tập đầu tiên, Giang tập hợp các bạn trong đội kịch lại sau khi đã được phân vai cụ thể. Giang mặc dù không nhận vai diễn nào, nhưng cũng vẫn ở lại giám sát với lý do: "Tớ là người giữ chìa khóa lớp". Cũng không ai ý kiến.
Phân đoạn một của vở kịch nói về tuổi thơ của bà Nguyễn Thị Duệ, vốn ham học nên bà hay len lén đi xem thầy đồ dạy học cho các nam sinh. Bà từng xin cha được đi học nhưng cha bà nói nữ nhi chỉ tề gia nội trợ, không được phép ra khỏi nhà. Sau nhiều lần thuyết phục, cha bà cuối cùng đồng ý cho bà cải nam trang đi học chữ.
Sau khi đọc xong kịch bản, Giang lên tiếng góp ý:
- Này này, đoạn này có phải nội dung hơi đơn điệu không? Phải làm gì để nêu bật khó khăn của nữ chính khi tầm sư học đạo chứ?
Minh giơ tay gãi gãi cằm nghe Giang nói, nhưng cái cằm trơn láng, làm gì có cọng râu nào mà gãi.
- Ý tớ thế này, thêm vào một nhân vật phụ: kiểu như nam hàng xóm chẳng hạn, hay trêu chọc nữ chính, gây khó khăn khi nữ chính lén đi nghe thày dạy học.
Mọi người đăm chiêu ra điều suy nghĩ, Giang tiếp lời luôn:
- Thế này đi, mọi người cứ bắt đầu diễn, rồi tớ giả làm nhân vật phụ đó cho. Ê, An, lại đây, diễn đi.
An lừ lừ mắt nhìn, không bước tới, Minh vẫn tiếp tục gãi cằm: "Ừ, An ra diễn thử coi, để tớ xem xem thế nào."
An đành phải ra diễn.
Nữ chính đang đứng bên ngoài cửa lớp, len lén xem thày giáo dạy học. Khi thày vừa tan lớp, các nam sinh chuẩn bị ra về là nữ chính vội vã chạy ra ngoài trước để tránh mọi người phát hiện.
Một nam sinh xuất hiện đằng sau nữ chính (Giang đang diễn nhân vật này).
- Này tiểu cô nương nhà ai sao không ở chốn khuê phòng mà ngày nào cũng lén lút đến đây? Nói thật đi, ngươi có âm mưu gì mờ ám, hay là đang thầm thương trộm nhớ nam sinh nào nên đến đây ngắm trộm? (Nói rồi cười gian trá).
Tiểu cô nương đứng yên không trả lời.
- Nói về độ đẹp trai thì ta đứng thứ hai không ai đứng thứ nhất, chẳng lẽ cô nương đến đây là vì ta?
- Ngươi đừng có mà tự luyến, ta đến đây chỉ là muốn nghe thày dạy chữ.
- Học chữ? Ha ha ha! Phận nữ nhi sâu sắc đến đâu cũng không sâu quá cái cơi đựng trầu, lại còn muốn học chữ? Không an ổn chốn khuê phòng học tam tòng tứ đức, biết đâu còn có công tử nào ưng ý rước về làm vợ, lại thích ra chốn đông người nơi nam nhi tụ hợp, cha mẹ nàng biết được, người ngoài biết được thì danh tiết nàng để đi đâu? Còn ai muốn rước nàng về nữa không?
Tiểu cô nương nắm chặt hai bàn tay, mắt đầy tia giận nhưng cắn răng không nói lời nào. Nam sinh lại chĩa cây quạt xếp lại gõ gõ bên cằm cô nương:
- Không xinh không đẹp, dung mạo tầm thường, còn thua cả nam nhân. Không bồi đắp nữ công gia chánh thì sau này cũng chả ai thèm mang kiệu hoa tới rước!
- Ta không cần ngươi lo.
Nói đoạn nữ chính lẫm liệt xoay người bỏ đi.
Tiếng vỗ tay bộp bộp vang lên:
- Ô kê, đoạn này được đấy, nhất trí thêm vào kịch bản, Giang đóng vai này nhé, tớ thấy cậu vào vai rất hợp đấy, có tố chất, có tố chất! – Minh cười cười vỗ vai Giang.
Phân đoạn tiếp theo của vở kịch, quay lại cảnh nữ chính xin cha cho đi học, cha không đồng ý, nữ chính quỳ ở trước cửa phòng cha cả đêm, mẹ nữ chính thương xót nên xin cha hộ nàng, và bày ra cách giả nam trang để đi học.
Nữ chính thông minh hiếu học, thày giáo tin tưởng, đề cử đi thi. Cha nữ chính nghĩ nữ chính chỉ học để mở mang hiểu biết, chứ chắc cũng không thi đỗ nổi nên đồng ý cho con gái tham dự. Ngờ đâu nữ chính lại đỗ trạng nguyên. Ngày vinh danh bảng vàng, cha mẹ vừa mừng vừa lo, sợ thân phận con gái lộ ra là phạm tội khi quân, có thể bị tru di tam tộc. Ngặt nỗi ngày diện kiến nhà vua vẫn phải tới, mẹ nữ chính ngày ngày tụng kinh niệm phật, năng lên chùa lễ bái, mong con gái bình an, chẳng cần hưởng vinh hoa phú quý gì.
Trước khi đi nữ chính bái lạy cha mẹ:
- Đời này có ơn sinh thành của cha mẹ, con gái bất hiếu chưa thể báo đáp đã khiến cha mẹ lo lắng. Nhưng xin cha mẹ yên tâm, con gái nhất quyết sẽ không để cha mẹ bị liên lụy.
Cha mẹ cùng ôm nàng khóc, rồi tiễn nàng lên đường.
Cổng hoàng thành tường cao vời vợi, điện kim loạn trạm trổ hình rồng, nhà vua mặc long bào ngồi trên ngai cao nghiêm vũ, quần thần kính cẩn đứng hai bên. Lính canh ngoài cửa điện hô vang câu truyền ba vị Tam Khôi là Trạng Nguyên, Bảng Nhãn, Thám Hoa của kì thi năm nay yết kiến.
Sau khi yết kiến nhà vua, là yến tiệc chiêu đãi ba vị Tam Khôi cùng các quần thần. Nhà vua cao hứng ra vế đối thơ:
"Phấn Lau chưa dứt nghe Pháo Lân, Tân Niên rót rượu mời Tiên Nâng, cô Dâu Hứa đãi ăn Dưa Hấu, chú rể Tinh Thần tựa Tình Thân, có ông Phó Đảo châm Pháo Đỏ, chú lính Xuân Qua muốn Xa Quân, Mang Vài chậu kiểng Mai Vàng rộ, Xin Tuần nghỉ phép thoả Tình Xuân"
Lời vua vừa dứt thì Trạng Nguyên đã xin ra vế đối:
"Dưa Thào rượu mứt đón Giao Thừa, Đưa Chả nhấm mồi Tết Đã Chưa, đường Phố Có đông ông Phó Cố, ngõ quê Chưa Thẳng bà Chẳng Thưa, hoa mai Nở Đẹp đem Nẹp Để, thược dược Mướt Ưa chớm Ướt Mưa, Liếm Tý rượu ngàn Lý Tím đẹp, Xưa Truân chuyên lắm nhớ Xuân Trưa" (2)
Quần thần ai nấy đều khen hay, không hổ danh là tân khoa Trạng Nguyên. Nhà vua cao hứng ban thưởng vàng bạc, còn hỏi Trạng Nguyên đã có ý chung nhân chưa, nếu chưa thì nhà vua có ý định ban hôn.
Trạng Nguyên trong lòng lo sợ, nhưng bên ngoài vẫn cố tỏ vẻ điềm tĩnh:
- Bẩm Đức Vua, thần tuổi còn trẻ, nguyện cống hiến cho nước nhà, chí lớn chưa thành, nguyện chưa yên bề gia thất.
- Bẩm Đức Vua, Trạng Nguyên từ chối ý tốt của Đức Vua, khác gì kháng chỉ... - Một giọng nói xen vào.
(Mà cái giọng nói này là của bạn Giang nhà ta, câu này không có trong kịch bản).
An quay sang nhìn Giang:
- Này, cái cậu cứ thích ném đá hội nghị thế nhỉ.
- Tôi chỉ thêm cho tình tiết gay cấn, đẩy cao trào thôi mà! – Giang khoanh tay hất cằm nhìn An cười đểu.
An trừng mắt:
- Cậu cứ làm ảnh hưởng tới tiến độ tập luyện là đừng trách tôi.
- Thôi thôi được rồi, tớ thấy thêm câu đó cũng được. – Minh can ngăn.
Giang nhếch mép cười, An quay mặt đi không thèm chấp.
- Được rồi, tiếp tiếp, đến đoạn Nhà Vua, Nhà Vua đâu, diễn tiếp đi. – Đạo diễn Minh cuộn kịch bản thành ống gõ xuống mặt bàn hô.
- Thế giờ có câu nói kia rồi tớ phải làm sao? – Bạn nam đóng vai Nhà Vua thắc mắc.
"Nhà Vua chỉ cười không lên tiếng, tiến lại gần Trạng Nguyên..."
"Ờ". Nhà Vua chỉ cười không lên tiếng, tiến lại gần Trạng Nguyên, nhìn dáng người Trạng Nguyên mảnh khảnh, gương mặt thanh tú:
- Khanh quả thực tuổi còn trẻ... Dáng vẻ lại yếu ớt, so với nam nhi khác thật không bằng...
Nữ Trạng Nguyên cố kìm chế cơn run rẩy trong lòng. Nhà Vua tiếp lời:
- Tại sao không muốn ban hôn? Phải chăng là...
Nhà Vua rút kiếm, hất mũ mão trên đầu Trạng Nguyên xuống, một nhát kéo đứt búi tóc đang cột trên đỉnh đầu Trạng Nguyên, mái tóc dài buông xuống. (Lý thuyết là thế, đoạn này bạn An tóc ngắn, sau này sẽ được đội tóc giả).
- Quả nhiên, Trẫm nghi ngờ không sai...
- Xin Đức Vua thứ tội, tội thần đáng chết! – Trạng Nguyên vội vàng quỳ xuống.
- Dám khi quân phạm thượng, lừa dối Nhà Vua, tội đáng chu di tam tộc! (Lại là giọng bạn Giang bên ngoài chen vào).
"Ê, ông được phân vai làm quan từ bao giờ thế, sao cứ chen vào mãi thế hả?" – An đứng lên, quay ngoắt sang phẫn nộ.
"Thì bây giờ bảo đạo diễn phân vai cho tôi là được mà, nhở Minh nhở. Tôi là chỉ nghĩ cho vở kịch thôi, thấy có hợp lý không đạo diễn?"
"Ừ ừ, cũng được"
"Đấy đấy, cậu diễn tiếp đi, đừng để mất thời gian cả nhóm."
An lừ mắt.
"Bắt đầu lại hội thoại đi An."
- Xin Đức Vua thứ tội, tội thần đáng chết! – Trạng Nguyên quỳ xuống.
- Dám khi quân phạm thượng, lừa dối Nhà Vua, tội đáng chu di tam tộc (lần này Giang được danh chính ngôn thuận nói lời thoại).
- Nói đi, Trẫm cho ngươi được giải thích.
- Tạ ơn Đức Vua, tiểu nữ không có âm mưu gì hết, chỉ là tấm lòng ham học nên mới phải giả nam trang, cũng muốn thử sức mình nên tham gia kì thi, cũng không ngờ lại đỗ trạng nguyên... Nay tội thần xin Đức Vua mở lượng hải hà, tội danh chỉ để mình tiểu nữ chịu, xin khai ân tha cho cha mẹ già nơi xóm nhỏ...
- Trẫm giao cho ngươi một thử thách, ngươi vượt qua được thì Trẫm tha chết cho cả nhà ngươi.
- Tạ Đức Vua khai ân.
Nhà Vua tước danh hiệu Trạng Nguyên, giao cho Nguyễn Thị Duệ nhiệm vụ dạy học cho các phi tần. Sau ba tháng sẽ làm đề thi kiểm tra, nếu các phi tần đều vượt qua kì thi, Nguyễn Thị Duệ sẽ được tha chết.
Bằng sự cố gắng dạy dỗ của mình, bà đã giúp các phi tần vượt qua kì thi của Nhà Vua, phần vì các phi tần muốn lấy lòng Vua nên ai cũng muốn cố gắng. Bà và gia đình được tha tội chết, Nhà Vua giữ lại trong cung để chuyên dạy học cho phi tần. Một thời gian sau, Vua Mạc Kính Cung lập bà làm phi, ban hiệu Tinh Phi. Vì thế, dân gian còn gọi bà là bà chúa Sao.
Vì thời gian vở kịch có hạn, nên đoạn sau cuộc đời bà Nguyễn Thị Duệ sẽ được người dẫn truyện kể, chủ yếu là một số công đức và tài năng của bà. Kết thúc sẽ là bài thơ:
"Tay ngọc bẻ cành cao
Mặt gương in cổ tháp
Từ xưa núi sông này
Đến nay còn man mác
Hoa cỏ tự nở tàn
Ngư tiều cũng hỏi đáp
Sắc núi vẫn trong xanh
Tiếng thu sao xào xạc?"
Sau đó các diễn viên ra chào khán giả. Hạ màn!
*********
* Chú thích 1:
Giả trai đỗ trạng nguyên
Giáo dục Việt Nam thời phong kiến coi trọng Nho học, phụ nữ không có quyền tham gia thi cử. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Duệ là ngoại lệ. Bà không chỉ là nữ tiến sĩ đầu tiên ở nước ta, mà còn là nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử khoa bảng. Nguyễn Thị Duệ (hay Nguyễn Thị Du) sinh năm 1574 trong một gia đình nhà Nho nghèo ở Chí Linh, Hải Dương. Thuở nhỏ, bà nổi tiếng xinh đẹp, tài hoa. Tương truyền, bà biết viết văn, làm thơ khi mới bốn tuổi. Danh tiếng lan xa khiến nhiều người người ngưỡng mộ tài sắc, đến xin hỏi cưới nhưng bà không đồng ý.
Dù hiếu học nhưng thời đó nữ nhân không được đi học. Bà phải giả nam để có thể theo nghiệp đèn sách. Khoa thi tiến sỹ năm Giáp Ngọ (1594) bà mang tên giả Nguyễn Du đi thi và đỗ đầu khoa bảng khi vừa tròn hai mươi. Triều đình có mở yến tiệc chiêu đãi các tân khoa, vua Mạc Kính Cung khi ấy thấy vị trạng nguyên trẻ tuổi, dáng người mảnh mai, mặt mày thanh tú... nên hỏi dò.
Khi đã rõ chuyện, vua rất bất ngờ vì tân khoa trạng nguyên là nữ nhưng do quý mến hiền tài, lại tiếc nuối cho một tài năng trẻ, vua không những không trách tội mà còn cho Nguyễn Thị Duệ ở lại triều, bỏ danh trạng nguyên. Bà được vời vào cung, phụ trách việc dạy học cho các phi tần. Một thời gian sau, Mạc Kính Cung lập bà làm phi, ban hiệu Tinh Phi. Vì thế, dân gian còn gọi bà là bà chúa Sao.
Tài năng, đức độ của bà Huệ khiến chúa Trịnh nể phục
Năm 1625, quân Trịnh tiến lên Cao Bằng đánh nhà Mạc. Khi bị bắt, nữ trạng nguyên vẫn rất an định. Bà dùng gươm kề cổ, uy hiếp quân lính phải giải bà đến trước chúa Trịnh nếu không bà sẽ tự tử. Đến gặp vua Lê – chúa Trịnh, nhờ tài đối đáp thông minh, Nguyễn Thị Duệ thoát tử tội. Không những vậy khi nhận ra tài năng, khí độ hiếm có của bà, chúa Trịnh còn giao trọng trách trông coi việc học của phủ chúa và rất trọng dụng bà.
Thời làm quan, Nguyễn Thị Duệ rất coi trọng việc học và bồi dưỡng nhân tài. Bà còn xin triều đình cấp nhiều mẫu ruộng cho canh tác lấy huê lợi, giúp đỡ học trò nghèo biết chăm chỉ. Tương truyền, để thúc đẩy phong trào học tập địa phương, cách một khoảng thời gian, bà cùng các bậc túc Nho lại đến giảng dạy tại các khu vực ấn định rồi soạn đề, tổ chức thi. Bài thi được gửi lên cho bà chấm, kết quả được gửi trở lại các địa phương. Cách làm này đã góp phần đáng kể trong việc nâng cao giáo dục tại các vùng xa kinh kỳ.
Sách chép khoa thi hội năm Tân Mùi niện hiệu Đức Long (1631) có một thí sinh đề ra mười hai mục, nhưng bài thi chỉ làm bốn mục, song văn bút rất xuất sắc, độc đáo. Các khảo quan lấy làm lạ chưa dám quyết, tâu trình lên vua. Nhà vua giao cho số đỗ đại khoa trong triều xem lại bài, bà cũng được tham dự. Bà đọc đi đọc lại bài văn, thấy quả thí sinh này là người học rộng, có tài, bèn nhất trí với các quan tâu vua lấy đỗ nhất. Đến khi khớp phách, bà mới hay đó là bài của Nguyễn Minh Triết, cậu em họ mình.
Nguyễn Thị Duệ sống trong thời buổi 'trọng nam khinh nữ' nhưng tài năng của bà khiến người khác không thể không nể phục. Vì thế, trong phần lớn các kỳ thi Đình, thi Hội thời đó, bài thi đều qua tay bà chấm. Bà lấy hiệu là Nghi Ái Quan, được nhà vua ưu ái, cho bày tỏ ý kiến về một số văn bản của triều đình, cũng như nhận xét, đánh giá bài làm của thí sinh các khoa thi hội, thi đình.
Không chỉ tài năng, nữ trạng nguyên còn là người đức độ. Theo dân gian truyền lại, trước đây, khi còn nghèo khó, anh trai bà bị người trong làng hãm hại. Nhưng khi vinh hiển, bà không hề nghĩ đến thù riêng. Tấm lòng rộng mở cùng tài năng văn chương kết duyên bà gặp hoàng hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc (vợ vua Lê Trần Tông) trong một lần dự cuộc vui quan trường. Từ đó hai người trở nên thân thiết tri kỉ, bà thường cùng hoàng hậu đi lễ chùa, gặp gỡ các nhà thông tuệ, đạo hạnh; gặp gỡ các sỹ phu có tài như Giang Văn Minh, Khương Thế Hiền... mục đích là để hiểu rõ hơn tình hình chính trị quốc gia, kịp thời góp phần điều chỉnh chính sách giúp vua cho phù hợp.
Về với cội nguồn
Khi cao tuổi, đứng trước thời cuộc bấy giờ khi mà nhà Mạc đã đến ngày tàn, vua Lê chỉ bù nhìn, nội chiến Trịnh – Nguyễn tiếp ngay sau Trịnh – Mạc, bà mang nặng nỗi niềm suy tư, trăn trở về dân về nước. Bà cáo quan về quê, mở am Đào Hoa, tiếp tục đọc sách và chỉ bảo các sĩ tử trong làng. Nhờ những đóng góp quan trọng cho giáo dục, thi cử, bà được triều đình hậu đãi, vua Lê giao cho bà số thuế hàng năm của tổng Kiệt Đặc để làm bổng lộc. Tuy nhiên, nữ tiến sĩ vẫn sống cần kiệm, dành phần lớn bổng lộc kia để giúp đỡ người dân, đặc biệt các Nho sĩ nghèo.
Sau khi Nguyễn Thị Duệ mất, người dân làng Kiệt Đặc lập đền thờ bà chúa Sao. Bà còn được thờ tại Văn miếu Mao Điền cùng nhiều danh nhân, học sĩ danh tiếng khác. Trong Hậu cung Văn miếu Mao Điền ở Hải Dương, bà được thờ cùng Khổng Tử và 7 vị Đại khoa danh tiếng của Việt Nam là Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, thần toán Vũ Hữu, nhà giáo Chu Văn An, Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, Nhập nội Hành khiển Phạm Sư Mạnh và danh y Tuệ Tĩnh.
"Tay ngọc bẻ cành cao
Mặt gương in cổ tháp
Từ xưa núi sông này
Đến nay còn man mác
Hoa cỏ tự nở tàn
Ngư tiều cũng hỏi đáp
Sắc núi vẫn trong xanh
Tiếng thu sao xào xạc?"
Là nữ tài tử xuất sắc, nữ trạng nguyên đầu tiên và duy nhất trong lịch sử Việt, Nguyễn Thị Duệ là một người phụ nữ nổi bật lên trong số biết bao người. Bà chính là ngôi sao sáng trên bầu trời Nam Việt, mãi được đời đời ngợi ca trong những trang sử vàng.
* Chú thích 2:
"Phấn Lau chưa dứt nghe Pháo Lân, Tân Niên rót rượu mời Tiên Nâng, cô Dâu Hứa đãi ăn Dưa Hấu, chú rể Tinh Thần tựa Tình Thân, có ông Phó Đảo châm Pháo Đỏ, chú lính Xuân Qua muốn Xa Quân, Mang Vài chậu kiểng Mai Vàng rộ, Xin Tuần nghỉ phép thoả Tình Xuân"
"Dưa Thào rượu mứt đón Giao Thừa, Đưa Chả nhấm mồi Tết Đã Chưa, đường Phố Có đông ông Phó Cố, ngõ quê Chưa Thẳng bà Chẳng Thưa, hoa mai Nở Đẹp đem Nẹp Để, thược dược Mướt Ưa chớm Ướt Mưa, Liếm Tý rượu ngàn Lý Tím đẹp, Xưa Truân chuyên lắm nhớ Xuân Trưa"
Đây là vế đối của Nguyễn Khoa Vi (1881 - 1968).
Nguyễn Khoa Vy biệt hiệu Thảo Am, quê quán ở làng An Cựu, sinh ở xã Phú Thượng, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. Trong cuộc vận động Cách mạng Tháng Tám 1945, ông tham gia khởi nghĩa ở Huế và đã sáng tác nhiều thơ ca động viên, cổ động đồng bào tích cực hưởng ứng phong trào Việt Minh chống Pháp đuổi Nhật. Đầu năm 1947 quân Pháp chiếm lại Huế, ngôi nhà của Thảo Am bị quân Pháp chiếm làm đồn. Ông cùng với nhà thơ Thúc Giạ và bạn bè lập ra Hương Bình thi xã, Ưng Bình Thúc Giạ là chủ soái, còn ông là phó soái.
Chương 3
Chỉnh sửa lần cuối:
Viết hoa đầu câu.
"Thày", không biết là D có chủ ý hay là sai?
Và cái trên, dùng cô thì chỉ dùng cô, nàng chỉ nàng. Một cái thôi D ạ, đọc cho đỡ sượng.
Ờ, để mình sửa. Mà "thày" là chủ ý đó, ngày xưa mình học thì sách giáo khoa in là "thày" chứ không phải "thầy" như bây giờ.
Chương 3: Hội diễn văn nghệ
Chương 4
Qua sơ duyệt, cả ba tiết mục của lớp 10A2 đều được chọn biểu diễn.
Ngày hội diễn chính thức, tiết trời se se mát, gió heo may thổi những chiếc lá vàng rơi trên sân trường xào xạc. Mọi năm vào ngày này thường trời đã trở lạnh nhiều, ai cũng không áo khoác mỏng thì áo khoác dày, năm nay trời lại lạnh muộn, không khí ấm áp như vậy khiến tinh thần các bạn học sinh phấn chấn. Ngoài những bạn không tham gia biểu diễn phải mặc đồng phục ngồi dưới ghế khán giả thì các bạn vinh dự được tham gia chương trình văn nghệ có thể tự do chọn quần áo đẹp, khoe tài khoe sắc trong hội diễn.
Được một ngày đến trường mà không phải học, ai cũng vui. Các bạn tham gia biểu diễn thì hồi hộp, các bạn khán giả thì háo hức, không khí sôi động làm ấm cả sân trường.
Theo thứ tự bốc thăm thì tiết mục đơn ca của Giang biểu diễn gần đầu chương trình, vở kịch ở giữa và gần cuối là tốp ca múa của lớp 10A2.
Lớp trưởng Giang vừa đệm đàn ghita vừa biểu diễn một ca khúc nhẹ nhàng, với giọng ca ngọt ngào ấm áp, cả hội trường như lắng chìm trong bản nhạc. Ca khúc vừa kết thúc là xuất hiện tiếng hò reo ngợp trời của các bạn nữ cùng khối, cả các chị khối trên cũng chạy lên tặng hoa.
Cái tên Lê Hải Giang vốn mới được các nữ sinh trong khối truyền tai nhau thì giờ đã được lan tỏa ra toàn trường. Tất nhiên cũng phải dựa vào gương mặt ăn tiền đầy ấn tượng của Giang nữa, nên tài năng của cậu lại càng được các bạn nữ tung hô và thổi dồn lên gấp nhiều lần.
Giữa chương trình, vở kịch của lớp 10A2 mặc dù không khí không được náo nhiệt bằng tiết mục đầu nhưng lại được các thày cô giáo đánh giá cao.
Mỹ Anh không hổ danh là thiên tài hóa trang, với sự khéo léo kết hợp giữa trang phục và trang điểm, đã đưa tiết mục kịch của lớp 10A2 vào danh sách tiết mục có sự đầu tư chuẩn bị công phu nhất.
Vở kịch khép lại cũng gây nên sự tò mò không nhỏ dành cho nhiều khán giả theo dõi bên dưới: "Rốt cục nữ chính là nam đóng giả nữ hay nữ đóng giả nam vậy nhỉ? Nhìn thế nào cũng không hình dung được."
Không biết khi bạn An nghe được những câu thắc mắc như vậy thì sẽ nên khóc hay nên cười đây.
Nhưng nhận được sự cổ vũ cuồng nhiệt nhất phải nói đến tiết mục múa của "Thất mỹ nữ" lớp 10A2.
Khi rèm sân khấu vừa được kéo ra, là hình ảnh thanh thoát tựa như tiên nữ giáng trần của Mỹ Anh đang ngồi cuối sân khấu say mê gảy những ngón tay thon mảnh trắng ngần lên những sợi dây của chiếc đàn tranh tạo nên một khung cảnh lay động lòng người. Gương mặt hơi cúi, rèm mi hơi rủ, đôi môi anh đào khẽ nở nụ cười, khúc nhạc không lời vang lên khi trầm khi bổng, khiến không chỉ các bạn nam mà còn rất nhiều các bạn nữ cũng nhìn không rời mắt.
Khúc nhạc dạo được một hồi, từ cánh gà là sáu nàng tiên nữ váy áo thướt tha lướt theo điệu nhạc để tiến vào sân khấu. Cùng theo điệu múa, sáu nàng tiên múa xung quanh tiên nữ đang đánh đàn tranh, như mời như gọi nàng tham gia bữa tiệc chốn thần tiên.
Mỹ Anh buông đàn, bước ra hòa nhịp cùng các chị em. Thay thế tiếng đàn tranh giờ là giai điệu hòa tấu đầy mị lực, khi róc rách như tiếng suối chảy, lúc ríu rít như tiếng chim ca... tựa như cả thiên nhiên cũng đang hòa mình vào điệu múa thướt tha của bảy nàng tiên nữ.
Cho đến khi giai điệu kết thúc, các nàng tiên lui về sân khấu, rèm được kéo lại, cả hội trường dường như vẫn còn đang thẫn thờ đắm chìm trong cảm xúc không nói lên lời.
Một tiếng vỗ tay vang lên, hai tiếng vỗ tay vang lên, rồi cả hội trường như vỡ òa cùng tiếng la hét, huýt sáo, tiếng hô vang đồng thanh từ các bạn cùng lớp: "10A2! 10A2! 10A2!".
Sau đó là tiếng xì xầm hỏi nhau về danh tính các nàng tiên của lớp 10A2.
Sau sân khấu các nàng tiên đang bu lại vây quanh "chồng" của mình:
- Chồng à, thấy chúng em thế nào?
- Tuyệt lắm! Không ngoài sự mong đợi của anh. - An giơ ngón tay cái hướng về các bà vợ của mình.
- Thế chồng phải thưởng cho chúng em cái gì đây nào?
- Để anh dắt các em đi ăn nhé! Đợi kết thúc chương trình, bất kể kết quả như thế nào, chịu không?
- Yên tâm, chúng ta đạt giải chắc luôn, vợ mà đã ra tay là gạo xay ra cám!
Có vài bạn khác vì mê mẩn các nàng tiên xinh đẹp nên lẻn vào sau sân khấu bắt chuyện làm quen, nhìn thấy một cảnh này không khỏi tâm thần xao động. Vừa trả lời được thắc mắc giới tính của "bà Nguyễn Thị Duệ", vừa sững sờ vì các nàng tiên là hoa đã có chủ. Nhưng mà không thể tin được, một chọi bảy, họ còn quàng vai bá cổ âu âu yếm yếm. Tin này loan ra chắc sẽ vang động cả trường học mất.
Chờ đợi tất cả các tiết mục biểu diễn hoàn thành, nhóm kịch và nhóm múa cũng đã gỡ bỏ hết hóa trang, mặc lại trang phục học sinh bình thường và về lại chỗ ngồi của lớp mình dưới hội trường. Giờ đây mỗi bước đi của thất mỹ nữ lại đổi được thêm rất nhiều ánh nhìn đầy tình cảm của các bạn học sinh, trên đường về chỗ ngồi mà vẫn còn được mấy bạn nam đem hoa đến tặng.
Các nàng còn chưa biết, mặc dù đoạn phim chính thức của các tiết mục chưa được tải lên trang mạng của trường, nhưng trên facebook trường thì những đoạn phim tự quay của các bạn học sinh khác đã được tải lên và chia sẻ tràn lan, cùng muôn vàn trái tim được thả và bao nhiêu bình luận quan tâm cứ nhảy liên tùng tục.
Danh sách các hot girl hot boy do các bạn học sinh tự bình chọn từ sau hôm nay đã được thêm rất nhiều cái tên mới, và lượt bình chọn cũng đang tăng lên không ngừng, kết quả là hot girl Nguyễn Mỹ Anh đã được nhảy lên đầu danh sách với lượt phiếu cao nhất, bên đề cử hot boy thì Lê Hải Giang cũng nhảy lên vị trí thứ ba. Còn cả sáu bà vợ còn lại cũng có tên trong top năm mươi của trường: Lê Hoa Băng, Trần Ái Vy, Trịnh An Hoài, Hoàng Thu Yến, Vũ Minh Tuyết, Bùi Âu Dương Nguyệt. Cái này chắc chắn do các đề cử của các bạn nam trong lớp, chứ các lớp khác không thể nào tra ra tên các bạn ấy nhanh đến như vậy được.
Và đau đầu là, tên Nguyễn Minh An cũng lọt top năm mươi đề cử hot boy. Không biết là ai đề cử, tấm hình được chụp cũng không chính diện, nhưng dựa vào trang phục biểu diễn kịch nên đã thu hút lượt bình chọn của kha khá bạn trong trường và nhanh chóng lọt top năm mươi. Nhưng cái tên Nguyễn Minh An thì đâu phải ai cũng biết. Rốt cục là ai đề cử? Bạn cùng lớp ư: chắc chắn biết An là nữ, bạn khác lớp ư: sao có thể biết tên đầy đủ của An, cô nàng chưa nổi danh đến mức đó. Và cũng còn một điều nữa là: An lại chưa biết mình đang được lọt vào bảng xếp hạng này, thế nên, cô nàng cũng không mảy may quan tâm gì cả.
Sau khi các thày cô trong ban giám khảo chấm điểm xong cộng với tổng hợp bình chọn từ khán giả thì đến phần công bố kết quả các tiết mục dự thi.
Về hạng mục đơn ca: lớp 10A2 ẵm về một giải ba.
Về hạng mục song ca, tam ca: lớp 10A2 không tham gia.
Hạng mục tốp ca (bao gồm hát, múa, kịch nói): lớp 10A2 giành một giải nhì cho vở kịch về nữ trạng nguyên, và không ngoài mong đợi, giải nhất thuộc về bài múa đặc sắc nhất chương trình.
Ngoài ra lớp 10A2 còn thêm giải phụ là tiết mục có lượt bình chọn khán giả cao nhất là tiết mục múa, và giải cho tập thể có sự đầu tư công phu nhất, giải này phát sinh thêm do thày cô hội ý và được sự đề cử của thày hiệu trưởng.
Thế là năm nay lớp 10A2 lần đầu ra quân đã đạt thắng lợi cao, hơn cả sự mong đợi của cô chủ nhiệm. Để chúc mừng, cô chủ nhiệm quyết tâm chơi lớn, khao cả lớp đi ăn tối.
Cho nên kế hoạch đi ăn của An và các bà vợ sẽ bị hoãn lại vào một ngày khác.
* * *
Đúng là tụi học sinh, cô giáo cho tự chọn món, chúng nó lại đòi đi ăn mì cay.
Thế là cả đám lố nhố cùng cô giáo bước vào oanh tạc một quán mì cay cách trường không xa lắm.
Ăn xong, cô giáo đi về, thì cả đám lại rủ nhau đi hát karaoke. An có việc bận nên không tham gia, tạm biệt các bạn về trước.
Thực ra hôm nay là sinh nhật mẹ An, vốn dĩ An muốn về nhà ăn tối cùng với mẹ, nhưng chú Biên nói muốn có một buổi tối lãng mạn với mẹ, nên nhắn nhủ An hãy về nhà muộn một chút.
Ước chừng thời gian bây giờ cũng đủ, An còn phải đi mua hoa tặng mẹ, nếu về trễ nữa sợ các tiệm hoa đóng cửa.
Ra đến chỗ để xe, An vô tình thấy chùm chìa khóa nhà của ai đánh rơi, vừa nhặt lên thì lại nhận ngay ra một thứ dường như quen thuộc: chính móc chìa khóa xe làm từ một chiếc bánh xe đồ chơi cũ kĩ, An nhận ra nó. Vừa lưỡng lự không biết có nên quay vào trong đưa trực tiếp cho người kia hay không, nhưng lại không muốn giáp mặt. Khẽ ánh lên một nụ cười, An nhét chìa khóa vào túi, rồi dắt xe quay hướng về nhà.
* * *
9 giờ tối.
Giỏ xe chở một bó hoa to.
An dừng xe trước cổng, đèn bên trong đang bật sáng, chắc hẳn mẹ đã về đến nhà rồi.
Mở cửa ra, An chưa kịp bước vào nhà thì đã đụng phải người đang đứng ngay ở cửa. Là chú Biên đồng nghiệp của mẹ.
Chú Biên mặt buồn rười rượi nhìn An.
- Cháu chào chú. Sao vậy chú?
- Lại thất bại rồi!
Nhìn chú thất thểu đi ra, An chỉ biết chào chú với nụ cười đầy cảm thông rồi lại dắt xe vào nhà.
- Con chào mẹ! Chúc mẹ sinh nhật vui vẻ. - An chìa ra hộp quà và một bó hoa to tướng.
- Cám ơn con! - Mẹ cầm bó hoa, đón lấy cái ôm và thơm má của con gái.
Thấy mắt mẹ hoe hoe đỏ, An cũng không cầm được lòng.
- Con biết mẹ cũng thích chú ấy mà, sao mẹ lại từ chối chú ấy?
- Thích là một chuyện, có đến được với nhau hay không là một chuyện. Mẹ không hợp với chú ấy, nên tốt nhất là nên gói ghém tình cảm này lại, để chú ấy hết hy mọng mà buông tay.
- Mẹ! Đã bao nhiêu năm như vậy rồi, mẹ cũng phải đi tìm hạnh phúc cho mình chứ! Mẹ cô đơn một mình, trong khi bố có người khác rồi.
- Mẹ đâu có một mình, chẳng phải mẹ có con sao? Cuộc đời này mẹ chỉ cần kết hôn một lần là đủ, mẹ không muốn có thêm mối ràng buộc với bất cứ người đàn ông nào nữa.
- Nếu con là con trai thì có phải là mẹ sẽ hạnh phúc, không như bây giờ phải không?
- Đừng nói thế! - Mẹ An cắt lời. - Con là con gái đáng tự hào nhất của mẹ! Dù con là con trai, thì có chắc chắn được mẹ sẽ hạnh phúc hơn không? Mẹ không phải là người phụ nữ đó, mẹ không chịu đựng được như thế!
An im lặng không trả lời.
- Thế nên, con đừng tự trách mình, và cũng đừng tự biến mình thành con trai như vậy. Mẹ mới cần trách mình những ngày tháng đó không ở bên con, để con phải chịu khổ.
- Mẹ, con gái mạnh mẽ cũng tốt mà, con muốn mạnh mẽ để bảo vệ mẹ!
Hai mẹ con không nói gì, chỉ biết ôm chặt lấy nhau, khóe mắt hoe hoe đỏ...
Ngày hội diễn chính thức, tiết trời se se mát, gió heo may thổi những chiếc lá vàng rơi trên sân trường xào xạc. Mọi năm vào ngày này thường trời đã trở lạnh nhiều, ai cũng không áo khoác mỏng thì áo khoác dày, năm nay trời lại lạnh muộn, không khí ấm áp như vậy khiến tinh thần các bạn học sinh phấn chấn. Ngoài những bạn không tham gia biểu diễn phải mặc đồng phục ngồi dưới ghế khán giả thì các bạn vinh dự được tham gia chương trình văn nghệ có thể tự do chọn quần áo đẹp, khoe tài khoe sắc trong hội diễn.
Được một ngày đến trường mà không phải học, ai cũng vui. Các bạn tham gia biểu diễn thì hồi hộp, các bạn khán giả thì háo hức, không khí sôi động làm ấm cả sân trường.
Theo thứ tự bốc thăm thì tiết mục đơn ca của Giang biểu diễn gần đầu chương trình, vở kịch ở giữa và gần cuối là tốp ca múa của lớp 10A2.
Lớp trưởng Giang vừa đệm đàn ghita vừa biểu diễn một ca khúc nhẹ nhàng, với giọng ca ngọt ngào ấm áp, cả hội trường như lắng chìm trong bản nhạc. Ca khúc vừa kết thúc là xuất hiện tiếng hò reo ngợp trời của các bạn nữ cùng khối, cả các chị khối trên cũng chạy lên tặng hoa.
Cái tên Lê Hải Giang vốn mới được các nữ sinh trong khối truyền tai nhau thì giờ đã được lan tỏa ra toàn trường. Tất nhiên cũng phải dựa vào gương mặt ăn tiền đầy ấn tượng của Giang nữa, nên tài năng của cậu lại càng được các bạn nữ tung hô và thổi dồn lên gấp nhiều lần.
Giữa chương trình, vở kịch của lớp 10A2 mặc dù không khí không được náo nhiệt bằng tiết mục đầu nhưng lại được các thày cô giáo đánh giá cao.
Mỹ Anh không hổ danh là thiên tài hóa trang, với sự khéo léo kết hợp giữa trang phục và trang điểm, đã đưa tiết mục kịch của lớp 10A2 vào danh sách tiết mục có sự đầu tư chuẩn bị công phu nhất.
Vở kịch khép lại cũng gây nên sự tò mò không nhỏ dành cho nhiều khán giả theo dõi bên dưới: "Rốt cục nữ chính là nam đóng giả nữ hay nữ đóng giả nam vậy nhỉ? Nhìn thế nào cũng không hình dung được."
Không biết khi bạn An nghe được những câu thắc mắc như vậy thì sẽ nên khóc hay nên cười đây.
Nhưng nhận được sự cổ vũ cuồng nhiệt nhất phải nói đến tiết mục múa của "Thất mỹ nữ" lớp 10A2.
Khi rèm sân khấu vừa được kéo ra, là hình ảnh thanh thoát tựa như tiên nữ giáng trần của Mỹ Anh đang ngồi cuối sân khấu say mê gảy những ngón tay thon mảnh trắng ngần lên những sợi dây của chiếc đàn tranh tạo nên một khung cảnh lay động lòng người. Gương mặt hơi cúi, rèm mi hơi rủ, đôi môi anh đào khẽ nở nụ cười, khúc nhạc không lời vang lên khi trầm khi bổng, khiến không chỉ các bạn nam mà còn rất nhiều các bạn nữ cũng nhìn không rời mắt.
Khúc nhạc dạo được một hồi, từ cánh gà là sáu nàng tiên nữ váy áo thướt tha lướt theo điệu nhạc để tiến vào sân khấu. Cùng theo điệu múa, sáu nàng tiên múa xung quanh tiên nữ đang đánh đàn tranh, như mời như gọi nàng tham gia bữa tiệc chốn thần tiên.
Mỹ Anh buông đàn, bước ra hòa nhịp cùng các chị em. Thay thế tiếng đàn tranh giờ là giai điệu hòa tấu đầy mị lực, khi róc rách như tiếng suối chảy, lúc ríu rít như tiếng chim ca... tựa như cả thiên nhiên cũng đang hòa mình vào điệu múa thướt tha của bảy nàng tiên nữ.
Cho đến khi giai điệu kết thúc, các nàng tiên lui về sân khấu, rèm được kéo lại, cả hội trường dường như vẫn còn đang thẫn thờ đắm chìm trong cảm xúc không nói lên lời.
Một tiếng vỗ tay vang lên, hai tiếng vỗ tay vang lên, rồi cả hội trường như vỡ òa cùng tiếng la hét, huýt sáo, tiếng hô vang đồng thanh từ các bạn cùng lớp: "10A2! 10A2! 10A2!".
Sau đó là tiếng xì xầm hỏi nhau về danh tính các nàng tiên của lớp 10A2.
Sau sân khấu các nàng tiên đang bu lại vây quanh "chồng" của mình:
- Chồng à, thấy chúng em thế nào?
- Tuyệt lắm! Không ngoài sự mong đợi của anh. - An giơ ngón tay cái hướng về các bà vợ của mình.
- Thế chồng phải thưởng cho chúng em cái gì đây nào?
- Để anh dắt các em đi ăn nhé! Đợi kết thúc chương trình, bất kể kết quả như thế nào, chịu không?
- Yên tâm, chúng ta đạt giải chắc luôn, vợ mà đã ra tay là gạo xay ra cám!
Có vài bạn khác vì mê mẩn các nàng tiên xinh đẹp nên lẻn vào sau sân khấu bắt chuyện làm quen, nhìn thấy một cảnh này không khỏi tâm thần xao động. Vừa trả lời được thắc mắc giới tính của "bà Nguyễn Thị Duệ", vừa sững sờ vì các nàng tiên là hoa đã có chủ. Nhưng mà không thể tin được, một chọi bảy, họ còn quàng vai bá cổ âu âu yếm yếm. Tin này loan ra chắc sẽ vang động cả trường học mất.
Chờ đợi tất cả các tiết mục biểu diễn hoàn thành, nhóm kịch và nhóm múa cũng đã gỡ bỏ hết hóa trang, mặc lại trang phục học sinh bình thường và về lại chỗ ngồi của lớp mình dưới hội trường. Giờ đây mỗi bước đi của thất mỹ nữ lại đổi được thêm rất nhiều ánh nhìn đầy tình cảm của các bạn học sinh, trên đường về chỗ ngồi mà vẫn còn được mấy bạn nam đem hoa đến tặng.
Các nàng còn chưa biết, mặc dù đoạn phim chính thức của các tiết mục chưa được tải lên trang mạng của trường, nhưng trên facebook trường thì những đoạn phim tự quay của các bạn học sinh khác đã được tải lên và chia sẻ tràn lan, cùng muôn vàn trái tim được thả và bao nhiêu bình luận quan tâm cứ nhảy liên tùng tục.
Danh sách các hot girl hot boy do các bạn học sinh tự bình chọn từ sau hôm nay đã được thêm rất nhiều cái tên mới, và lượt bình chọn cũng đang tăng lên không ngừng, kết quả là hot girl Nguyễn Mỹ Anh đã được nhảy lên đầu danh sách với lượt phiếu cao nhất, bên đề cử hot boy thì Lê Hải Giang cũng nhảy lên vị trí thứ ba. Còn cả sáu bà vợ còn lại cũng có tên trong top năm mươi của trường: Lê Hoa Băng, Trần Ái Vy, Trịnh An Hoài, Hoàng Thu Yến, Vũ Minh Tuyết, Bùi Âu Dương Nguyệt. Cái này chắc chắn do các đề cử của các bạn nam trong lớp, chứ các lớp khác không thể nào tra ra tên các bạn ấy nhanh đến như vậy được.
Và đau đầu là, tên Nguyễn Minh An cũng lọt top năm mươi đề cử hot boy. Không biết là ai đề cử, tấm hình được chụp cũng không chính diện, nhưng dựa vào trang phục biểu diễn kịch nên đã thu hút lượt bình chọn của kha khá bạn trong trường và nhanh chóng lọt top năm mươi. Nhưng cái tên Nguyễn Minh An thì đâu phải ai cũng biết. Rốt cục là ai đề cử? Bạn cùng lớp ư: chắc chắn biết An là nữ, bạn khác lớp ư: sao có thể biết tên đầy đủ của An, cô nàng chưa nổi danh đến mức đó. Và cũng còn một điều nữa là: An lại chưa biết mình đang được lọt vào bảng xếp hạng này, thế nên, cô nàng cũng không mảy may quan tâm gì cả.
Sau khi các thày cô trong ban giám khảo chấm điểm xong cộng với tổng hợp bình chọn từ khán giả thì đến phần công bố kết quả các tiết mục dự thi.
Về hạng mục đơn ca: lớp 10A2 ẵm về một giải ba.
Về hạng mục song ca, tam ca: lớp 10A2 không tham gia.
Hạng mục tốp ca (bao gồm hát, múa, kịch nói): lớp 10A2 giành một giải nhì cho vở kịch về nữ trạng nguyên, và không ngoài mong đợi, giải nhất thuộc về bài múa đặc sắc nhất chương trình.
Ngoài ra lớp 10A2 còn thêm giải phụ là tiết mục có lượt bình chọn khán giả cao nhất là tiết mục múa, và giải cho tập thể có sự đầu tư công phu nhất, giải này phát sinh thêm do thày cô hội ý và được sự đề cử của thày hiệu trưởng.
Thế là năm nay lớp 10A2 lần đầu ra quân đã đạt thắng lợi cao, hơn cả sự mong đợi của cô chủ nhiệm. Để chúc mừng, cô chủ nhiệm quyết tâm chơi lớn, khao cả lớp đi ăn tối.
Cho nên kế hoạch đi ăn của An và các bà vợ sẽ bị hoãn lại vào một ngày khác.
* * *
Đúng là tụi học sinh, cô giáo cho tự chọn món, chúng nó lại đòi đi ăn mì cay.
Thế là cả đám lố nhố cùng cô giáo bước vào oanh tạc một quán mì cay cách trường không xa lắm.
Ăn xong, cô giáo đi về, thì cả đám lại rủ nhau đi hát karaoke. An có việc bận nên không tham gia, tạm biệt các bạn về trước.
Thực ra hôm nay là sinh nhật mẹ An, vốn dĩ An muốn về nhà ăn tối cùng với mẹ, nhưng chú Biên nói muốn có một buổi tối lãng mạn với mẹ, nên nhắn nhủ An hãy về nhà muộn một chút.
Ước chừng thời gian bây giờ cũng đủ, An còn phải đi mua hoa tặng mẹ, nếu về trễ nữa sợ các tiệm hoa đóng cửa.
Ra đến chỗ để xe, An vô tình thấy chùm chìa khóa nhà của ai đánh rơi, vừa nhặt lên thì lại nhận ngay ra một thứ dường như quen thuộc: chính móc chìa khóa xe làm từ một chiếc bánh xe đồ chơi cũ kĩ, An nhận ra nó. Vừa lưỡng lự không biết có nên quay vào trong đưa trực tiếp cho người kia hay không, nhưng lại không muốn giáp mặt. Khẽ ánh lên một nụ cười, An nhét chìa khóa vào túi, rồi dắt xe quay hướng về nhà.
* * *
9 giờ tối.
Giỏ xe chở một bó hoa to.
An dừng xe trước cổng, đèn bên trong đang bật sáng, chắc hẳn mẹ đã về đến nhà rồi.
Mở cửa ra, An chưa kịp bước vào nhà thì đã đụng phải người đang đứng ngay ở cửa. Là chú Biên đồng nghiệp của mẹ.
Chú Biên mặt buồn rười rượi nhìn An.
- Cháu chào chú. Sao vậy chú?
- Lại thất bại rồi!
Nhìn chú thất thểu đi ra, An chỉ biết chào chú với nụ cười đầy cảm thông rồi lại dắt xe vào nhà.
- Con chào mẹ! Chúc mẹ sinh nhật vui vẻ. - An chìa ra hộp quà và một bó hoa to tướng.
- Cám ơn con! - Mẹ cầm bó hoa, đón lấy cái ôm và thơm má của con gái.
Thấy mắt mẹ hoe hoe đỏ, An cũng không cầm được lòng.
- Con biết mẹ cũng thích chú ấy mà, sao mẹ lại từ chối chú ấy?
- Thích là một chuyện, có đến được với nhau hay không là một chuyện. Mẹ không hợp với chú ấy, nên tốt nhất là nên gói ghém tình cảm này lại, để chú ấy hết hy mọng mà buông tay.
- Mẹ! Đã bao nhiêu năm như vậy rồi, mẹ cũng phải đi tìm hạnh phúc cho mình chứ! Mẹ cô đơn một mình, trong khi bố có người khác rồi.
- Mẹ đâu có một mình, chẳng phải mẹ có con sao? Cuộc đời này mẹ chỉ cần kết hôn một lần là đủ, mẹ không muốn có thêm mối ràng buộc với bất cứ người đàn ông nào nữa.
- Nếu con là con trai thì có phải là mẹ sẽ hạnh phúc, không như bây giờ phải không?
- Đừng nói thế! - Mẹ An cắt lời. - Con là con gái đáng tự hào nhất của mẹ! Dù con là con trai, thì có chắc chắn được mẹ sẽ hạnh phúc hơn không? Mẹ không phải là người phụ nữ đó, mẹ không chịu đựng được như thế!
An im lặng không trả lời.
- Thế nên, con đừng tự trách mình, và cũng đừng tự biến mình thành con trai như vậy. Mẹ mới cần trách mình những ngày tháng đó không ở bên con, để con phải chịu khổ.
- Mẹ, con gái mạnh mẽ cũng tốt mà, con muốn mạnh mẽ để bảo vệ mẹ!
Hai mẹ con không nói gì, chỉ biết ôm chặt lấy nhau, khóe mắt hoe hoe đỏ...
Chương 4
Chỉnh sửa lần cuối:
Chương 4: Câu chuyện của mẹ
>> Chương 5
Bà ngoại Minh An tên là Mai Thị Nhu, nhưng bà không yếu đuối mà ngược lại là một người phụ nữ kiên cường.
Ông ngoại lên đường nhập ngũ sau khi kết hôn không lâu, khi đó bà vừa mới mang thai. Ngày nhận giấy báo tử của chồng cũng là ngày con gái bà vừa tròn một tuổi.
Bà ở vậy nuôi con khôn lớn. Chính là mẹ Minh An, tên là Nguyễn Nhu Thuỳ.
Nhưng mà mẹ cũng lại chẳng như tên của mẹ, chẳng dịu dàng thuỳ mị chút nào mà lại khá nghịch ngợm, đanh đá.
Trai trong làng nhiều người sợ mẹ. Cũng có người đem lòng mến mộ mẹ. Vì mẹ tuy đanh đá nhưng học giỏi, lại đảm đang tháo vát việc nhà. Quan trọng là mẹ đẹp. Trong số những người thầm thương trộm nhớ mẹ, có bố Minh An.
Bà nội Minh An tên là Triệu Thục Hiền, và cũng lại trái với tên của bà, bà là người phụ nữ ghê gớm chua ngoa nhất cái làng này.
Cũng phải kể bà xuất thân con gái nhà phú ông, tiểu thư được nuông chiều từ nhỏ, cái gì bà không biết làm chứ chỉ tay năm ngón thì bà rất là giỏi. Sống trong gia đình phong kiến, quen với lễ giáo cổ hủ, nên cũng ảnh hưởng tới lối suy nghĩ phong kiến của bà.
Chồng bà là con độc đinh của gia đình thư hương có truyền thống nho giáo, mấy đời làm quan, nhưng đến đời chồng bà, tức ông nội Minh An thì chuyển sang thương nghiệp.
Gia đình giàu có, nhiệm vụ của bà là khai chi tán diệp cho dòng họ nhà chồng. Bà có một con trai và một con gái, chưa kịp đẻ thêm thì chồng theo thuyền đi buôn gặp bão phải bỏ mạng ngoài khơi. Nên bố Minh An lại tiếp tục gánh trọng trách phải sinh được con trai để gia đình có người hương hoả.
Bố Minh An là Nguyễn Văn Minh, theo như lời Minh An sau này thì ông chả xứng với tên ông chút nào, cũng cổ hủ y như bà nội. Còn cô Minh An là Nguyễn Chân Mỹ thì không những không xinh đẹp như tên của cô mà lại thêm kế thừa được thói chua ngoa đanh đá của bà nội. Nhà có mỗi bố là hiền nhất, hiền đến nhu nhược. Ở nhà bị em gái bắt nạt, đi học bị bạn bè trêu chọc. Mẹ nhìn thấy mà tức thay, nhiều lúc còn phải đứng ra bênh vực.
Mẹ từng hỏi bố:
- Anh có bị ngốc không? Sao cứ để người ta bắt nạt hoài vậy?
- Cũng không phải bị đánh, chỉ là trêu chọc vớ vẩn, anh nhường cũng chả hại gì.
- Anh như vậy sau này sao bảo vệ được người yêu?
- Bị đánh anh không sợ, nhưng anh sẽ không để ai bắt nạt người anh yêu.
Và đúng là sau đó bố làm được.
Có lần mẹ đi học về bị trai làng bên ghẹo trên đường. Lúc đó bố đang đi xe đạp ngang qua, húc cả người cả xe tông được hai thằng xuống mương cái “tủm”. Còn một thằng thì cả bố cả mẹ song kiếm hợp bích đánh cho bầm dập. Bố cũng bị đánh không ít, mắt bầm tím như gấu trúc, bên má sưng vù, khóe miệng còn chảy máu, nhưng vẫn còn đủ sức nhe răng cười với mẹ, rồi để mẹ ngồi lên gác-ba-ga chở mẹ về nhà. Sau lần đó thì trái tim mẹ cũng bị rung rinh rồi, bố lại lựa thời cơ thổ lộ tâm tình bấy lâu, mẹ ngượng ngùng đồng ý.
Những ngày tháng sau đó là những ngày tháng ngọt ngào nhất trong kí ức của bố mẹ. Bố cực kì dịu dàng chiều chuộng mẹ, mẹ tuy ngoài miệng hay bắt nạt bố nhưng vẫn thường quan tâm săn sóc. Sớm chia nhau đồ ăn sáng, chiều chia nhau yên xe đạp. Có của ngon vật lạ bố dành cho mẹ, áo bố rách mẹ vá cho bố. Mẹ không để ai bắt nạt bố, bố cũng chả để ai bắt nạt mẹ. Thế rồi bố mẹ vượt rào, tình yêu ngọt ngào đơm hoa kết trái. Mẹ mang thai, khi đó mẹ còn chưa học hết cấp ba.
Nghe tin, bố nói sẽ về thưa chuyện với gia đình xin rước mẹ về làm dâu.
Mẹ khóc. Là những giọt nước mắt hạnh phúc! Bố chính là người đàn ông mẹ trân trọng, nguyện gửi gắm cả đời.
Bố về thưa chuyện với bà nội, bà nội phản đối. Không phải bà ghét bỏ gì mẹ, mà bà thấy hai còn còn quá trẻ, mẹ còn chưa học hết cấp ba, bố thì mới năm ngoái còn trượt đại học, bây giờ đang học ôn để mấy tháng nữa thi lại cao đẳng. Hai đứa còn chưa nuôi nổi thân, cưới cưới cái gì mà cưới?
Bố phải thú thật chuyện mẹ mang thai, đến nước này thì bà nội đồng ý. Dù sao cháu nội vẫn là nhất, bà có trách nhiệm bảo vệ người nối dõi tông đường, nhỡ chúng nó nghĩ quẩn đi phá thai thì chết.
Thế là bố mẹ cưới nhau.
Vì mẹ mang thai trước khi cưới nên không được rước dâu theo cổng chính, mà phải đi theo lối cổng sau. Bà ngoại nhìn theo bóng mẹ đi mà bà lại khóc.
Bố đang ôn thi cao đẳng. Bà nội muốn mẹ nghỉ học ở nhà dưỡng thai, mẹ xin bà cho học nốt cấp ba, dù sao cũng chỉ còn vài tháng nữa là tốt nghiệp. Bà miễn cưỡng chấp thuận.
Bà ngoại nhớ con, thường xin sang chăm mẹ, bà nội không hài lòng:
- Chị thông gia không yên tâm để nhà nội chăm sóc hay sao mà cứ phải vất vả sang bên này? Chị đừng lo, dâu cũng là con, huống hồ còn cháu nội tôi, tôi phải chăm, không để xảy ra bất cứ chuyện gì cả.
Từ đó bà ngoại cũng ít sang thăm mẹ hơn, mẹ cũng ít được về thăm nhà. Lúc còn học thì còn lén về thăm mẹ. Sau khi tốt nghiệp thì tìm lí do xin ra khỏi nhà cũng khó.
Chồng bận ôn thi, tháng sau là kì thi đến, mẹ cũng ngại làm phiền, để bố chuyên tâm học tập.
Tháng Bảy trời nóng như đổ lửa, bố rời phòng thi trong tâm trạng hồi hộp lo lắng, không phải bởi kết quả thi, mà bởi mẹ sắp sinh.
Tất tả chạy lên trạm xá, bà nội bà ngoại đều đứng ngoài phòng chờ, bố muốn vào nhưng bị y tá ngăn lại. Đứng bên ngoài càng thấp thỏm không yên.
Mẹ sinh khó. Trình độ y tá bác sĩ tại trạm xá có hạn, phải chuyển mẹ lên bệnh viện trên huyện.
Sau nhiều giờ căng thẳng vật lộn, Minh An cất tiếng khóc chào đời.
Bà nội đón cháu, nghe y tá nói là bé gái thì nụ cười chợt tắt, đôi tay đang giơ ra cũng rụt lại, cũng sờ sờ cháu vài cái rồi bảo đưa cho bà ngoại.
Bà ngoại đón cháu lên tay, bố đứng bên cạnh run run lóng ngóng cũng muốn chạm vào con gái, đứa con kết tinh bởi tình yêu của bố và mẹ.
Bà ngoại chuyển con cho bố bế. Dặn dò cẩn thận, chỉ cách bồng con cho vững. Nhìn đứa trẻ đỏ hỏn trên tay, mái tóc lơ thơ, đôi mắt lim dim, đôi môi chúm chím, bố vỡ oà trong niềm hạnh phúc.
Sau khi mẹ được chuyển ra phòng hậu sản thì cũng chỉ còn bố và bà ngoại trong bệnh viện. Cho con gái bú được những giọt sữa non đầu đời xong thì đêm đó mẹ bị sốt, y tá lại chuyển mẹ vào phòng cấp cứu. Sót rau thai gây nhiễm trùng, bác sĩ cứu mẹ thành công nhưng lại để lại di chứng, sau này khả năng có con của mẹ sẽ bị giảm đi.
Bà nội hay tin cháu nội là bé gái đã cảm thấy không vui, sau đó biết mẹ khó có con thêm được nữa thì lại càng thất vọng. Bà tỏ thái độ với mẹ ra mặt. Nhưng cũng chả để cho mẹ về bên ngoại ở cữ.
Bố ở bên mẹ chăm sóc, ban ngày chăm vợ, nửa đêm dỗ con ngủ. Dẫu sao có người chồng như vậy, mẹ vẫn cảm thấy hạnh phúc.
Tháng Tám, giấy báo thi đỗ gửi về.
Tháng Chín, bố lên thành phố nhập học.
Nhà xa, bố ở trọ trên thành phố, cuối tuần lại về với vợ. Ngày chồng về là những ngày hạnh phúc, mặc dù trước mặt mẹ chồng vẫn làm đủ thứ việc, còn ở cữ cũng không được nghỉ ngơi, nhưng khuất mặt mẹ là chồng lại xắn tay giúp vợ chả nề hà vất vả. Nhưng những ngày không có chồng thì đầy ngột ngạt, mẹ chỉ biết cắn răng chịu đựng tránh cho chồng bị khó xử giữa đôi bên.
Nhiều đêm bố thủ thỉ với mẹ:
- Thương vợ quá, nhưng vợ cố gắng chịu đựng nha, chồng học xong lại về với vợ. Bác sĩ chỉ nói khó có con chứ đâu nói không thể có? Sau này chúng ta lại cố gắng, trời sẽ thương chúng ta mà. Em đừng vì mẹ mà buồn nhé!
- Có chồng ở bên cạnh vợ sẽ cố gắng!
Nhờ có sự động viên của bố mà mẹ được tiếp thêm nghị lực để kiên cường. Bà nội dẫu sao cũng là trưởng bối, người lớn nói thì phải nghe. Còn cô Mỹ rồi cũng phải lấy chồng, chẳng ở đây mãi được.
Mẹ còn có chồng, còn có con gái, còn có bà ngoại thương yêu. Huống chi mẹ đâu có sợ khổ, sợ vất vả.
Chỉ có người thương yêu bên cạnh, vất vả mấy mẹ cũng chịu được.
Ở dưới mái nhà người ta phải cúi đầu, con dâu phải nghe lời nhà chồng chỉ bảo.
* * *
Ba năm trôi qua, bố học xong về nhà kiếm việc, sẵn gần chăm sóc vợ con.
Và cũng trong ba năm qua, bố mẹ cố gắng thế nào cũng chưa có thêm em cho An nữa.
Bố cũng đã tìm thầy tìm thuốc, đông y tây y mà kết quả vẫn không như ý muốn. Bà nội không cho bố tìm thày chữa cho mẹ nữa, bà bảo hoa đã điếc rồi có chữa thế, chữa nữa, chữa mãi thì cũng thế thôi, bà đòi cưới vợ hai cho bố. Bố không chịu, bố với bà cãi nhau.
Lần đầu tiên bố ra mặt cãi bà. Trước giờ bố nhu hoà, dù không vừa ý cũng không dám cãi lại, chịu khó nhịn rồi dĩ hoà vi quý. Ngay cả bố lén bà chăm sóc vợ mình bà cũng biết, thi thoảng nói bóng nói gió, nói xa nói gần bố cũng vâng dạ rồi lần sau lại tìm cách giúp vợ kín đáo hơn.
Ấy thế mà lần này bố lại ngang nhiên cãi bà. Bà là bà nghĩ cho dòng họ nhà này chứ bà nghĩ gì cho bà, bố không trọn đạo làm con là bố bất hiếu.
Bà giận bố.
Bố giận bà!
Chuyện gì bố cũng có thể nhẫn nhịn cho qua nhưng đời này bố chỉ yêu mình mẹ thôi, bố không thể lấy thêm vợ khác.
Thế rồi sau vài ngày căng thẳng, bà tiếp tục xuống nước, gọi bố vào phòng nói chuyện. Bà không ép bố cưới vợ hai, nhưng bố phải ra ngoài kiếm cháu nội về cho bà, bà sẽ đi tìm đối tượng cho bố.
Chịu đẻ mà không cần danh phận? Đời này làm gì có người phụ nữ nào ngu thế? Bố nghĩ bà chả tìm được đâu, thấy bà xuống nước vậy nên cũng ậm ừ cho qua chuyện.
- Thế mẹ cứ tìm được cô nào chịu đi rồi tính!
* * *
Ấy thế mà bà tìm được!
Con Mận cuối thôn, mẹ nó chửa hoang rồi đẻ ra nó, rồi lại để nó cho dì và bỏ đi đâu không tăm tích. Dì nó không chồng, nhà lại nghèo, chả cho nó đi học, mà có học cũng chắc gì học nổi, nó khờ khạo có tiếng trong làng. Nhưng cũng không đến mức quá ngu si, bà cần tìm người khờ khờ biết nghe lời chứ không phải đứa thiểu năng về chăm sóc nó. Con Mận lại hiền lành chăm chỉ, mặt mũi cũng không đến nỗi nào, ngực to mông nở, chắc chắn là khéo đẻ.
Bà đi đánh tiếng với dì cháu nó, bảo nếu sinh con trai thì bà trả một khoản tiền. Dì nó đồng ý rồi!
Ông ngoại lên đường nhập ngũ sau khi kết hôn không lâu, khi đó bà vừa mới mang thai. Ngày nhận giấy báo tử của chồng cũng là ngày con gái bà vừa tròn một tuổi.
Bà ở vậy nuôi con khôn lớn. Chính là mẹ Minh An, tên là Nguyễn Nhu Thuỳ.
Nhưng mà mẹ cũng lại chẳng như tên của mẹ, chẳng dịu dàng thuỳ mị chút nào mà lại khá nghịch ngợm, đanh đá.
Trai trong làng nhiều người sợ mẹ. Cũng có người đem lòng mến mộ mẹ. Vì mẹ tuy đanh đá nhưng học giỏi, lại đảm đang tháo vát việc nhà. Quan trọng là mẹ đẹp. Trong số những người thầm thương trộm nhớ mẹ, có bố Minh An.
Bà nội Minh An tên là Triệu Thục Hiền, và cũng lại trái với tên của bà, bà là người phụ nữ ghê gớm chua ngoa nhất cái làng này.
Cũng phải kể bà xuất thân con gái nhà phú ông, tiểu thư được nuông chiều từ nhỏ, cái gì bà không biết làm chứ chỉ tay năm ngón thì bà rất là giỏi. Sống trong gia đình phong kiến, quen với lễ giáo cổ hủ, nên cũng ảnh hưởng tới lối suy nghĩ phong kiến của bà.
Chồng bà là con độc đinh của gia đình thư hương có truyền thống nho giáo, mấy đời làm quan, nhưng đến đời chồng bà, tức ông nội Minh An thì chuyển sang thương nghiệp.
Gia đình giàu có, nhiệm vụ của bà là khai chi tán diệp cho dòng họ nhà chồng. Bà có một con trai và một con gái, chưa kịp đẻ thêm thì chồng theo thuyền đi buôn gặp bão phải bỏ mạng ngoài khơi. Nên bố Minh An lại tiếp tục gánh trọng trách phải sinh được con trai để gia đình có người hương hoả.
Bố Minh An là Nguyễn Văn Minh, theo như lời Minh An sau này thì ông chả xứng với tên ông chút nào, cũng cổ hủ y như bà nội. Còn cô Minh An là Nguyễn Chân Mỹ thì không những không xinh đẹp như tên của cô mà lại thêm kế thừa được thói chua ngoa đanh đá của bà nội. Nhà có mỗi bố là hiền nhất, hiền đến nhu nhược. Ở nhà bị em gái bắt nạt, đi học bị bạn bè trêu chọc. Mẹ nhìn thấy mà tức thay, nhiều lúc còn phải đứng ra bênh vực.
Mẹ từng hỏi bố:
- Anh có bị ngốc không? Sao cứ để người ta bắt nạt hoài vậy?
- Cũng không phải bị đánh, chỉ là trêu chọc vớ vẩn, anh nhường cũng chả hại gì.
- Anh như vậy sau này sao bảo vệ được người yêu?
- Bị đánh anh không sợ, nhưng anh sẽ không để ai bắt nạt người anh yêu.
Và đúng là sau đó bố làm được.
Có lần mẹ đi học về bị trai làng bên ghẹo trên đường. Lúc đó bố đang đi xe đạp ngang qua, húc cả người cả xe tông được hai thằng xuống mương cái “tủm”. Còn một thằng thì cả bố cả mẹ song kiếm hợp bích đánh cho bầm dập. Bố cũng bị đánh không ít, mắt bầm tím như gấu trúc, bên má sưng vù, khóe miệng còn chảy máu, nhưng vẫn còn đủ sức nhe răng cười với mẹ, rồi để mẹ ngồi lên gác-ba-ga chở mẹ về nhà. Sau lần đó thì trái tim mẹ cũng bị rung rinh rồi, bố lại lựa thời cơ thổ lộ tâm tình bấy lâu, mẹ ngượng ngùng đồng ý.
Những ngày tháng sau đó là những ngày tháng ngọt ngào nhất trong kí ức của bố mẹ. Bố cực kì dịu dàng chiều chuộng mẹ, mẹ tuy ngoài miệng hay bắt nạt bố nhưng vẫn thường quan tâm săn sóc. Sớm chia nhau đồ ăn sáng, chiều chia nhau yên xe đạp. Có của ngon vật lạ bố dành cho mẹ, áo bố rách mẹ vá cho bố. Mẹ không để ai bắt nạt bố, bố cũng chả để ai bắt nạt mẹ. Thế rồi bố mẹ vượt rào, tình yêu ngọt ngào đơm hoa kết trái. Mẹ mang thai, khi đó mẹ còn chưa học hết cấp ba.
Nghe tin, bố nói sẽ về thưa chuyện với gia đình xin rước mẹ về làm dâu.
Mẹ khóc. Là những giọt nước mắt hạnh phúc! Bố chính là người đàn ông mẹ trân trọng, nguyện gửi gắm cả đời.
Bố về thưa chuyện với bà nội, bà nội phản đối. Không phải bà ghét bỏ gì mẹ, mà bà thấy hai còn còn quá trẻ, mẹ còn chưa học hết cấp ba, bố thì mới năm ngoái còn trượt đại học, bây giờ đang học ôn để mấy tháng nữa thi lại cao đẳng. Hai đứa còn chưa nuôi nổi thân, cưới cưới cái gì mà cưới?
Bố phải thú thật chuyện mẹ mang thai, đến nước này thì bà nội đồng ý. Dù sao cháu nội vẫn là nhất, bà có trách nhiệm bảo vệ người nối dõi tông đường, nhỡ chúng nó nghĩ quẩn đi phá thai thì chết.
Thế là bố mẹ cưới nhau.
Vì mẹ mang thai trước khi cưới nên không được rước dâu theo cổng chính, mà phải đi theo lối cổng sau. Bà ngoại nhìn theo bóng mẹ đi mà bà lại khóc.
Bố đang ôn thi cao đẳng. Bà nội muốn mẹ nghỉ học ở nhà dưỡng thai, mẹ xin bà cho học nốt cấp ba, dù sao cũng chỉ còn vài tháng nữa là tốt nghiệp. Bà miễn cưỡng chấp thuận.
Bà ngoại nhớ con, thường xin sang chăm mẹ, bà nội không hài lòng:
- Chị thông gia không yên tâm để nhà nội chăm sóc hay sao mà cứ phải vất vả sang bên này? Chị đừng lo, dâu cũng là con, huống hồ còn cháu nội tôi, tôi phải chăm, không để xảy ra bất cứ chuyện gì cả.
Từ đó bà ngoại cũng ít sang thăm mẹ hơn, mẹ cũng ít được về thăm nhà. Lúc còn học thì còn lén về thăm mẹ. Sau khi tốt nghiệp thì tìm lí do xin ra khỏi nhà cũng khó.
Chồng bận ôn thi, tháng sau là kì thi đến, mẹ cũng ngại làm phiền, để bố chuyên tâm học tập.
Tháng Bảy trời nóng như đổ lửa, bố rời phòng thi trong tâm trạng hồi hộp lo lắng, không phải bởi kết quả thi, mà bởi mẹ sắp sinh.
Tất tả chạy lên trạm xá, bà nội bà ngoại đều đứng ngoài phòng chờ, bố muốn vào nhưng bị y tá ngăn lại. Đứng bên ngoài càng thấp thỏm không yên.
Mẹ sinh khó. Trình độ y tá bác sĩ tại trạm xá có hạn, phải chuyển mẹ lên bệnh viện trên huyện.
Sau nhiều giờ căng thẳng vật lộn, Minh An cất tiếng khóc chào đời.
Bà nội đón cháu, nghe y tá nói là bé gái thì nụ cười chợt tắt, đôi tay đang giơ ra cũng rụt lại, cũng sờ sờ cháu vài cái rồi bảo đưa cho bà ngoại.
Bà ngoại đón cháu lên tay, bố đứng bên cạnh run run lóng ngóng cũng muốn chạm vào con gái, đứa con kết tinh bởi tình yêu của bố và mẹ.
Bà ngoại chuyển con cho bố bế. Dặn dò cẩn thận, chỉ cách bồng con cho vững. Nhìn đứa trẻ đỏ hỏn trên tay, mái tóc lơ thơ, đôi mắt lim dim, đôi môi chúm chím, bố vỡ oà trong niềm hạnh phúc.
Sau khi mẹ được chuyển ra phòng hậu sản thì cũng chỉ còn bố và bà ngoại trong bệnh viện. Cho con gái bú được những giọt sữa non đầu đời xong thì đêm đó mẹ bị sốt, y tá lại chuyển mẹ vào phòng cấp cứu. Sót rau thai gây nhiễm trùng, bác sĩ cứu mẹ thành công nhưng lại để lại di chứng, sau này khả năng có con của mẹ sẽ bị giảm đi.
Bà nội hay tin cháu nội là bé gái đã cảm thấy không vui, sau đó biết mẹ khó có con thêm được nữa thì lại càng thất vọng. Bà tỏ thái độ với mẹ ra mặt. Nhưng cũng chả để cho mẹ về bên ngoại ở cữ.
Bố ở bên mẹ chăm sóc, ban ngày chăm vợ, nửa đêm dỗ con ngủ. Dẫu sao có người chồng như vậy, mẹ vẫn cảm thấy hạnh phúc.
Tháng Tám, giấy báo thi đỗ gửi về.
Tháng Chín, bố lên thành phố nhập học.
Nhà xa, bố ở trọ trên thành phố, cuối tuần lại về với vợ. Ngày chồng về là những ngày hạnh phúc, mặc dù trước mặt mẹ chồng vẫn làm đủ thứ việc, còn ở cữ cũng không được nghỉ ngơi, nhưng khuất mặt mẹ là chồng lại xắn tay giúp vợ chả nề hà vất vả. Nhưng những ngày không có chồng thì đầy ngột ngạt, mẹ chỉ biết cắn răng chịu đựng tránh cho chồng bị khó xử giữa đôi bên.
Nhiều đêm bố thủ thỉ với mẹ:
- Thương vợ quá, nhưng vợ cố gắng chịu đựng nha, chồng học xong lại về với vợ. Bác sĩ chỉ nói khó có con chứ đâu nói không thể có? Sau này chúng ta lại cố gắng, trời sẽ thương chúng ta mà. Em đừng vì mẹ mà buồn nhé!
- Có chồng ở bên cạnh vợ sẽ cố gắng!
Nhờ có sự động viên của bố mà mẹ được tiếp thêm nghị lực để kiên cường. Bà nội dẫu sao cũng là trưởng bối, người lớn nói thì phải nghe. Còn cô Mỹ rồi cũng phải lấy chồng, chẳng ở đây mãi được.
Mẹ còn có chồng, còn có con gái, còn có bà ngoại thương yêu. Huống chi mẹ đâu có sợ khổ, sợ vất vả.
Chỉ có người thương yêu bên cạnh, vất vả mấy mẹ cũng chịu được.
Ở dưới mái nhà người ta phải cúi đầu, con dâu phải nghe lời nhà chồng chỉ bảo.
* * *
Ba năm trôi qua, bố học xong về nhà kiếm việc, sẵn gần chăm sóc vợ con.
Và cũng trong ba năm qua, bố mẹ cố gắng thế nào cũng chưa có thêm em cho An nữa.
Bố cũng đã tìm thầy tìm thuốc, đông y tây y mà kết quả vẫn không như ý muốn. Bà nội không cho bố tìm thày chữa cho mẹ nữa, bà bảo hoa đã điếc rồi có chữa thế, chữa nữa, chữa mãi thì cũng thế thôi, bà đòi cưới vợ hai cho bố. Bố không chịu, bố với bà cãi nhau.
Lần đầu tiên bố ra mặt cãi bà. Trước giờ bố nhu hoà, dù không vừa ý cũng không dám cãi lại, chịu khó nhịn rồi dĩ hoà vi quý. Ngay cả bố lén bà chăm sóc vợ mình bà cũng biết, thi thoảng nói bóng nói gió, nói xa nói gần bố cũng vâng dạ rồi lần sau lại tìm cách giúp vợ kín đáo hơn.
Ấy thế mà lần này bố lại ngang nhiên cãi bà. Bà là bà nghĩ cho dòng họ nhà này chứ bà nghĩ gì cho bà, bố không trọn đạo làm con là bố bất hiếu.
Bà giận bố.
Bố giận bà!
Chuyện gì bố cũng có thể nhẫn nhịn cho qua nhưng đời này bố chỉ yêu mình mẹ thôi, bố không thể lấy thêm vợ khác.
Thế rồi sau vài ngày căng thẳng, bà tiếp tục xuống nước, gọi bố vào phòng nói chuyện. Bà không ép bố cưới vợ hai, nhưng bố phải ra ngoài kiếm cháu nội về cho bà, bà sẽ đi tìm đối tượng cho bố.
Chịu đẻ mà không cần danh phận? Đời này làm gì có người phụ nữ nào ngu thế? Bố nghĩ bà chả tìm được đâu, thấy bà xuống nước vậy nên cũng ậm ừ cho qua chuyện.
- Thế mẹ cứ tìm được cô nào chịu đi rồi tính!
* * *
Ấy thế mà bà tìm được!
Con Mận cuối thôn, mẹ nó chửa hoang rồi đẻ ra nó, rồi lại để nó cho dì và bỏ đi đâu không tăm tích. Dì nó không chồng, nhà lại nghèo, chả cho nó đi học, mà có học cũng chắc gì học nổi, nó khờ khạo có tiếng trong làng. Nhưng cũng không đến mức quá ngu si, bà cần tìm người khờ khờ biết nghe lời chứ không phải đứa thiểu năng về chăm sóc nó. Con Mận lại hiền lành chăm chỉ, mặt mũi cũng không đến nỗi nào, ngực to mông nở, chắc chắn là khéo đẻ.
Bà đi đánh tiếng với dì cháu nó, bảo nếu sinh con trai thì bà trả một khoản tiền. Dì nó đồng ý rồi!
>> Chương 5
Chỉnh sửa lần cuối:
Ựa, cái bà già này...
Làm Miu ức quá D ơi!
Mà sao D cho ông bố nó ậm ờ thế? Phải dứt khoát, hùng dũng vào! ><
Làm Miu ức quá D ơi!
Mà sao D cho ông bố nó ậm ờ thế? Phải dứt khoát, hùng dũng vào! ><
Tại ổng bố hiền á, hiền đến mức nhu nhược luôn.
.