Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Chị timbuondoncoi, em cũng hay nghe nhắc tới từ này, thank chị nhé.
Gác Sách yêu tiếng Việt
- Bắt đầu Chim Cụt
- Ngày bắt đầu
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Theo từ điển chữ Nôm
Phần giải nghĩa
Hươi * (Hv huy)
Vung, múa: Hươi kiếm; Hươi li rượu
Bổ sung từ Người phủi bụi:
Hươi: CÓ LẼ ĐÚNG
Chỉnh sửa lần cuối bởi người điều hành:
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Từ điển tiếng Việt hình như không có từ ghép chửi vả hay chửi vã.
Theo từ điển tiếng Nôm
Phần giải nghĩa
Chửi * (Hv khẩu chỉ)
Mắng nặng lời: Chửi bới; Chửi tục
Vả * (Hv thả; vĩ; vĩ thả)
Đàng khác: Vả lại
Vả * (thủ ba; thủ thả)
- Nhờ cậy: Nhờ vả
- Tạt vào má: Vả mặt
- Lăng mạ: Xỉ vả
- Khó nhọc: Vất vả
Vả * (Hv mộc vĩ)
- Cây ăn trái, Hv: Vô hoa quả: Nấu vả làm mứt
Vã * (Hv vĩ; khẩu vĩ)
- Ăn miếng ngon ngoài bữa: Ăn vã
- Trao đổi những chuyện không đâu: Chuyện vã; Cãi vã
Vã * (Hv thuỷ vĩ)
- Tạt chất lỏng vào: Vã nước vào mặt
- Tiết chất lỏng: Nóng vã mồ hôi; Nước lã mà vã nên hồ
Vã * (bả; thả; túc vĩ) (vĩ lã; vĩ tốc; giả)
- Hấp tấp: Vội vã
- Trao đổi hàng bằng lối gánh trên bộ: Buôn vã
Theo thiển ý của chị, chửi vả mang hàm nghĩa của lăng mạ (xỉ vả). Còn chửi vã nghe ra giống như là đang chửi những chuyện không đâu.
Chỉnh sửa lần cuối:
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Những cặp từ mà em thắc mắc, trong một số tầng nghĩa nó được sử dụng như nhau em ạ.
Theo từ điển tiếng Nôm thì giang có rất nhiều tầng nghĩa, trong đó:
Giang * (Hv giang)
- Mở rộng: Giang tay
- Xem Dang*
Tương tự, cho giong và dong
Giong * (Hv xung)(xích đông)
- Dương lên: Giong buồm ra khơi
- Lối đi ở miền quê: Đường giong
Giong * (Hv chung)(xích đông; mã đông)
- Đi xa bằng ngựa: Giong ruổi
- Dẫn đi theo: Giong trẻ đi chơi; Giong tù; Giong trâu
Theo từ điển online Soha
Giong
Danh từ
cành tre không còn ở trên cây nữa
nhặt củi giong
lấy cành giong làm bờ giậu
Động từ
xem dong
(dong trâu ra đồng; dong cao ngọn cờ)
Động từ
(Phương ngữ)
xem chong
(chong đèn)
Động từ
(Từ cũ)
xem rong
Dong
Danh từ
cây trồng thân cỏ, lá to, cuống lá có đốt, thân ngầm phồng thành củ hình thoi dài, màu trắng, chứa nhiều bột, dùng làm thức ăn
củ dong
Đồng nghĩa: khoai dong
cây cùng loại với cây dong nhưng củ không phát triển, lá to và dài, thường dùng để gói bánh
gói bánh bằng lá dong
Động từ
đi kèm bên cạnh để trông coi và dẫn đến nơi nào đó
dong tù về trại
dong trâu về chuồng
Đồng nghĩa: điệu, giải
Động từ
đưa lên cao, giơ cao lên đến mức ở xa cũng nhìn thấy
dong buồm ra khơi
trống giục cờ dong
Đồng nghĩa: giương
Chỉnh sửa lần cuối:
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Theo Từ điển Tiếng Việt của Nhà xuất bản Văn hoá - Thông tin 2001 thì chỉ có từ "đậu hũ" không có "đậu hủ".
- đậu hũ: chất sệt như cháo do đậu nành nấu ra.
Tuy nhiên trong Đại từ điển Tiếng Việt Nhà xuất bản VHTT 1999 thì chỉ có "đậu hủ" không có "đậu hũ". Và đậu hủ được định nghĩa giống đậu phụ.
Chỉnh sửa lần cuối:
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Gác mình có ai rành về dấu hỏi ngã trong tiếng Việt không? Trả lời giúp bạn với. Ca cũng như Trích Tiên đọc thấy có từ điển này có, từ điển kia không. Nhưng Việt Nam mình có mẹo đặt dấu hỏi ngã mà Ca chưa rành cái này nên không dám nói liều.
Tag: Chim Cụt Linhoang timbuondoncoi conruoinho Fuju vivian.nguyen,...
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Theo em thì từ này chắc lai Hán Nôm Việt, vì hình như món đậu phụ bắt nguồn từ món Tàu, nên em nghĩ thời kỳ lai Tàu này từ này đã được phát triển thành tiếng Nôm, từ đậu phụ đọc thành đậu hủ. Và quả nhiên, khi em tra trong từ điển tiếng Nôm thì hủ mới đúng hơn, nó theo âm /fu/ trong chữ to-fu của món Tàu, có nghĩa là lên men.
Đậu (dòu)
- Nhiều loại hạt ăn được: Đậu bao (bánh nhân đậu); Đậu hủ; Đậu nha (TH yá ? đỗ giá)
- Cái thố có chân có nắp xưa đựng đồ tế
- Chuồn chuồn kim: Đậu nương
Hủ (fu)
- Hư thối: Lưu thuỷ bất hủ; Hủ nhục (thịt ôi)
- Đậu lên men: Hủ nhũ
Còn chữ hũ trong tiếng Nôm không có nghĩa nào liên quan đến đậu phụ cả:
Hũ * (Hv hồ; thổ dữ)(ngoã lũ; phẫu hổ)
Lọ bé miệng: Uống như hũ chìm; Hũ mắm
Bổ sung từ Người phủi bụi:
Đậu hủ: CÓ LẼ ĐÚNG & Đậu hũ: CÓ LẼ SAI
Chỉnh sửa lần cuối bởi người điều hành:
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Này hay nè. He he Lam Sa vô xem bài của chị Ruồi nè em.Theo em thì từ này chắc lai Hán Nôm Việt, vì hình như món đậu phụ bắt nguồn từ món Tàu, nên em nghĩ thời kỳ lai Tàu này từ này đã được phát triển thành tiếng Nôm, từ đậu phụ đọc thành đậu hủ. Và quả nhiên, khi em tra trong từ điển tiếng Nôm thì hủ mới đúng hơn, nó theo âm /fu/ trong chữ to-fu của món Tàu, có nghĩa là lên men.
Đậu (dòu)
- Nhiều loại hạt ăn được: Đậu bao (bánh nhân đậu); Đậu hủ; Đậu nha (TH yá ? đỗ giá)
- Cái thố có chân có nắp xưa đựng đồ tế
- Chuồn chuồn kim: Đậu nương
Hủ (fu)
- Hư thối: Lưu thuỷ bất hủ; Hủ nhục (thịt ôi)
- Đậu lên men: Hủ nhũ
Còn chữ hũ trong tiếng Nôm không có nghĩa nào liên quan đến đậu phụ cả:
Hũ * (Hv hồ; thổ dữ)(ngoã lũ; phẫu hổ)
Lọ bé miệng: Uống như hũ chìm; Hũ mắm
Thế là bấy lâu nay mình lại sai từ này nữa.
Re:
Gác Sách yêu tiếng Việt
Có khá nhiều bài viết liên quan đến vấn đề này bạn Ca ạ.
LUẬT HỎI NGÃ
Trong tiếng Việt chúng ta sử dụng tất cả 1270 âm tiết với dấu hỏi hoặc với dấu ngã, trong đó có 793 âm tiết (chiếm 62%) viết dấu hỏi, 477 âm tiết (38%) viết dấu ngã. Việc nắm được quy luật dấu hỏi và dấu ngã của lớp từ láy và lớp từ Hán Việt sẽ giúp ta giảm được nhiều lỗi chính tả.
I. Từ láy và từ có dạng láy:
• Các thanh ngang (viết không có dấu) và sắc đi với thanh hỏi, ví dụ như: dư dả, lửng lơ, nóng nẩy, vất vả...
• Các thanh huyền và nặng đi với thanh ngã, ví dụ như: tầm tã, lững lờ, vội vã, gọn ghẽ...
Quy tắc từ láy chỉ cho phép viết đúng chính tả 44 âm tiết dấu ngã sau đây:
ã
ầm ã, ồn ã
sã
suồng sã
thãi
thưà thãi
vãnh
vặt vãnh
đẵng
đằng đẵng
ẫm
ẫm ờ
dẫm
dựa dẫm, dọa dẫm, dò dẫm
gẫm
gạ gẫm
rẫm
rờ rẫm
đẫn
đờ đẫn
thẫn
thờ thẫn
đẽ
đẹp đẽ
ghẽ
gọn ghẽ
quẽ
quạnh quẽ
kẽo
kẽo kẹt
nghẽo
ngặt nghẽo ??
nghễ
ngạo nghễ
nhễ
nhễ nhại
chễm
chiễm chệ
khễng
khập khễng
tễng
tập tễnh
nghễu
nghễu nghện
hĩ
hậu hĩ
ĩ
ầm ĩ
rĩ
rầu rĩ, rầm rĩ
hĩnh
hậu hĩnh, hợm hĩnh
nghĩng
ngộ nghĩnh
trĩnh
tròn trĩnh
xĩnh
xoàng xĩnh
kĩu
kĩu kịt
tĩu
tục tĩu
nhõm
nhẹ nhõm
lõng
lạc lõng
õng
õng ẹo
ngỗ
ngỗ nghịch, ngỗ ngược
sỗ
sỗ sàng
chỗm
chồm chỗm
sỡ
sặc sỡ, sàm sỡ
cỡm
kệch cỡm
ỡm
ỡm ờ
phỡn
phè phỡn
phũ
phũ phàng
gũi
gần gũi
hững
hờ hững
(Hoàng Phê, 2).
Ngoài ra còn có 19 âm tiết dấu ngã khác dùng như từ đơn tiết mà có dạng láy ví dụ như:
cãi cọ
giãy giụa
sẵn sàng
nẫu nà
đẫy đà
vẫy vùng
bẽ bàng
dễ dàng
nghĩ ngợi
khập khiễng
rõ ràng
nõn nà
thõng thượt
ngỡ ngàng
cũ kỹ
nũng nịu
sững sờ
sừng sững
vững vàng
ưỡn ẹo
· Cần phải nhớ cãi cọ khác với củ cải, nghĩ ngợi khác với nghỉ ngơi, nghỉ học.
Như vậy quy tắc hài thanh cho phép viết đúng chính tả 63 âm tiết dấu ngã. Ngoài ra còn có 81 âm tiết dấu ngã dưới đây thuộc loại ít dùng:
Ngãi, tãi, giãn (dãn), ngão, bẵm, đẵm (đẫm), giẵm (giẫm), gẵng, nhẵng, trẫm, nẫng, dẫy (dãy), gẫy (gãy), nẫy (nãy), dẽ, nhẽ (lẽ), thẽ, trẽ, hẽm (hẻm), trẽn, ẽo, xẽo, chễng, lĩ, nhĩ, quĩ, thĩ, miễu, hĩm, dĩnh, đĩnh, phĩnh, đõ, ngoã, choãi,doãi, doãn, noãn, hoãng, hoẵng, ngoẵng, chõm, tõm, trõm, bõng, ngõng, sõng, chỗi (trỗi), giỗi (dỗi), thỗn, nỗng, hỡ, xỡ, lỡi, lỡm, nỡm, nhỡn, rỡn (giỡn), xũ, lũa, rũa (rữa), chũi, lũi, hũm, tũm, vũm, lũn (nhũn), cuỗm, muỗm, đuỗn, luỗng, thưỡi, đưỡn, phưỡn, thưỡn, chưỡng, gưỡng, khưỡng, trưỡng, mưỡu (Hoàng Phê, 3).
Tôi để ý thấy rất nhiều lỗi chính tả ở những âm tiết rất thường dùng sau đây: đã (đã rồi), sẽ (mai sẽ đi), cũng (cũng thế), vẫn (vẫn thế), dẫu (dẫu sao), mãi (mãi mãi), mỗi, những, hễ (hễ nói là lam), hỡi (hỡi ai), hãy, hẵng.
· Cũng có những trường hợp ngoại lệ như:
1. Dấu ngã: đối đãi (từ Hán Việt), sư sãi (từ Hán Việt), vung vãi (từ ghép), hung hàn (từ Hán Việt), than vãn, ve vãn, nhão nhoét (so sánh: nhão nhẹt), minh mẫn (từ Hán Việt), khe khẽ (so sánh: khẽ khàng), riêng rẽ, ễng ương, ngoan ngoãn, nông nỗi, rảnh rỗi, ủ rũ . . .
2. Dấu hỏi: sàng sảy (từ ghép), lẳng lặng, mình mẩy, vẻn vẹn, bền bỉ, nài nỉ, viển vông, chò hỏ, nhỏ nhặt, nhỏ nhẹ, sừng sỏ, học hỏi, luồn lỏi, sành sỏi, vỏn vẹn, mềm mỏng, bồi bỏ, chồm hổm, niềm nở, hồ hởi . . . (Hoàng Phê, 4).
II. Từ Hán Việt:
a) Dùng dấu hỏi khi có phụ âm đầu là:
• Ch-: chuẩn, chỉ, chỉnh, chủ, chuẩn, chủng, chuyển, chưởng.
• Gi-: giả, giải, giảm, giản, giảng, giảo.
• Kh-: khả, khải, khảm, khảng, khảo, khẳng, khẩn, khẩu, khiển, khoả, khoản, khoảnh, khổ, khổng, khởi, khuẩn, khủng, khuyển, khử.
• Và các từ không có phụ âm đầu như: ải, ảm, ảnh, ảo, ẩm, ấn, ẩu, ổn, uẩn, ủng, uổng, uỷ, uyển, ỷ, yểm, yểu.
b) Dùng dấu ngã khi có phụ âm đầu là:
• D-: dã, dẫn, dĩ, diễm, diễn, diễu, dĩnh, doãn, dõng, dũng, dữ, dưỡng.
• L-: lãm, lãn, lãng, lãnh, lão, lẫm, lễ, liễm, liễu, lĩnh, lõa, lỗi, lỗ, lũ, lũng, luỹ, lữ, lưỡng.
• M-: mã, mãi, mãn, mãng, mãnh, mão, mẫn, mẫu, mỹ, miễn.
• N-(kể cả NH-NG): nã, não, ngã, ngãi, ngẫu, nghĩa, nghiễm, ngỗ, ngũ, ngữ, ngưỡng, nhã, nhãn, nhẫn, nhĩ, nhiễm, nhiễu, nhỡn, nhũ, nhũng, nhuyễn, nhưỡng, noãn, nỗ, nữ.
• V-: vãn, vãng, vẫn, vĩ, viễn, vĩnh, võ, võng, vũ.
c) 33 từ tố Hán-Việt có dấu ngã cần ghi nhớ (đối chiếu với bản dấu hỏi bên cạnh):
Bãi: bãi công, bãi miễn.
Bảo: bảo quản, bảo thủ.
Bão: hoài bão, bão ho
Bỉ: bỉ ổi, thô bỉ
Bĩ: vận bĩ, bĩ cực thái lai
Cưỡng: cưỡng bức, miễn cưỡng
Cửu: cửu trùnh, vĩnh cửu
Cữu: linh cữu
Đãi: đối đãi, đãi ngộ
Đảng: đảng phái
Đãng: quang đãng, dâm đãng
Để: đại để, đáo để, triệt để
Đễ: hiếu đễ
Đỗ: đỗ quyên
Hải: hải cảng, hàng hải
Hãi: kinh hãi
Hãm: kìm hãm, hãm hại
Hãn: hãn hữu, hung hãn
Hãnh: hãnh diện, kiêu hãnh
Hoãn: hoãn binh, hoà hoãn
Hổ: hổ cốt, hổ phách
Hỗ: hỗ trợ
Hỗn: hỗn hợp, hỗn độn
Huyễn: huyễn hoặc
Hữu: tả hữu, hữu ích
Kỷ: kỷ luật, kỷ niệm, ích kỷ, thế kỷ
Kỹ: kỹ thuật, kỹ nữ
Phẫn: phẫn nộ
Phẫu: giải phẫu
Quẫn: quẫn bách, quẫn trí
Quỷ: quỷ quái, quỷ quyệt
Quỹ: công quỹ, quỹ đạo
Sỉ: sỉ nhục, liêm sỉ
Sĩ: sĩ diện, chiến sĩ, nghệ sĩ
Tể: tể tướng, chúa tể, đồ tể
Tễ: dịch tễ
Thuẫn: hậu thuẫn, mâu thuẩn
Tiễn: tiễn biệt, thực tiễn, hoả tiễn
Tiểu: tiểu đội, tiểu học
Tiễu: tuần tiễu, tiễu phỉ
Tỉnh: tỉnh ngộ, tỉnh thành
Tĩnh: bình tĩnh, yên tĩnh
Trĩ: ấu trĩ
Trữ: tích trữ, trữ tình
Tuẫn: tuẫn nạn, tuẫn tiết
Xả: xả thân
Xã: xã hội, xã giao, thị xã
(Hoàng Phê, 6-7).
III. Tóm lại:1. Từ láy: Các thanh ngang và sắc đi với thanh hỏi. Các thanh huyền và nặng đi với thanh ngã. Để cho dễ nhớ chúng ta có thể tóm gọn trong hai câu thơ sau:
Chị Huyền vác nặng ngã đau
Anh Sắc không hỏi một câu được là (Hoàng Anh Tuấn).2. Từ Hán Việt phần lớn viết với dấu hỏi (trong tổng số yếu tố Hán-Việt, có 176 yếu tố viết dấu hỏi, chiếm 62%; 107 yếu tố viết dấu ngã, chiếm 38%), (Hoàng Phê, 6).
• Dùng dấu hỏi khi có phụ âm đầu là CH, GI, KH và các từ khởi đầu bằng nguyên âm hoặc bán nguyên âm như ải, ảm, ảnh, ảo, ẩm, ấn, ẩu, ổn, uẩn, ủng, uổng, uỷ, uyển, ỷ, yểm, yểu.
• Dùng dấu ngã khi có phụ âm đầu là M, N(NH-NG), V, L, D, N (cho dễ nhớ tôi viết thành Mình Nên Viết Là Dãu Ngã) (Hoàng Anh Tuấn).
Như vậy chỉ cần nắm các qui tắc trên và nhớ 33 trường hợp đặc biệt viết với dấu ngã là có thể viết đúng chính tả toàn bộ 283 yếu tố Hán-Việt có vấn đề hỏi ngã cũng coi như nắm được căn bản chính tả DẤU HỎI HAY DẤU NGÃ trong tiếng Việt (Hoàng Phê, 1).
Nguồn